გენეტიკური კავშირები ქართველებსა და Iamna Culture -ს უძველეს მოსახლეობას შორის და ინდოევროპელების უძველესი სამშობლო- ცენტრალური აზია და ციმბირი.

ბოლო წლებში აქტიურად მიმდინარეობს სხვადასხვა ხალხების გენეტიკური ფესვების კვლევა, მათი კავშირების ძებნა სხვადასხვა უძველეს ხალხებთან.ბოლო წლებში დასავლეთის მეცნიერთა დიდი ჯგუფები აქტიურად მუშაობდნენ ერთერთი დიდი კულტურის "ямная культура"-ს შესწავლაზე.ასეთი მასშტაბური კვლევა აქამდე არცერთ სხვა კულტურაზე არ ჩატარებულა. აქ ჩართული იყვნენ გენეტიკოსები,ისტორიკოსები,ანთროპოლოგები და არქეოლოგები სხვადასხვა ქვეყნიდან. ისინი ბოლო თვეებში ძალიან სერიოზულ და საინტერესო დასკვნებს აკეთებენ. ეს იყო დიდი კულტურული არეალი რომელიც მოიცავდა დღევანდელი უკრაინის და მოლდავეთის ტერიტორიას,ევროპული რუსეთის სტეპების და ტყესტეპების ზონას,დასავლეთ ყაზახეთს.მისი აღმოსავლეთი საზღვარი სამხრეთ ურალის მთებზე გადიოდა. სამხრეთით კი ჩრდილოეთ კავკასიას ესაზღვრებოდა. ეს კულტურა თარიღდება ძვ.წ.აღრიცხვის 3200-2500 წლებით. ამ კულტურული არეალის მოსახლეობის ძირითადი საქმიანობა ნადირობა, მეთევზეობა, მესაქონლეობა და ცხენების მოშენება იყო.მიწათმოქმედებასაც მისდევდნენ, მაგრამ მას ჯერ კიდევ მეორეხარისხოვანი როლი ეკავა.ისინი მომთაბარე და ნახევრად მომთაბარე ცხოვრებას მისდევდნენ. ამ კულტურულ არეალში 9 ლოკალური ვარიანტია დაფიქსირებული. ეს იყო ენობრივად მონათესავე ტომების დიდი კონგლომერატი. ერთერთმა რუსმა ისტორიკოსმა ამ კულტურულ არეალს "დიდი მეომრების სამშობლო" უწოდა.აქ გავრცელებული იყო დოლიხოკრანული, მეზოკრანული და ბრახიკრანული ანთროპოლოგიური ტიპები. მისი მოსახლეობა ანთროპოლოგიურად არაერთგვაროვანი იყო და ხშირად რადიკალურად განსხვავდებოდა ერთმანეთისგან. ისინი ევროპეოიდები იყვნენ და ზოგჯერ მსგავსებას ავლენდნენ კავკასიურ და აზიურ ანთროპოლოგიურ ტიპებთან.ვოლგისპირეთის იამნიკებში უფრო ჭარბობდა ყავისფერი თვალის ფერი.ისინი უეჭველად უფრო აღმოსავლეთიდან მოვიდნენ და თანდათან მიიწევდნენ დასავლეთის მიმართულებით.ისინი ჯერ დამკვიდრდნენ ვოლგა-ურალის რაიონში, მოგვიანებით გადალახეს მდინარე დონი და განსახლდნენ ჩრდილოეთ შავიზღვისპირეთშიც, თანამედროვე უკრაინისა და მოლდავეთის ტერიტორიაზე. ისინი უეჭველად ცენტრალური აზიიდან, თანამედროვე ყაზახეთის ტერიტორიიდან შემოვიდნენ ვოლგა-ურალის რაიონში. ისინი წმინდა სტეპური წარმოშობის ხალხი იყო. რაც შეეხება ამ კულტურის გენეტიკურ მონაცემებს, მონაცემები არსებობს მდინარე ვოლგის აუზზე, ეს არის სამარის ოლქი, ორენბურგის ოლქი და ვოლგის ქვემო წელი(ყალმუხეთი) და მდინარე დონის აუზში დონის როსტოვის ოლქში. ათეულობით ჩონჩხის გენეტიკური მონაცემები გაშიფრულია და თითქმის ყველა მათგანი ჰაპლოჯგუფ R1b-ს ეკუთვნის. ეს არის გენი, რომელიც მამრობითი ხაზით გადადის. (ეს გენი წარმოიშვა დაახლოებით 22-23 ათასი წლის წინ,ჰაპლოჯგუფ R1-ის მუტაციის შემდეგ.მისი სრული სახელწოდებაა R1b-M343.ამ ყველაზე უძველესი სახეობის გავრცელებას თუ გადავხედავთ დავინახავთ,რომ ამ სახეობის უდიდესი ნაწილი გავრცელებულია ცენტრალურ აზიაში,კონკრეტულად შუა აზიის რესპუბლიკებში, ციმბირში,მონღოლეთში და ჩინეთის ჩრდილო ნაწილში.ევროპის კონტინენტზე კი თითქმის არ გვხვდება. R1b წარმოიშვა ციმბირში. R1b-M343-ის ყველაზე მაღალი პროცენტული სიხშირეები ფიქსირდება ჩრდილოეთ ყაზახეთში,ალტაის მთების ჩრდილოეთით მდებარე ციმბირის რაიონებში,მონღოლეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთ რაიონში.აგრეთვე საკმაოდ მაღალი სიხშირითაა წარმოდგენილი ჩინეთის ჩრდილოეთი რეგიონების უმეტეს ნაწილში.).ვოლგისპირეთში და დონის აუზში ნაპოვნი სახეობები ამ გენის აღმოსავლური სახეობებია. ცენტრალურ და დასავლეთ ევროპაში კი გავრცელებულია ძირითადად ამ გენის "დასავლეთევროპული სახეობები". აქ მოკლედ შევეხები მდინარე დონის აუზში,როსტოვის ოლქში,სოფელ რემონტნოეს ტერიტორიაზე დაახლოებით 10 წლის წინანდელ არქეოლოგიურ აღმოჩენას.აქ აღმოჩენილია ადრებრინჯაოს ეპოქის,"იამნაია კულტურა"-ს ინდოევროპული მოსახლეობის სამარხები.ეს სამარხები განეკუთვნება ძვ.წ.აღრიცხვის მესამე ათასწლეულის პირველ ნახევარს.ამ აღმოჩენაზე მუშაობდნენ,როგორც რუსეთის,ასევე ევროპის სამეცნიერო წრეების წარმომადგენლები.აქ აღმოჩენილი იქნა სამი Y-DNA ჰაპლოჯგუფი: ორი R1b1a2a2-Z2103 და ერთი R1b1a2-M269. მიტოქონდრიული ხაზით კი ეს მამაკაცები ატარებდნენ ჰაპლოჯგუფებს: U4,U5,T2. სამარხებში აღმოჩენილი იქნა დიდგვაროვანი ახალგაზრდა ქალის ნეშტიც. მეცნიერებმა მაშინ შეისწავლეს ამ ქალის თავის ქალა,ამის შემდეგ აღადგინეს ამ ქალის სკულპტურული ქანდაკება და უწოდეს ქართული სახელი "თამარი".ამის მიზეზად ანთროპოლოგებმა განაცხადეს მაშინ,რომ ამ ქალის თავის ანთროპოლოგიური მონაცემები იდენტური იყო თანამედროვე ქართველი ქალის ანთროპოლოგიურ მონაცემებთან და ამიტომ დაერქვა "თამარი".საინტერესო ფაქტია. რაც შეეხება დღევანდელი ქართველების გენეტიკურ მონაცემებს,ეს მონაცემები სრულ შეუსაბამობაშია საერთაშორისო რუკების გენეტიკურ მონაცემებთან. ჰაპლოჯგუფ R-ის მთავარ გენეტიკურ რუკაზე საქართველო ამ გენის მაღალი სიხშირის ზონაშია მოქცეული მთლიანად.ეს ის ზონაა სადაც იმყოფება ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნები.ზოგიეთი საერთაშორისო გენეტიკური რუკები აფიქსირებენ საქართველოში R1a-ს 30--40%--იან მაჩვენებლებს.მოკლედ ჩვენთან ამ სფეროში ამ ეტაპზე სრული გაურკვევლობა და ქაოსია შექმნილი.გამოვიყენე უამრავი გენეტიკური რუკები. მოკლედ ყველა ამ მონაცემების გამოყენებით შევძელი დღევანდელი ქართველების რეალურ მონაცემებთან მაქსიმალურად მიახლოებული სურათის აღდგენა.თუმცა ამ თემაზე მუშაობისას ბევრჯერ მომიწია მონაცემების შეცვლა, რაც გამოწვეული იყო იმ ქაოსით რაც ამ სფეროშია შექმნილი.ქართველების გენეტიკური მონაცემები დაახლოებით ასე გამოიყურება: R1b ქართველებში დაახლოებით 59%-ია. გავრცელებულია: R1b1a2-(M269),:: R1b1a2a-(L23),:: R1b-Z2103,:: R1b-PF7562,:: R1b-P312,:: R1b-M343,:: R1b1,:: :: R1b1b2a,:: R1b1a2a1,::R1b1ba2,::R1b1a1-M73. R1b-ს სახეობებიდან გამოკვეთილად მაღალ პროცენტშია წარმოდგენილი სახეობა R1b-Z2103. R1b-ს ერთერთი სახეობა- R1b-PF7562 ქართველებში დაახლოებით 2,5%-ია,ისტორიულ ტაო-კლარჯეთსა და ლაზეთში კი 2,75%-მდეა. ამ სახეობის იშვიათობიდან გამომდინარე ეს მაჩვენებლები მაღალ მაჩვენებლებად ითვლება. R1b-Z2103-ის გავრცელების მთავარ რუკაზე თურქეთში ისტორიული ტაოს ტერიტორიაზე ამ ჰაპლოჯგუფის 30-40%-იანი სიხშირის ზონაა.ეს რეალური ციფრია და არა მხოლოდ ყოფილი ტაოს რეგიონის, არამედ მთელი ტაო-კლარჯეთის დღევანდელი ეთნიკურად ქართული წარმოშობის მოსახლეობის პროცენტული მაჩვენებელია.ჩემი ვარაუდით რომელიღაც ერთერთ კვლევაში,რომელიც ჩატარდა ისტორიული ტაოს რეგიონში ძირითადად მხოლოდ გენეტიკურად ქართული წარმომავლობის მოსახლეობა მოხვდა და ამიტომ დაფიქსირდა R1b-Z2103-ის მაღალი პროცენტული მაჩვენებელი. ფაქტია, რომ მე-16 საუკუნეში ტაო-კლარჯეთის ისტორიულ ქართულ მოსახლეობაში R1b-Z2103 40%-ზე ზემოთ იყო. ამავე დროს თურქეთის ჩრდილოეთ შავიზღვისპირა რაიონების უდიდესი ნაწილი ასევე იმყოფება R1b-Z2103-ის სიხშირის 30-40%-იან ზონაში. ეს ის ტერიტორიებია, რომელიც უკავშირდება უძველეს ლაზებს. შემდგომ ეს ტერიტორიები შევიდა პონტოს სამეფოს შემადგენლობაში. მოხდა ამ ისტორიული ლაზების დიდი ნაწილის ასიმილიაცია. მაგრამ ლაზების გარკვეულმა ნაწილმა, რომლებიც ცხოვრობდნენ ქალაქ ტრაპიზონის აღმოსავლეთით მეტნაკლებად შეინარჩუნეს თავიანთი ეთნიკური სახე. ხოლო ქალაქ ტრაპიზონის დასავლეთით მცხოვრებმა უძველესმა ლაზებმა ჯერ კიდევ ანტიკურ ეპოქაში განიცადეს ელინიზაცია და გახდნენ ბერძნულენოვანნი. თურქეთის ჩრდილოეთ შავიზღვისპირეთში ამ ჰაპლოჯგუფის ასეთი მაღალი სიხშირე გენეტიკურად ლაზური წარმოშობის მოსახლეობის გავლენას უნდა უკავშირდებოდეს.( საინტერესოა ისიც, რომ თურქეთის ამ ჩრდილოეთ შავიზღვისპირა რაიონებში საკმაოდ მაღალია ჰაპლოჯგუფი R1a). ფაქტია,რომ ეს სახეობა ქართველებში R1b-ს სახეობებს შორის პროცენტულად პირველ ადგილს იკავებს. მოკლედ ქართველებში R1b-ს სახეობების მონაცემები დაახლოებით ასე გამოიყურება: R1b-Z2103--38%,:: R1b1a2--6%,:: R1b-M73--5% :: R1b-P312 / S116--3% :: R1b-PF7562--2,5%, :: R1b1a2a--2,5%. R1b-ს დანარჩენი სახეობები კი ერთად აღებული დაახლოებით 2%-ია. ესენია R1b-M343 : R1b1 : : R1b1b2a : R1b1a2a1 : R1b1ba2. რადგან ეს 5 სახეობა ხვდება არცთუ ისე მასშტაბურ კვლევაში ამიტომ მათი საერთო რაოდენობა მინიმუმ 2% უეჭველად უნდა იყოს. უძველესი სახეობა R1b-M343 ქართველებში დაახლოებით 0,4%-ია. ამ ჰაპლოჯგუფის სიხშირის ამსახველ ერთერთ რუკაზე დასავლეთ საქართველოს ტერიტორია იმყოფება 0,3-0,5%-იანი სიხშირის ზონაში და ამიტომ ამ რუკას უნდა დავეყრდნოთ. აქედან საშუალო მაჩვენებლად ავიღოთ - 0,4%. ის აღმოსავლური ვარიანტები,რომელიც გავრცელებული იყო იამნიკებში მაღალ პროცენტებშია წარმოდგენილი ქართველებში. ამავე დროს R1b-M73-ის მთავარი რუკის მიხედვით საქართველოს მთელი ტერიტორია ცალკეა გამოყოფილი,როგორც R1b-M73-ის მაღალი სიხშირის ზონა ახლო აღმოსავლეთში.ამ რუკის მიხედვით საქართველოს მთელი ტერიტორია და ბალყარეთი ჩრდილოეთ კავკასიაში ამ ჰაპლოჯგუფის სიხშირის ერთიან ზონაშია მოქცეული. ბალყარეთში კი ეს ჰაპლოჯგუფი 11%-ს აღწევს.კავკასიაში და ახლო აღმოსავლეთში მხოლოდ საქართველო და ბალყარეთი იმყოფება ყველაზე მაღალი სიხშირის ზონაში.ეს არის 2,5-6%-იანი სიხშირის ზონა. ამავე დროს სხვა რუკის მიხედვით R1b-M73 დასავლეთ საქართველოში ბევრად უფრო მაღალი სიხშირითაა წარმოდგენილი ვიდრე აღმოსავლეთ საქართველოში. ამ მეორე რუკის მიხედვით დასავლეთ საქართველო იმყოფება ამ ჰაპლოჯგუფის 3-6%-იანი სიხშირის ზონაში, ხოლო აღმოსავლეთ საქართველო 0 - 1%-იანი სიხშირის ზონაშია და ფაქტიურად ნულს უახლოვდება. ამ მეორე რუკის მიხედვით ისტორიულ ტაო-კლარჯეთში და ლაზეთშიც სინოპის ჩათვლით ამ ჰაპლოჯგუფის 3-6%-იანი სიხშირის ზონაა. რადგან ხელთა გვაქვს ეს ორი სხვადასხვა რუკა ამიტომ ელემენტარული მათემატიკის ამბავია დასავლეთ საქართველოში R1b-M73-ის პროცენტული სიხშირის გამოანგარიშება. გამომდინარე იქიდან, რომ ეს ჰაპლოჯგუფი აღმოსავლეთ საქართველოში ფაქტიურად არ არის, ამიტომ ის დასავლეთ საქართველოში უნდა იყოს ან 5%, ან 6%. მხოლოდ დასავლეთ საქართველოს პროცენტული მაჩვენებლის ასეთი სიხშირეების შემთხვევაში მოხდებოდა მთელი საქართველოს ტერიტორიის საშუალო პროცენტული მაჩვენებელი 2,5-6%-იანი სიხშირის რუკაზე, რომელი რუკითაც საქართველოს მთელი ტერიტორია ცალკეა გამოყოფილი რეგიონში ამ მაღალი სიხშირის ზონით. ამ შემთხვევაში ჩვენ ვიღებთ მინიმალურ მაჩვენებელს 5%-ს და ეს მონაცემი შეგვაქვს. თუმცა ამ ორი სხვადასხვა რუკის მონაცემებით ის შეიძლება იყოს როგორც 5%, ისე 6%-იც, მაგრამ ჩვენ მაინც მინიმალური მონაცემით 5%-ით დავკმაყოფილდეთ. რადგან დღევანდელ ტაო-კლარჯეთში და ლაზეთში სინოპის ჩათვლით ამ ჰაპლოჯგუფის 3-6%-იანი სიხშირის ზონაა მე-16 საუკუნემდე ის ამ ისტორიულ იბერიულ რეგიონებში მინიმუმ 6% მაინც იყო თუ უფრო მეტი არა. ამ რუკის მიხედვით ისტორიული ტაო-კლარჯეთის და ლაზეთის გარშემო და სამხრეთით თურქეთის დანარჩენ რეგიონებში ყველგან ნულოვანი მაჩვენებელია. მიუხედავად თურქული ეთნიკური ელემენტის გარკვეული გავლენისა ის მაინც მაღალი სიხშირით არის დღესაც. R1b1a2-M269-ის პროცენტული მაჩვენებელი ქართველებში გამოვიანგარიშე ერთერთი საერთაშორისო გენეტიკური რუკის მიხედვით რომელშიც გერმანიის სამხრეთ-დასავლეთი რაიონი და საფრანგეთის აღმოსავლეთი რეგიონი და საქართველოს მთელი ტერიტორია იმყოფება ერთნაირი სიხშირის ზონაში.გერმანიის და საფრანგეთის ზემოთხსენებულ რეგიონებში კი R1b1a2 მერყეობს 6%-დან 7%-მდე. ამ შემთხვევაში მე ავიღე ამ სიხშირიდან მინიმალური მაჩვენებელი 6% და ეს დავაფიქსირე. აქ საინტერესოა "პროტოკელტური" ჰაპლოჯგუფის R1b-P312 / S116-ის პროცენტული მაჩვენებლები. ერთერთი რუკის მიხედვით აღმოსავლეთ საქართველო იმყოფება ამ ჰაპლოჯგუფის 2,5%-იანი სიხშირის ზონაში, ხოლო დასავლეთ საქართველო, ტაო-კლარჯეთ-ლაზეთი იმყოფება 3%-იანი სიხშირის ზონაში და რადგან ამ შემთხვევაში ჩვენ ორიენტირებული ვართ დასავლეთ საქართველოს მონაცემებზე ამიტომ 3% შევიყვანე. და ბოლოს R1b-L23. საქართველოს მთელი ტერიტორია იმყოფება ამ ჰაპლოჯგუფის 2,5-3%-იანი სიხშირის ზონაში და ერთერთი რუკის მიხედვით მხოლოდ აღმოსავლეთ საქართველოს აღმოსავლეთ ნაწილში, კონკრეტულად კი კახეთში აღწევს 4%-ს, რაც ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია საქართველოს ტერიტორიაზე. ზოგადად აღმოსავლეთ საქართველოში ეს ჰაპლოჯგუფი უფრო მაღალი სიხშირითაა წარმოდგენილი ვიდრე დასავლეთ საქართველოში. რეგიონებს შორის მეტნაკლები განსხვავებები მსოფლიოს ყველა ქვეყანაშია და ამ შემთხვევაში არც საქართველოა გამონაკლისი. R1b თავისი სიხშირის პიკს საქართველოში აღმოსავლეთ სამეგრელოში აღწევს, რაც გამოწვეულია ტაო-კლარჯეთის ძველი მოსახლეობის გავლენით. R1b აღმოსავლეთ სამეგრელოში დაახლოებით 65%-ია. დასავლეთ საქართველოში კი დაახლოებით 59%-ია. დასავლეთ სამეგრელოში-დაახლოებით 56%-ია. აღმოსავლეთ საქართველოშიც საშუალოდ დაახლოებით 58%-ია. აღმოსავლეთ სამეგრელოში კი ჰაპლოჯგუფი R1b დაახლოებით ასე გადანაწილდება: R1b-z2103 - 42,5%, : R1b1a2-m269 - 6%, : R1b-m73 - 6%, : R1b-p312 / S116 - 3%, : R1b-pf7562 - 3%, : R1b1a2a-l23 - 2,5%, დანარჩენი სახეობები R1b-m343, R1b1, R1b1b2a, R1b1a2a1, R1b1ba2 საერთო ჯამში დაახლოებით 2%-ია. საერთო ჯამში 65%-ია. დაახლოებით ასე იყო წარმოდგენილი ეს ჰაპლოჯგუფი ანტიკურ ეპოქაში და შუა საუკუნეებში მე-16 საუკუნემდე ისტორიულ სამხრეთ საქართველოში და ისტორიულ ლაზეთში ქალაქ სინოპის ჩათვლით. ბოლო საუკუნეებში კი ამ რეგიონებში შემოსულმა თურქულმა ეთნიკურმა ელემენტმა ჰაპლოჯგუფი R1b-z2103 რამდენიმე პროცენტით დაბლა დასწია. ეს რეგიონები ამჟამად ცალკეა გამოყოფილი და საერთაშორისო გენეტიკურ რუკაზე იმყოფება R1b-z2103-ის 30-40%-იანი სიხშირის ზონაში. ქართველებში ჰაპლოჯგუფ R1b-ს 11 სხვადასხვა სახეობაა დაფიქსირებული. გადმოსახლებული იბერების ტომების კავშირი წარმოადგენდა გენეტიკურად,ეთნიკურად და ენობრივად ერთმანეთის მონათესავე ტომების ერთობას. რაც შეეხება R1a-ს, როგორც ზემოთ ვთქვით რამდენიმე საერთაშორისო რუკა აფიქსირებს 30--40%-იან მაჩვენებლებს საქართველოს ტერიტორიაზე.ამ რუკებით მაქსიმალური მაჩვენებელი 40%-ია,თუმცა სხვადასხვა მონაცემების შედარებიდან გამომდინარე როგორც საშუალო მაჩვენებელი 29% უფრო რეალურია და ამაზე შევჩერდი, თუმცა ზოგიერთ რაიონებში შედარებით მეტიც არის.გავრცელებულია შემდეგი სახეობები: R1a1a-- 10%,:: R1a- Z2125--9%,:: R1a-Z93(R1a1a1b2)--1,5%,:: R1a-M780--1,5%,:: R1a--M458--3,5%,:: R1a-M558--3,5%. სულ დაახლოებით 29%-ია. ეს გენი დასავლეთ საქართველოში დაახლოებით 29%-ია. ხოლო დასავლეთ სამეგრელოში-32%-ია დაახლოებით(სამეგრელოს ტერიტორიაზე ამ ჰაპლოჯგუფის +30%-იანი სიხშირის ზონა იწყება მდინარე ხობისწყალის დასავლეთით და მოიცავს ეგრეთწოდებული დასავლეთ მეგრული ენობრივი დიალექტის გავრცელების ტერიტორიას). აღმოსავლეთ სამეგრელოში დაახლოებით 26%-ია. უფრო ზუსტი ცნობისთვის აღმოსავლეთ სამეგრელო მოიცავს მდინარე ხობისწყალსა და მდინარე ცხენისწყალს შორის მდებარე სამეგრელოს ტერიტორიას და აგრეთვე მდინარე ხობისწყალის დასავლეთით მდინარის მარჯვენა სანაპიროს გასწვრივ მდებარე ვიწრო ზოლს, რომლის საშუალო სიგანე დაახლოებით 5 კილომეტრია. ეს ვიწრო ზოლი მიუყვება მდინარის მარჯვენა სანაპიროს მთელ სიგრძეზე. არსებობს ზოგიერთი რუკა რომელიც იძლევა სერიოზული ვარაუდის საფუძველს, რომ აღმოსავლეთ სამეგრელოში R1a-Z93 შესაძლებელია 2-3 %-ს არ უნდა აღემატებოდეს, ხოლო R1a-M458 და R1a-M558 კი დაახლოებით 14-15% იყოს ორივე ერთად. ამ 2 ჰაპლოჯგუფის ასეთი მაღალი მაჩვენებლები აღმოსავლეთ სამეგრელოში ტაო-კლარჯეთის იბერთა ტომის მემკვიდრეობაა. როგორც ჩანს ჰაპლოჯგუფ R1a-ს ქვესახეობებში სამხრეთ საქართველოს, ანუ ტაო-კლარჯეთის იბერთა ტომში, გრეთვე კოლას, არტაანის, ხორცევანის, პალაკაციოს, ზარიშტიანის, კარის, კარნისხევის იბერიულ პროვინციებშიც ისტორიულ სამხრეთ საქართველოში და აგრეთვე ტაო-კლარჯეთის დასავლეთით ზღვისპირა ვიწრო ზოლშიც ანუ აღმოსავლეთ ლაზეთში დომინირებდა ჰაპლოჯგუფები R1a-M458 და R1a-M558, ხოლო დასავლეთ საქართველოს იბერთა ტომში კი ჰაპლოჯგუფი R1a-Z93. ზემოთ ჩამოთვლილი ისტორიულ ტაო-კლარჯეთი და მეზობელი ისტორიული იბერიული რეგიონები აღმოსავლეთ ლაზეთის ჩათვლით ცალკეა გამოყოფილი და იმყოფება ჰაპლოჯგუფ R1a-z2125-ის დაახლოებით 2%-იანი სიხშირის ზონაში. ჰაპლოჯგუფები R1a-z93 და R1a-m780-იც ამ რეგიონებში მინიმალური რაოდენობითაა წარმოდგენილი. როგორც ჩანს ეს დაბალი მაჩვენებელი კომპენსირდება ჰაპლოჯგუფების R1a-m458 და R1a-m558-ის მაღალი მაჩვენებლებით. ასე, რომ არ იყოს ეს რეგიონები ბუნებრივია ვერ მოხვდებოდა R1a-ს 15-30%-იანი და 20-30%-იანი სიხშირის ზონებში. ეს ისტორიული იბერიული რეგიონები იბერთა ერთ-ერთი ტომის ბრანჯთა განსახლების არეალი იყო ანტიკურ ეპოქაში. ეს ორი ჰაპლოჯგუფი R1a-m458 და R1a-m558 მაღალი სიხშირითაა ისტორიულ დასავლეთ ლაზეთშიც ქალაქ სინოპამდე, მაგრამ განსხვავებით სამხრეთ საქართველოსგან აქ აგრეთვე წარმოდგენილია ჰაპლოჯგუფი R1a-z93 რამდენიმე პროცენტიანი სიხშირით, ანუ ეს არის "შერეული რეგიონი". ამჟამად რთულია იმის თქმა R1a-z93 დასავლეთ ლაზეთში იბერიული მემკვიდრეობაა თუ გვიანდელი თურქული შემოსული ეთნიკური ელემენტის მემკვიდრეობას წარმოადგენს. ჩემი მოსაზრებით კი ეს გვიანდელი თურქული გენეტიკური მემკვიდრეობაა. აი R1a-m458 და R1a-m558 კი ნამდვილად უძველესი იბერიული მემკვიდრეობაა დასავლეთ ლაზეთში. ასევე გვიანდელი თურქული გენეტიკური მემკვიდრეობაა ისტორიული ტაო-კლარჯეთის უკიდურეს სამხრეთ საზღვრისპირა რაიონებში ჰაპლოჯგუფ R1a-z2125-ის შედარებით მომატებული სიხშირე(აქ იგულისხმება ისტორიული აღმოსავლეთ სპერი, სამხრეთ ტაოს სამხრეთი ნაწილი და ისტორიული ბასიანის პროვინცია). გარდა ამისა თურქული მემკვიდრეობაა ამ 2%-იანი სიხშირის ზონაშიც ჰაპლოჯგუფ R1a-z93-ის საერთო დაახლოებით 3%-იანი სიხშირეც. აქედან გამომდინარე მე-16 საუკუნემდე სამხრეთ საქართველოში ეს პროტო-ინდო-ირანული ჰაპლოჯგუფი პრაქტიკულად ალბათ ნულს უახლოვდებოდა. ხოლო R1a-m458 და R1a-m558 ერთად აღებული დაახლოებით 16%-ის ფარგლებში უნდა ყოფილიყო. ხოლო ჰაპლოჯგუფი R1a1a-m17 ამ ჰაპლოჯგუფის რუკიდან გამომდინარე ისტორიულ სამხრეთ საქართველოში და ლაზეთში იმ ეპოქაში დაახლოებით 9% იყო. დღესაც ეს ისტორიული იბერიული რეგიონები 9%-იანი სიხშირის ზონაშია. ამ ჰაპლოჯგუფის სიხშირის რუკიდან გამომდინარე ამ რეგიონების მეზობელ თურქეთის რეგიონებშიც 8%-იანი სიხშირის ზონაა და აქედან გამომდინარე გვიანდელი შემოსული თურქული ელემენტი ამ რეგიონებში ამ ჰაპლოჯგუფის სიხშირეს არ შეცვლიდა. (სხვათაშორის საინტერესოა ისიც, რომ ამ 2%-იანი სიხშირის ზონაშია რატომღაც ისტორიული ანისის(შირაკის) რაიონის ტერიტორიაც. რაც შეეხება დღევანდელი სომხეთის ტერიტორიას მე შემხვედრია რუკა სადაც საკმაოდ მაღალია R1a-z93 (უფრო კონკრეტულად კი R1a-z2125) და ეს რუკა სანდოა. აქედან გამომდინარე სომხეთი არ შედის ზემოთხსენებული 2%-იანი სიხშირის ზონაში. ამ ზონაში მხოლოდ ანისის ანუ ისტორიული შირაკის რაიონი ხვდება). ბოლო საუკუნეებში ბუნებრივია ისტორიული სამხრეთ საქართველოს ტერიტორიებზე გარკვეული რაოდენობით ხვდება თურქული და ქურთული ეთნიკური ელემენტი მამრობითი ხაზით, მაგრამ უფრო დიდი რაოდენობით იქ ხვდება თურქულ-ქურთული ეთნიკური ელემენტი მდედრობითი ხაზით. მე ვიცნობ წყაროებს საიდანაც ვგებულობთ, რომ ოსმანთა იმპერიის ხელისუფლება ყველანაირად ხელს უწყობდა ადგილობრივ ეთნიკურად ქართველ მაგრამ უკვე გამაჰმადიანებულ მამაკაცებს ცოლად შეერთოთ თურქულ-ქურთული წარმოშობის ქალები. ისინი ამას იმით ხსნიდნენ, რომ ამ გამაჰმადიანებულმა ქართველებმა არ იცოდნენ სახელმწიფო ენა თურქული და თუ ისინი ამ სხვა ეროვნების ქალებს მოიყვანდნენ ცოლად შემდგომ დედები თავიანთ შვილებს თურქულ ენას ასწავლიანო. ეს პოლიტიკა საკმაოდ წარმატებით მუშაობდა და გამაჰმადიანებული ქართველები ხშირად სხვა რეგიონებში მიდიოდნენ და იქიდან მოჰყავდათ თურქულ-ქურთული წარმოშობის ქალები ცოლად. აქედან გამომდინარე იქ ფართოდ ვრცელდება მეზობელი რეგიონების თურქულ-ქურთული გენეტიკური კომპონენტი მდედრობითი ხაზით. რაც შეეხება ზოგადად დასავლეთ საქართველოს იქ R1a-Z93 საშუალოდ დაახლოებით 12%-ია. მე-16 საუკუნეში სამხრეთ საქართველოდან მოსახლეობის შემოსვლამ დასავლეთ საქართველოს ტერიტორიაზე რამდენიმე პროცენტით დაბლა დასწია R1a-z93, და პირიქით რამდენიმე პროცენტით მაღლა ასწია R1a-m458 და R1a-m558. სამცხე-ჯავახეთის ქართულენოვან მოსახლეობაში კი R1a დაახლოებით 25%-ის ფარგლებში მერყეობს.ქართლში დაახლოებით 22%-ია. კახეთის რეგიონში კი დაახლოებით 15% უნდა იყოს. 2009 წლის 5 ნოემბერს ინტერნეტში ატვირთული რუკის მიხედვით საქართველოს მთელი ტერიტორია მოქცეულია R1a-ს ერთერთი ძველი სახეობის R1a1a-M17-ის ძალიან მაღალი სიხშირის ზონაში.ეს არის ზუსტად 10%-იანი სიხშირის ზონა. ეს ჰაპლოჯგუფი 12% აღმოსავლეთ საქართველოს აღმოსავლეთ რეგიონებში უნდა იყოს. დასავლეთ საქართველოში კი 10%. ამაზე უფრო მაღალი სიხშირის ზონა ფიქსირდება მხოლოდ ინდოეთ-პაკისტანის ზოგიერთ რეგიონებში, სადაც 16-18% და ზოგან კიდევ უფრო მაღალია.საქართველოში აგრეთვე საკმაოდ მაღალია R1a-Z2125.ამ სახეობის მთავარ გენეტიკურ რუკაზე საქართველოს მთელი ტერიტორია ცალკე გამოყოფილია და იმყოფება 7,5-10%-იანი სიხშირის ზონაში.ამავე დროს R1a-Z93-ის მთავარ რუკაზე დასავლეთ საქართველო,სამცხე-ჯავახეთი და ქართლის დასავლეთი ნაწილი ამ ჰაპლოჯგუფის 10-15%-იანი სიხშირის ზონაშია. ასეთი სიხშირის ზონა სამხრეთ კავკასიაში მხოლოდ საქართველოს ტერიტორიაზეა. რაც შეეხება R1a-M458 და R1a-M558 სახეობებს არის რუკები სადაც მთელი საქართველოს ტერიტორია სამხრეთ კავკასიაში ცალკე გამოყოფილია და იმყოფება 1-2,5%-იანი სიხშირის ზონაში. თუმცა არის რუკები სადაც დასავლეთ საქართველო, ტაო-კლარჯეთი და ისტორიული ლაზეთის ტერიტორიები თურქეთში ქალაქ სინოპის ჩათვლით ცალკე გამოყოფილია და იმყოფებიან ამ ჰაპლოჯგუფების 3-6%-იანი სიხშირის ზონაში. რადგან ამ კონკრეტულ შემთხვევაში ჩვენ დასავლეთ საქართველოს მონაცემები გვაინტერესებს ამიტომ იმ რუკებს დავეყრდნობით სადაც დასავლეთ საქართველო იმყოფება ამ ჰაპლოჯგუფების 3-6%-იანი სიხშირის ზონაში და ვიღებთ ამ სიხშირეების ზონიდან მინიმალურ მაჩვენებლებს 3,5%-ს. ხოლო ჰაპლოჯგუფების R1a-Z93 და R1a-M780-ის მონაცემები მომყავს იმ რუკებით სადაც საქართველოს მთელი ტერიტორია იმყოფება ამ ჰაპლოჯგუფების 1-2%-იანი სიხშირის ზონაში. რაც შეეხება აღმოსავლეთ საქართველოს დასავლეთ რეგიონებს და სამცხე-ჯავახეთს აქ მაღალი სიხშირით წარმოდგენილია R1a-z93 და აგრეთვე R1a-m458 და R1a-m558 და წარმოადგენს ამ ჰაპლოჯგუფების სინთეზს. აღმოსავლეთ საქართველოს აღმოსავლეთ რაიონებში კი ამ სახეობებში დომინირებს R1a1a-m17 და დაახლოებით 12%-ია. ამ რაიონებში სხვა სახეობები უმნიშვნელო რაოდენობითაა და მათი საერთო ჯამია დაახლოებით 3%. აქ ერთი რამ ძალიან საინტერესო რაღაცას ვხედავთ. საქმე იმაშია, რომ ჰაპლოჯგუფ R1a-ს ამ სხვადასხვა ქვესახეობების გავრცელების და დომინირების არეალი ემთხვევა შუა საუკუნეებში ისტორიული საქართველოს ტერიტორიებზე ჩამოყალიბებული პოლიტიკური ერთეულების და დიდი რეგიონების საზღვრებს. მაგალითად შუა საუკუნეების სამხრეთ საქართველოს პოლიტიკურ ერთეულში R1a-ს ქვესახეობებში დომინირებს R1a-m458 და R1a-m558(ბრანჯთა ტერიტორიაა). ისტორიული ლაზეთის ანუ ყოფილი პონტოს სამეფოს ტერიტორიებზე ქალაქ სინოპის ჩათვლით ასევე დომინირებს ეს ორი ჰაპლოჯგუფი R1a-m458 და R1a-m558 (ისტორიული იბერთა დიდი ტომის ლაზების ტერიტორიაა). დასავლეთ საქართველოში დომინირებს R1a-z93 (ეგრისის ანუ იბერთა ერთ-ერთი ტომის ეგერთა ტერიტორიაა). აღმოსავლეთ საქართველოს დასავლეთ ნაწილში დომინირებს R1a-z93, R1a-m458, R1a-m558 ჰაპლოჯგუფები. და მეხუთე რეგიონი კახეთ-ჰერეთის სამეფო სადაც დომინირებს ჰაპლოჯგუფი R1a1a-m17 (კახეთ-ჰერეთის იბერთა ტომის განსახლების ტერიტორიაა). აქ აშკარად ვხედავთ, რომ იბერთა ყველა ტომს ამ ჰაპლოჯგუფ R1a-სთან მიმართებით საკუთარი ინდივიდუალური "ხელწერა" აქვს. მე-6 უცნობი იბერიული ტომია ის ტომი, რომელიც განსახლდა ისტორიულ ალბანეთში და შექმნა სამეფო სახელწოდებით "არან" იგივეა რაც იბერიული "არიან". თუმცა ეს მეექვსე ტომი ისტორიულ ალბანეთში საქართველოსგან განსხვავებით ეთნიკურ უმრავლესობაში არ იყო. როგორც ჩანს ის მხოლოდ ალბანეთის არისტოკრატიულ ფენებში დომინირებდა. აი ეს ექვსი ინდოევროპულ-იბერიული ტომი შემოდის კავკასიაში. ისტორიული სამხრეთ საქართველოს იბერთა ტომში წარმოდგენილი R1a1a-m17, R1a-m458 და R1a-m558 ყაზახეთის ტერიტორიებიდან პროტო-სლავურ-ბალტიური უძველესი სექტორიდან შემოერთებული მემკვიდრეობაა. ასეთივე მდგომარეობაა იბერთა ლაზების ტომთანაც. ხოლო დასავლეთ საქართველოს ეგერთა ტომში წარმოდგენილი R1a1a-m17 და R1a-z93 ასევე ყაზახეთის ტერიტორიებიდან პროტო-ინდო-ირანული უძველესი გენეტიკური სექტორიდან შემოერთებული მემკვიდრეობაა. ამ სექტორებზე მოგვიანებით ქვემოთ ვისაუბრებთ უფრო დაწვრილებით. ამ მონაცემებით პროცენტულად ქართველთა უმრავლესობაში დაახლოებით 60%-ში ძირითადი გენებია: R1b-59% და R1a--29%. ეს არის ქართველთა უმრავლესობის საშუალო მაჩვენებლები,უფრო კონკრეტულად კი დასავლეთ საქართველოს მოსახლეობის მონაცემებია.( უფრო გასაგებად,რომ იყოს თუ საიდან მომდინარეობს ეს 60%-ი, როგორც დასავლეთ საქართველოს მოსახლეობის ციფრი ამგვარად გამოითვლება: ოფიციალურ მონაცემებზე დაყრდნობით საქართველოში ქართველთა საერთო რაოდენობა დაახლოებით 4 მილიონია.აქედან დასავლეთ საქართველოს და აფხაზეთის ქართველთა საერთო რაოდენობა დაახლოებით 1 900 000 ადამიანია.დაახლოებით 1 100 000 ქართველი ცხოვრობს აღმოსავლეთ საქართველოს და სამცხე-ჯავახეთის რეგიონებში.დაახლოებით 1 000 000 ქართველი მოდის დედაქალაქზე, თბილისსზე.თბილისის ქართველებში დაახლოებით თანაბარი რაოდენობით არის წარმოდგენილი როგორც დასავლეთ საქართველოს ისე აღმოსავლეთ საქართველოს რეგიონებიდან გამოსული მოსახლეობა.თბილისის მოსახლეობა თანაბრად გადანაწილდება დასავლეთ და აღმოსავლეთ საქართველოზე და ვღებულობთ შემდეგს: სულ საქართველოში დასავლეთქართული წარმომავლობის დაახლოებით 2 400 000 ადამიანია, ხოლო დანარჩენი 1 600 000 ადამიანი არის აღმოსავლურქართული და სამცხე-ჯავახეთური წარმომავლობის.აი ეს 2 400 000 ქართველი, რომელსაც დასავლეთქართული ფესვები აქვს არის ქართველთა 60%). რამდენიმე სხვადასხვა რუკები ისტორიული ტაო-კლარჯეთ-ლაზეთის ტერიტორიებზეც R1a-ს საკმაოდ მაღალ მაჩვენებელს აფიქსირებს.მაგალითად ერთერთი რუკის მიხედვით ისტორიული ტაო-კლარჯეთ- ბასიანი და ლაზეთის მთელი ტერიტორია თურქეთის ქალაქ სინოპის ჩათვლით, აგრეთვე კოლა-არტაანი თურქეთში, დასავლეთ საქართველო, სამცხე-ჯავახეთი და ქართლის რეგიონი იმყოფება 15-30%-იანი სიხშირის ერთიან ზონაში.ეს რუკა კიდევ დამატებით იმითი არის საინტერესო, რომ ეს 15-30%-იანი სიხშირე სამხრეთ კავკასიაში და თურქეთში მოიცავს მხოლოდ იმ ტერიტორიებს,რომლებიც ისტორიულად ეთნიკური ქართველებით და აგრეთვე აფხაზებით იყო დასახლებული. ამით ეს რუკა მკაფიოდ ხაზს უსვამს იმ ფაქტს, რომ ჰაპლოჯგუფი R1a ერთერთი მთავარი გენეტიკური ელემენტია როგორც ქართველებში R1b-ს შემდეგ.არსებობს ერთერთი საერთაშორისო გენეტიკური რუკა, რომელზეც საქართველოს ტერიტორიის უდიდესი ნაწილი იმყოფება R1a-ს 40%-იანი სიხშირის ზონაში.რატომ არ გამოვიყენე ამ რუკის პროცენტული მაჩვენებელი-40%?. ამის მიზეზი არის ის, რომ მხოლოდ ერთი რუკა არსებობს სადაც საქართველო იმყოფება 40%-იანი სიხშირის ზონაში.ამის საპირისპიროდ კი ბევრი სხვადასხვა რუკებია, რომლებზეც ქართველებში ფიქსირდება რეგიონების მიხედვით 15%-დან 32%-მდე მონაცემები. ერთ-ერთ რუკაზე კი საქართველო იმყოფება ამ ჰაპლოჯგუფის 20-30%-იანი სიხშირის ზონაში. ამავე დროს მე შევისწავლე მრავალი რუკები სადაც R1a-ს სხვადასხვა სახეობების ცალცალკე მონაცემები იყო მოყვანილი.ერთობლიობაში კი მივიღე ის მონაცემები, რომლებიც ზემოთ მაქვს მოყვანილი.როგორც უკვე აღინიშნა ქართველთა უმრავლესობაში, დაახლოებით 60%-ში R1a-29%-ია და მხოლოდ დასავლეთ სამეგრელოშია 32%-ი. ინტერნეტსივრცეში კი დევს ძირითადად შემდეგი მონაცემები: R1b-9%, R1a-7%.საიდანაა ეს მონაცემები გაუგებარია(უახლოეს მომავალში ეს ყალბი მონაცემები უნდა იქნას ამოღებული და შეიცვალოს რეალური მონაცემებით.ეს რუკები ვიღაცეების მოგონილი ხომ არ არის,არამედ მიღებულია ობიექტურად ჩატარებული ტესტირების შედეგად.ეს ობიექტური შედეგები კი აისახა ამ რუკებზე.თუმცა ყალბი რუკებიც საკმაოდ არსებობს ინტერნეტსივრცეებში.ზოგჯერ ამ რუკებს შორის იმდენად დიდი განსხვავებაა,როგორც ცასა და დედამიწას შორის.პროცენტულ მაჩვენებლებს შორის ასეთი უზარმაზარი განსხვავება თვალნათლივ მეტყველებს იმაზე,რომ ბევრი რუკების მონაცემები რეალობისგან ძალიან შორსაა.აქვე ხაზი უნდა გაესვას შემდეგ ფაქტს: ქართულ ინტერნეტსივრცეში არის სტატია "ქართული გვარები ჰაპლოჯგუფების მიხედვით" სადაც ჩამოთვლილია ბევრი ქართული გვარები და მათი ჰაპლოჯგუფები.ყურადღებას იქცევს ის ფაქტი, რომ ამ უამრავ ჩამოთვლილ გვარებში არსად არ ჩანს შემდეგი ჰაპლოჯგუფები-R1b-P312, R1b-PF7562, R1b1a1-M73, R1a-Z93(R1a1a1b2),R1a-Z2125, R1a-M780, R1a-M458, R1a-M558, P-M45. არადა მრავალი საერთაშორისო გენეტიკური რუკების მიხედვით ამ ზემოთ ჩამოთვლილ ჰაპლოჯგუფთა უმრავლესობა ქართველებში საკმაოდ მაღალ პროცენტებშია წარმოდგენილი.აქ ჩამოთვლილი 9 ჰაპლოჯგუფიდან ,რომელიც საერთოდ არ ჩანს ქართულ გვარებში რატომღაც 8 მხოლოდ R1b და R1a ჰაპლოჯგუფების სხვადასხვა სახეობებია.რატომ მაინცდამაინც R1b და R1a ?.ამაზე პასუხი ამ სტატიის ავტორმა უნდა გასცეს.აქედან გამომდინარე ამ სტატიის რეალობა დიდი კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას). ქართველებში აგრეთვე წარმოდგენილია ჰაპლოჯგუფი P-M45--3%. ქართველებში გავრცელებულია ჰაპლოჯგუფ R-ს კიდევ ერთი ცალკე შტო-R2,დაახლოებით 1%-ია. ეს გენი პრეისტორიული ხანიდან იყო გავრცელებული ცენტრალურ და სამხრეთ აზიაში. ეს გენები შემოტანილია პირინეის ნახევარკუნძულიდან ინდოევროპული წარმოშობის იბერების მიერ იარედოსის, აზონის და მათი პირდაპირი მემკვიდრის ფარნავაზის დროს, რომლებიც განსახლდნენ ისტორიული საქართველოს ტერიტორიებზე ალექსანდრე მაკედონელთან შეთანხმებით. შემდგომ მოხდა მათი ასიმილაცია. (ზუსტად ასეთ ფაქტს ქონდა ადგილი ძველ ბულგარეთშიც,როცა ბულგარები დასახლდნენ ბალკანეთში და მალე გასლავდნენ). ის სახეობები რომელიც გავრცელებული იყო ვოლგისპირეთის იამნიკებში,როგორც ვხედავთ ფართოდაა წარმოდგენილი დღევანდელ ქართველებშიც R1b-ს სხვადასხვა სახეობების სახით. დღევანდელი ქართველების ეთნოგენეზში მონაწილეობას ღებულობდა გადმოსახლებულ იბერთა დაახლოებით ოთხი ტომი. ოთხივე ტომის გენეტიკური მონაცემებში წარმოდგენილია ჰაპლოჯგუფები R1b და R1a.ეს კი როგორც უკვე ითქვა ძლიერი არგუმენტია "იამნაია კულტურა"-ს მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილში ამ ორი ჰაპლოჯგუფის მაღალი პროცენტებით არსებობის დასადასტურებლად. უკანასკნელი გენეტიკური კვლევებიდან გამომდინარე არის მცდელობა,რომ "იამნაია კულტურა"-ს მემკვიდრეებად ეგრეთ წოდებული "კულტურა შნუროვოი კერამიკი"-ს(Corded Ware culture) მოსახლეობა აღიარონ.შესაძლებელია ამ ორი კულტურის მოსახლეობის გენეტიკური მონაცემები გარკვეულწილად ემსგავსება ერთმანეთს,რადგან ორივე კულტურის მოსახლეობა ინდოევროპული წარმოშობისაა, მაგრამ ეს სრულებით არ ნიშნავს იმას,რომ ერთი კულტურის მოსახლეობა მეორე კულტურის მოსახლეობისაგან მომდინარეობს.აქ შეიძლება საქმე გვაქვს სულ სხვა მესამე წყაროსთან საიდანაც ორივე ამ კულტურის მოსახლეობა ოდესღაც იღებდა სათავეს.და კიდევ,ის ჰაპლოჯგუფები რომელიც გავრცელებული იყო "იამნიკებში"საერთოდ არაა ნაპოვნი "შნუროვიკებში".მხედველობაში მაქვს R1b-ს სხვადასხვა სახეობები,რომელიც იამნიკებში იყო გავრცელებული. აგრეთვე უნდა ვივარაუდოთ,რომ იამნიკების ზოგიერთ ტომებში მცირე რაოდენობით წარმოდგენილი იყო ჰაპლოჯგუფი G, რომელიც თან მოყვათ აღმოსავლეთიდან,ცენტრალური აზიიდან. ეს გენი ქართველებში დაახლოებით 4%-ია საშუალოდ, დასავლეთ საქართველოში კი 3%-ის ფარგლებშია.აღმოსავლეთ საქართველოში კი დაახლოებით 6%-ია.ამ გენის შედარებით მაღალი მაჩვენებელი ფიქსირდება მხოლოდ საქართველოს ჩრდილოეთ სვანეთის მაღალმთიანეთში.ის რომ ზოგიერთი ცნობით თითქოს ეს გენი სვანეთის რეგიონში 70 და 90%-ია რეალობას არ შეესაბამება. მიუხედავად ამისა სვანეთის მოსახლეობის ნახევარზე მეტი ჰაპლოჯგუფების R1b და R1a-ს მატარებელია. როგორც ჩანს ამ გენის მატარებელი იყო ინდოევროპელი იბერების მცირე ნაწილი. მიუხედავად აზრთა სხვადასხვაობისა ბოლოდროინდელი აღმოჩენებიდან და კვლევებიდან გამომდინარე თანდათან იკვეთება შემდეგი ფაქტი: ინდოევროპელების უძველესი სამშობლო აღმოსავლეთია.(სხვათა შორის ჰაპლოჯგუფ R-ის უძველესი ნიმუში სამხრეთ ციმბირის ტერიტორიაზეა ნაპოვნი და მისი ასაკი 24 ათასი წელია). სხვადასხვა პალეოგენეტიკურ მონაცემებზე დაყრდნობით ინდოევროპელების უძველესი სამშობლო შეიძლება დაიყოს ორ მთავარ ზონად-დასავლეთის და აღმოსავლეთის ზონებად.დასავლეთის ზონაში დომინირებდა ჰაპლოჯგუფი R1a.ხოლო აღმოსავლეთის ზონაში დომინირებდა ჰაპლოჯგუფი R1b.აღმოსავლეთის ზონა დაახლოებით მოიცავდა დღევანდელი ყაზახეთის აღმოსავლეთ რაიონებს,ჯუნგარიას და მონღოლეთის რეგიონებს. ბალხაშის ტბის დასავლეთით კი დასავლეთის ზონა იყო. უშუალოდ "იამნაია კულტურას"უძველესი მოსახლეობა ყაზახეთის სტეპებიდან არის შემოსული ვოლგა-ურალის რეგიონში.საინტერესოა დღევანდელი ბაშკირების გენეტიკური მონაცემები.ბაშკირებში გავრცელებულია R1b-ს აღმოსავლური ვარიანტები და აგრეთვე საკმაოდ წარმოდგენილია R1b-(U152).ეს კი ამ გენის "დასავლეთევროპული" ვარიანტია,რომელიც გავრცელებულია დასავლეთ ევროპის ხალხებში. ეს "დასავლეთევროპული" სახეობა კი იმ უძველესი ინდოევროპელების ერთერთი ჯგუფის ნაშთია,რომელიც ათასობით წლის წინ ცხოვრობდა ცენტრალურ აზიაში და ისტორიის რომელიღაც ეტაპზე მონაწილეობა მიიღო ბაშკირი ერის ფორმირებაში. "იამნაია კულტურას"და "აფანასიევოს კულტურას" გენეტიკური მონაცემები ერთმანეთისგან არ განსხვავდება.ამ სტეპებიდან შემოსულმა "აფანასიევოს მოსახლეობამ" შეცვალა სამხრეთ ციმბირის ნეოლითის ეპოქის მოსახლეობა.ნეოლითის ეპოქაში სამხრეთ ციმბირის ამ რეგიონში მოსახლეობდა შერეული როგორც ევროპეოიდული,ასევე მონგოლოიდური მოსახლეობა.ალტაი-ხაკასიას რეგიონში მცხოვრები "აფანასიევსკაია"-ს მოსახლეობას ახასიათებდა დოლიხოკრანია,საკმაოდ განიერი და საშუალო სიმაღლის სახე, მაღალი ცხვირი და ასე შემდეგ.თუმცა მთლიანობაში ამ კულტურის მოსახლეობაც ანთროპოლოგიურად არაერთგვაროვანი იყო. ალტაის რეგიონში ასევე საკმაოდ ყოფილა გავრცელებული დოლიხოკრანული და მაღალსახიანი მოსახლეობა. ამ კულტურაში ნაპოვნია "R1b"-ს ვარიანტები.ყველა აღმოჩენილი მდედრობითი(მიტოქონდრიული)ჰაპლოჯგუფი ინდოევროპელებისთვის დამახასიათებელი ტიპიური ჰაპლოჯგუფებია. ამავე დროს ყაზახეთის ტერიტორიებზე კონკრეტულად დასავლეთ ყაზახეთში,ცენტრალურ ყაზახეთში,აღმოსავლეთ ყაზახეთში და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ყაზახეთში უძველეს სამარხებში აღმოჩენილია უძველესი ევროპეოიდული წარმოშობის მოსახლეობის ჩონჩხები. ეს იყო ნეოლით-ენეოლითის ეპოქის ყაზახეთის ადგილობრივი უძველესი მოსახლეობის ჩონჩხები. აქ წარმოდგენილია დოლიხოკრანია,მეზოკრანია და ბრახიკრანია. არქეოლოგები და პალეოანთროპოლოგები ამ ყაზახეთის უძველეს ევროპეოიდებს და მათ მიერ დატოვებულ არქეოლოგიურ არტეფაქტებს ადარებენ "იამნაია კულტურა"-სა და "აფანასიევსკაია კულტურა"-ს მოსახლეობას და გარკვეულ მსგავსებებს პოულობენ. ყაზახეთის დანარჩენი რეგიონებიც როგორც უკვე ითქვა მთლიანად უძველესი ინდოევროპელებით იყო დასახლებული. ინდოევროპელების უძველესი სამშობლოს ტერიტორიებს ჩრდილოეთით ესაზღვრებოდა ურალური წარმოშობის ხალხების საცხოვრებელი ტერიტორიები. როგორც უკვე ავღნიშნეთ ინდოევროპელების უძველეს ტერიტორიებზე მცხოვრებ ძირძველ ინდოევროპელებს ჩრდილოეთით ემეზობლებოდა ურალურენოვანი წარმოშობის ხალხები,რომლებიც ცხოვრობდნენ დასავლეთ ციმბირის რეგიონებში.აქედან იღებს სათავეს ურალური წარმოშობის სიტყვების არსებობა ინდოევროპულ ენებში. ძვ.წ.აღრიცხვის მეორე ათასწლეულში სამხრეთ რუსეთის სტეპებში არსებობდა ეგრეთ წოდებული "სრუბნაია კულტურა",სადაც წარმოდგენილი იყო R1a-ს სახეობები.ეს ინდოევროპელების სხვა ჯგუფი იყო,რომელიც ამ რეგიონში შემოვიდა აღმოსავლეთიდან-ცენტრალური აზიიდან.მისი ეთნიკური ვინაობა სადაოა. უფრო ადრე ძვ.წ.აღრიცხვის მე-5 ათასწლეულში ამ ტერიტორიებზე არსებობდა "სამარსკაია კულტურა",რომელიც ინდოევროპელების ძალიან ძველი ტალღა იყო აღმოსავლეთიდან. ჩვენ მოგვეპოვება გენეტიკური მონაცემები "ხვალინსკაია","იამნაია"და "სრუბნაია" კულტურებზე,რომლებიც არსებობდნენ დაახლოებით ერთიდაიმავე ტერიტორიებზე.სამივე ამ კულტურის გენეტიკური მონაცემები განსხვავებულია ერთმანეთისაგან. ეს გვეუბნება იმას,რომ სამივე ეს კულტურა შექმნილია სხვადასხვა ეთნიკური ჯგუფების მიერ და ყოველ კულტურას საკუთარი სპეციფიკური გენეტიკური მონაცემები გააჩნია.ეს ნიშნავს იმას,რომ ერთი კულტურის მოსახლეობა გენეტიკურად არ მომდინარეობდა მეორე ,წინამორბედი კულტურის მოსახლეობისაგან. (ძვ.წ.აღრიცხვის მე-3 ათასწლეულის მეორე ნახევარში ამავე ტერიტორიებზე წარმოიქმნა და არსებობდა ეგრეთწოდებული "კატაკომბნაია კულტურა".მათი ეთნიკური ვინაობა სადაოა.შესაძლებელია ამ კულტურის მოსახლეობა კიდევ ერთერთი ცალკე ტალღაა აღმოსავლეთიდან.რაც შეეხება ვოლგა-ურალის რეგიონის უძველესი მოსახლეობის ანთროპოლოგიურ მონაცემებს,ცნობილია და დაზუსტებულია,რომ ვოლგა-ურალის რაიონის უძველესი მოსახლეობა ნეოლითის ეპოქაში ანთროპოლოგიურად განეკუთვნებოდა განსაკუთრებულ და სპეციფიკურ ეგრეთწოდებულ "ძველ-ურალურ რასას".ეს რასობრივ-ანთროპოლოგიური ტიპი ამ რეგიონში დომინირებდა ძვ.წ.აღრიცხვის მე-5 ათასწლეულამდე. შესაძლებელია,რომ ეს "ძველურალური რასა" მეტისური წარმოშობის იყო. აქედან გამომდინარე ვოლგისპირეთის რეგიონი ბუნებრივია ვერ იქნებოდა ევროპეოიდული წარმოშობის ინდოევროპელების უძველესი სამშობლო. ძვ.წ.აღრიცხვის მე-5--4 ათასწლეულში კი ამ რეგიონში უკვე ვრცელდება სხვა ანთროპოლოგიური ტიპები,რომლებიც ტიპიური ევროპეოიდული რასის წარმომადგენლები არიან.მათ შეცვალეს ამ რეგიონის უძველესი "ძველ-ურალური" ანთროპოლოგიური ტიპი.ეს იყო ინდოევროპელი ტომების ფართომასშტაბიანი ექსპანსიის დასაწყისი დასავლეთის მიმართულებით.). უძველესი დროიდან ყაზახეთის სტეპებიდან პერიოდულად ხდებოდა სხვადასხვა ეთნიკური ტომების მოძრაობა დასავლეთის მიმართულებით.ამ ტომებს აღმოსავლეთიდან თან მოჰქონდათ R1a და R1b ჰაპლოჯგუფების სხვადასხვა სახეობები. აქედან მომდინარეობს სამივე ზემოთხსენებული კულტურის განსხვავებული და სპეციფიკური გენეტიკური მონაცემები.როგორც ასეთი "ინდოევროპული ერთიანი ანთროპოლოგიური რასობრივი ტიპი"ბუნებაში არასდროს არ არსებობდა.როგორც ვხედავთ "იამნაია კულტურა"-ს მოსახლეობა არ იყო ამ რეგიონში ადგილობრივი ავტოქტონური წარმოშობის.უფრო ადრე ვოლგა-ურალის რეგიონი ეკავა უძველეს ურალურ რასას.იამნიკები,როგორც ცნობილია წმინდა სტეპური წარმოშობის მომთაბარე ხალხი იყო.ეს კიდევ ერთხელ მიგვანიშნებს იმას,რომ იამნიკები შემოსული არიან ამ რეგიონში აღმოსავლეთიდან,სტეპებიდან სადაც მისდევდნენ მესაქონლეობას,ნადირობას და ცხენების მოშენებას. იმ უძველეს დროში სტეპების და ტყესტეპების ზონას სავარაუდოდ ბევრად უფრო მეტი ტერიტორიები ეკავა ყაზახეთის ტერიტორიაზე,ვიდრე დღეს უკავია.გაუდაბნოების ტენდენცია თვალსაჩინოა დედამიწის ყველა კუთხეში. ცნობილ მეცნიერს მარია გიმბუტასს დიდი ღვაწლი მიუძღვის ინდოევროპეისტიკაში.მან დაადგინა ინდოევროპელების სტეპური წარმომავლობა.თუმცა ინდოევროპელების ძირძველი სამშობლო არა აღმოსავლეთ ევროპის სტეპებია,როგორც ის თვლიდა,არამედ თანამედროვე ყაზახეთის,ჯუნგარიის და მონღოლეთის სტეპებია.აქედან მოხდა უძველესი ინდოევროპელების ექსპანსია დასავლეთის მიმართულებით. მარია გიმბუტასი დღეს ცოცხალი რომ ყოფილიყო დარწმუნებული ვარ ბოლოდროინდელი გენეტიკური კვლევებიდან გამომდინარე ისიც ასეთ დასკვნას გააკეთებდა. Corded Ware culture-ს მოსახლეობის მთავარი გენი იყო ჰაპლოჯგუფ R1a-ს სხვადასხვა სახეობები. ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის სხვადასხვა რეგიონებში ამ კულტურის შიგნით ნაპოვნია დაახლოებით 20 R1a-ს სხვადასხვა სახეობები.ამ კულტურის შიგნით ნაპოვნია აგრეთვე ჰაპლოჯგუფი G, აგრეთვე J,E და I ჰაპლოჯგუფებიდან რომელიღაც ერთერთი. თუნდაც ამ კულტურაში აღმოჩენილ იქნას მომავალში რამდენიმე "R1b"ეს მაინც ვერ შეცვლის ამ კულტურის მოსახლეობის გენეტიკურ სურათს.Corded Ware culture ჰაპლოჯგუფ "R1a"-ს ეკუთვნის. ინდოევროპელების სხვადასხვა ჯგუფებმა აღმოსავლეთიდან თანდათან დაასრულეს დასავლეთ ევროპის ინდოევროპეიზაცია.რის შემდეგაც ევროპის კონტინენტზე ჰაპლოჯგუფები R1b და R1a გავრცელდნენ და ძირითად გენებად იქცნენ ამ კონტინენტზე და შეიცვალა ევროპის გენეტიკური სურათი.მოგვიანებით დასავლეთ ევროპაში შეიქმნა ახალი კულტურა "კულტურა კოლოკოლოვიდნიხ კუბკოვ"(Beaker culture).არსებობდა ძვ.წ.აღრიცხვის 2800-1900 წლებში.მოიცავდა ევროპის დასავლეთ რაიონებს.ეს იყო ინდოევროპელების ერთერთი დიდი ტალღა აღმოსავლეთიდან. ამ კულტურის მოსახლეობა იყო კელტურ-იტალიური ტომების წინაპარი.ხოლო გერმანული ეთნიკური ელემენტი თუ რომელი კულტურიდან იღებს სათავეს ჯერჯერობით გარკვეული არ არის.შეიძლება ეს იყო ინდოევროპელების რომელიღაც ერთერთი ცალკე ჯგუფი აღმოსავლეთის სტეპებიდან.ამავე დროს გერმანული წარმოშობის ხალხებში გავრცელებულია აღმოსავლური წარმოშობის ჰაპლოჯგუფი Q,რომელიც სხვადასხვა ჯგუფებში მერყეობს 1-4%-ის ფარგლებში.ეს ჰაპლოჯგუფი თან მოყვა გერმანელთა გენეტიკურ წინაპრებს აღმოსავლეთის,აზიის სტეპებიდან.უნგრეთში აღმოჩენილი ჰუნი მეომრების სამი ჩონჩხი,რომელიც განეკუთვნება მე-5 საუკუნეს,ატარებდნენ Y-ჰაპლოჯგუფებს: R1a-Z2124,R1b-U106 და Q1a2. ერთერთი ამ ჰაპლოჯგუფებიდან R1b-U106 წმინდა "გერმანულია"და ძირითადად ასოცირდება გერმანულ ეთნოსთან.სამივე ეს ჰაპლოჯგუფი პროტოევროპეოიდული წარმომავლობისაა.ისტორიული ჰუნების ის ტომი,რომელსაც ეს სამი მამაკაცი ეკუთვნოდა, მამრობითი ხაზით, როგორც ჩანს ძირითადად პროტოევროპეოიდული ჰაპლოჯგუფების მატარებელი იყო.ამ ჰაპლოჯგუფებიდან ორი R1a-Z2124 და Q1a2 აღმოსავლური ვარიანტებია.ხოლო მესამეც R1b-U106 აღმოსავლური წარმომავლობისაა."აფანასიევსკაია კულტურაში",რომელიც მოიცავდა აღმოსავლეთ ყაზახეთს,სამხრეთ ციმბირს,მონღოლეთს,ჩინეთის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილს-ჯუნგარიას ფართოდ იყო გავრცელებული R1b.აგრეთვე აღმოჩენილია ჰაპლოჯგუფი Q.ეს კულტურა მოიცავდა დიდ გეოგრაფიულ არეალს.ამ დიდი გეოგრაფიული არეალიდან იღებს სათავეს "იამნაია კულტურა"-ც. "აფანასიევსკაია კულტურა"-ს მოსახლეობის ერთერთი ლოკალური მცირე ჯგუფი წარმოადგენდა გერმანელთა გენეტიკურ წინაპრებს და ამ ერთერთი ჯგუფიდან იღებს სათავეს R1b-ს "გერმანული ვარიანტები". ამავე დროს ამ კულტურაში ფართოდ იყო გავრცელებული R1b-ს "აღმოსავლური ვარიანტები",რომელიც გავრცელებული იყო შედარებით გვიანდელ "იამნაია კულტურა"-ში.მოკლედ ეს გეოგრაფიული არეალი იყო მთავარი წყარო და სათავე R1b-ს ინდოევროპული ვარიანტების(R1b-Z2103,R1b-U106,R1b-P312 და სხვა).აქედან მოხდა ამ ჰაპლოჯგუფების გავრცელება დასავლეთის მიმართულებით.როგორც ჩანს ჯერ კიდევ ნეოლითის ხანაში აღმოსავლეთ ყაზახეთის,მონღოლეთის და ჯუნგარიის სტეპებში არსებობდა ჰაპლოჯგუფ R1b-ს გავრცელების ძლიერი კერა,რომელსაც ენეოლით-ადრებრინჯაოს ხანაში მოყვა "აფანასიევსკაია კულტურა"-ს წარმოშობა.მდინარე ენისეის ზემო წელზე და ალტაის მთიანეთში ეს კულტურა რადიონახშირბადული ანალიზის საფუძველზე თარიღდება ძვ.წ.აღრიცხვის 3 800 წლით.ამ მონაკვეთზე ამ კულტურის ასაკი საფუძვლიანად დადასტურებულია. ხოლო მათი დასახლებების წარმოშობა და დასაფლავების წეს-ჩვეულებების გავრცელება ალტაის მთიანეთში კიდევ უფრო ადრე ფიქსირდება,დაახლოებით ძვ.წ.აღრიცხვის 4 000 წლებში,ენეოლითის ხანაში.ეს არის ამ კულტურის გარიჟრაჟი ალტაის მთიანეთში. ჩემთვის ცოტა არ იყოს გაუგებარია ის ფაქტი,რომ არც ინგლისურენოვან და არც რუსულენოვან ამ კულტურის ვიკიპედიებში არ არის მითითებული ამ კულტურის ფორმირების და ჩამოყალიბების ქრონოლოგიური ასაკი ძვ.წ.აღრიცხვის 4 000/3 800 წლები,რომელიც დადასტურებულია ბევრი არტეფაქტებით და რადიონახშირბადული ანალიზით. ამ მოსახლეობის ფესვები კი ნეოლითის ხანაში აღმოსავლეთ ყაზახეთის,მონღოლეთის და ჯუნგარიის სტეპები იყო. ეს დიდი რეგიონი იყო დედა-სამშობლო R1b-ს ინდოევროპული ვარიანტების.აღმოსავლეთ ყაზახეთის,მონღოლეთის და ჯუნგარიის სტეპებში წარმოიშვა R1b-Z2103,R1b-U106,R1b-P312,სადაც მათ შექმნეს თავიანთი ლოკალური "გენეტიკური სექტორები".(ხოლო რაც შეეხება უშუალოდ ჰაპლოჯგუფ R1b1a2-M269-ს,ის წარმოშობილი უნდა იყოს ციმბირში,საიდანაც მოხდა მისი მიგრაცია და გავრცელება სამხრეთით მდებარე სტეპების ზონაში.მკვლევარები,გენეტიკოსები თვლიან,რომ ეს ჰაპლოჯგუფი წარმოიშვა დაახლოებით 13 ათასი წლის წინ). ეს კულტურა ქრონოლოგიურად რამდენიმე საუკუნით უფრო ძველია ვიდრე "იამნაია კულტურა". ერთერთი ინგლისურენოვანი რუკის მიხედვით ეს კულტურა ვრცელდებოდა ძალიან დიდ ტერიტორიაზე.ამ რუკის მიხედვით მასში შედიოდა შემდეგი რეგიონები:1. ბაიკალის ტბის დასავლეთით მდებარე მთელი სამხრეთ ციმბირის რეგიონი. 2. ბაიკალის ტბის სამხრეთ-აღმოსავლეთით მდებარე სამხრეთ ციმბირის რეგიონი დღევანდელი ქალაქ ჩიტამდე.3.აღმოსავლეთ ყაზახეთის მთელი ტერიტორია.4.ჩინეთის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილი,სინცზიანის რეგიონის მთელი ტერიტორია.5.დღევანდელი მონღოლეთის ტერიტორიის დაახლოებით 75%-ი.თავისი ფართობიდან გამომდინარე ეს კულტურა მეგაკულტურაა,რომელშიც მთავარი და წამყვანი რეგიონები იყო აღმოსავლეთ ყაზახეთი,ჯუნგარია, მონღოლეთის ტერიტორიის უდიდესი ნაწილი და ალტაისა და საიანის მთიანეთი სამხრეთ ციმბირში.ეს რეგიონები იყო ცენტრალური რეგიონები ამ კულტურაში.ამ რუკის მიხედვით ამ კულტურის გავრცელების ჩრდილოეთი საზღვარი გადიოდა ჩრდილოეთის განედის დაახლოებით 58-ე გრადუსზე.ხოლო მისი სამხრეთი საზღვარი ემთხვეოდა დღევანდელი სინცზიანის რეგიონის უკიდურეს სამხრეთ საზღვარს. მე ამ კულტურას მარტივად შევადარებ დღევანდელ ბრიტანეთს,ინგლისს.ინგლისის სახელმწიფო გენეტიკურად დაყოფილია ლოკალურ გენეტიკურ სექტორებად.აქ არის დიდი "გერმანული გენეტიკური სექტორი",სადაც დომინირებს ჰაპლოჯგუფი R1b-U106.ამავე დროს არსებობს ორი ლოკალური "კელტური გენეტიკური სექტორები"სადაც დომინირებს ჰაპლოჯგუფი R1b-P312.ეს არის შოტლანდიის და უელსის რეგიონები.ეს "გენეტიკური სექტორები"უკვე მრავალი საუკუნეა არსებობს უცვლელად ერთმანეთის გვერდისგვერდ.დაახლოებით ასეთი მდგომარეობა იყო 5 300-5 500 წლის წინ აღმოსავლეთ ყაზახეთის,მონღოლეთის,ჯუნგარიის და სამხრეთ ციმბირის ტერიტორიებზე.ამ ერთიანი კულტურის შიგნით იყო ლოკალური ვარიანტები,გენეტიკური სექტორები.აქ იყო დიდი და მრავალრიცხოვანი სექტორი,სადაც დომინირებდა R1b-Z2103,რომელიც მოგვიანებით ფართოდ იყო წარმოდგენილი "იამნაია კულტურა"-ში.ამავე დროს იყო "პროტოგერმანული სექტორი"-დომინირებდა R1b-U106,და "პროტოკელტური გენეტიკური სექტორი",სადაც დომინირებდა R1b-P312.ყველა ამ გენეტიკურ სექტორებში გავრცელდა ერთიანი "აფანასიევსკაია კულტურა".ახლახანს რუსულენოვან ინტერნეტსივრცეში ამ კულტურის ვიკიპედიაში წავიკითხე ახალი ცნობა,რომ ამ კულტურაში სხვა ჰაპლოჯგუფებთან ერთად არის წარმოდგენილი ერთი R1b1a2a1a-(P311). ეს ჰაპლოჯგუფი აღმოჩენილია ცენტრალურ მონღოლეთში,შატარ ჩულუუში და მისი ასაკი 5 000-დან 5 300 წლამდე მერყეობს(საშუალო ასაკი დაახლოებით 5 150 წელი.როცა ეს ადამიანი ცხოვრობდა ცენტრალურ მონღოლეთში იმ დროს ამ კულტურიდან უკვე მომხდარი იყო დიდი გადასახლება აღმოსავლეთ ევროპის სტეპებში.ეს ადამიანი კი ადგილზე დარჩენილი მცირერიცხოვანი მოსახლეობის წარმომადგენელი იყო).აქ აღმოჩენილი ჩონჩხები მკვეთრად გამოხატული ევროპეოიდულია და მსგავსებას ავლენენ ალტაის რეგიონის აფანასიევოელებთან.მათი გენეტიკაც ისეთივეა, როგორც ალტაის რეგიონის მაცხოვრებლების.მონღოლეთის დასავლეთი და ცენტრალური რეგიონები ევროპეოიდებით იყო დასახლებული. ამ ჰაპლოჯგუფისგან მომდინარეობს ამ გენის პროტოკელტური და პროტოგერმანული ვარიანტები. ეს დამატებით კიდევ ერთი ძალიან სერიოზული არგუმენტია იმის დასადასტურებლად,რომ R1b-ს ყველა ინდოევროპული ვარიანტების უძველესი სამშობლო არის "Afanasievo culture".ასე, რომ ზემოთ მოყვანილი ინგლისურენოვანი რუკა, რომელშიც "Afanasievo culture"-ს შემადგენლობაში მოქცეულია მონღოლეთის მთელი ცენტრალური და დასავლეთი რეგიონები გამყარებულია არა მხოლოდ მატერიალურ-კულტურული არტეფაქტებით, არამედ პალეოგენეტიკური და პალეოანთროპოლოგიური მონაცემებითაც.რადგან მდინარე ენისეის ზემო წელზე და ალტაის მთიანეთში ამ კულტურის წარმოშობა თარიღდება ძვ.წ.აღრიცხვის 4 000-3 800 წლებით,ამიტომ ამ კულტურის წარმოშობის თარიღად უნდა მიჩნეული იქნას ეს წლები.( "Afanasievo culture"ეს იყო "R1b1a2-M269-ის ყველაზე უძველესი იმპერია",რომელიც არსებობდა ძვ.წ.აღრიცხვის 4 000--2 500 წლებში.ამ "იმპერიის" შიგნით კი არსებობდა ის გენეტიკური სექტორები,რომლებზეც ზემოთ გვქონდა საუბარი. R1b1a2-M269-ის ამ უძველესი "იმპერიის" პირდაპირი ისტორიული,გენეტიკური,სამართლებრივი და ეთნიკური მემკვიდრეა "Iamna culture".მე მოვუწოდებ საერთაშორისო ავტორიტეტული სამეცნიერო წრეების წარმომადგენლებს და მათ შორის რუსეთის სამეცნიერო წრეების წარმომადგენლებსაც დამთავრდეს "Afanasievo culture"-ს,R1b1a2-M269-ის ამ უძველესი იმპერიის "დისკრიმინაციულ" მდგომარეობაში ყოფნა და აღდგეს ისტორიული სამართლიანობა. ფაქტია, რომ ეს უძველესი მეგაკულტურა დიდი ხანია დისკრიმინაციულ მდგომარეობაში იმყოფება). უფრო ჩრდილოეთით მდინარე ენისეის შუა წელზე ანუ ცენტრალური ციმბირის რაიონში ეს კულტურა უფრო გვიან გავრცელდა და თარიღდება ძვ.წ.აღრიცხვის 3 300-2 500 წლებით. არის ცნობა,რომ ამ კულტურის მოსახლეობის მამაკაცების საშუალო სიმაღლე 189 სმ იყო.პალეოათროპოლოგებს ნამდვილად ვერ შევეკამათები ვერაფერში,მაგრამ ვფიქრობ ეს ცოტა გაზვიადებული მონაცემია.ამ კულტურის მამაკაცებში ბუნებრივია იყო გიგანტური ზომის ადამიანები,190-200 სმ სიმაღლით,მაგრამ მათი საშუალო სიმაღლე სავარაუდოდ დაახლოებით ისეთივე იყო,როგორიც "იამნაია კულტურა"-ში,დაახლოებით 175 სმ.რაც იმ ეპოქისთვის ძალიან დიდია.კიდევ ვიმეორებ პალეოანთროპოლოგებს ვერაფერში ვერ შევეკამათები,ეს მხოლოდ ჩემი სუბიექტური ვარაუდია.(თუ არ ვცდები ალტაის რეგიონში და მის მეზობელ ხაკასიაში უნდა იყოს აღმოჩენილი R1b1a2a2-ის ნიმუშების უმეტესობა.დიდი ალბათობით მონღოლეთის სტეპები იყო მთავარი და საწყისი წყარო R1b-Z2103 გენეტიკური კლასტერის.6 000 წლის წინ სწორედ აქედან გავრცელდა R1b-Z2103 სამხრეთ ციმბირში.რამდენიმე საუკუნის შემდეგ კი ეს ჰაპლოჯგუფი მონღოლეთის სტეპებიდან გავრცელდა ვოლგა-ურალის რეგიონში და მონაწილეობა მიიღო "Iamna culture"-ს ფორმირებაში.რატომ მაინცდამაინც მონღოლეთის სტეპების და არა სამხრეთ ციმბირის რეგიონის მოსახლეობა?.ამაზე მე ერთადერთი არგუმენტი გამაჩნია."Iamna culture"-ს მოსახლეობა წმინდა სტეპური ტიპის მოსახლეობა იყო და მისი ცხოვრების სტილი მთლიანად სტეპური იყო.ამიტომ ამ კულტურის მოსახლეობა 95%-ის სიზუსტით აღმოსავლეთის სტეპების ზონიდან არის გამოსული და არა სამხრეთ ციმბირის ტაიგის ზონიდან.6 000 წლის წინ სამხრეთ ციმბირის კოლონიზაციის შემდეგ აქ შემოსულმა მოსახლეობამ ცხოვრების სტილი შეიცვალა და ის უკვე სტეპური აღარ იყო.მონღოლეთის R1b-Z2103 გენეტიკური კლასტერიდან გამოსულმა მოსახლეობამ დიდი ხნის შემდეგ აგრეთვე მონაწილეობა მიიღო სომეხი ერის,არმენების ფორმირებაშიც.R1b-Z2103 მაღალი პროცენტული სიხშირითაა წარმოდგენილი სომეხ ერში.ერთერთი გენეტიკური რუკის მიხედვით R1b-Z2103 სომხეთში 30%-ზე უფრო მაღალია.სომხეთში აგრეთვე წარმოდგენილია R1b-M269,R1b-L23,R1b-PF7562,R1b-P312.საერთო ჯამში R1b სომხეთში დაახლოებით 42%-ი უნდა იყოს.სომხეთზე იმიტომ გავამახვილე ყურადღება,რადგანაც R1b-Z2103 ამ ინდოევროპულ ერში მაღალი სიხშირითაა წარმოდგენილი.ამავე დროს არც სომხეთში და არც ახლო აღმოსავლეთის რეგიონში R1b-M73 თითქმის არ ფიქსირდება,ან უმნიშვნელო რაოდენობითაა წარმოდგენილი.როგორც ჩანს R1b-M73 მხოლოდ ქართველებისთვის დამახასიათებელი მარკერია რეგიონში. R1b-Z2103 საკმაოდ წარმოდგენილია ზოგიერთ თურქულენოვან ხალხებშიც,რომელიც მათ თან მოყვათ აღმოსავლეთიდან). უფრო ადრეული ადამიანები,კრომანიონები გამოირჩეოდნენ თავიანთი მაღალი აღნაგობით.მათი სიმაღლე ძირითადად მერყეობდა 169-177 სმ-ის ფარგლებში. ეს უკვე ერთერთი ოფიციალური მონაცემია. თუმცა მათშიც იყო გიგანტური ზომები. აქვე უნდა აღინიშნოს,რომ ამ კულტურაში შედარებით კარგადაა შესწავლილი სამხრეთ ციმბირის რეგიონი.ამავე დროს თითქმის არაა შესწავლილი აღმოსავლეთ ყაზახეთის,მონღოლეთის და ჯუნგარიის სტეპები.ან ძალიან არასაკმარისადაა შესწავლილი. ჰუნებში აღმოჩენილია აგრეთვე Y ჰაპლოჯგუფები: C,N,L.მიტოქონდრიული ხაზით კი აღმოჩენილია აღმოსავლეთ აზიური ჰაპლოჯგუფი D4.როგორც ჩანს ისტორიული ჰუნები მეტისური წარმოშობის ხალხი იყო.მათ ფორმირებაში მონაწილეობას ღებულობდა აღმოსავლეთ აზიური მონგოლოიდური მოსახლეობა და უძველესი ცენტრალურ აზიურ-ციმბირული ევროპეოიდული წარმოშობის მოსახლეობა. უნგრეთში სამი ჰუნი მეომრის ჩონჩხიდან ერთერთში აღმოჩენილი R1b-U106 არ იყო შემთხვევითი მოვლენა.როგორც ჩანს აღმოსავლეთის,აზიის სტეპებში მცხოვრები ისტორიული ჰუნების ზოგიერთ მეტისურ ტომებში საკმაოდ ფართოდ იყო გავრცელებული R1b-U106. "იამნაია კულტურა"-ს მოსახლეობა იყო მხოლოდ ერთერთი დიდი ჯგუფი უძველესი ინდოევროპელების,რომელიც ძვ.წ.აღრიცხვის მე-4 ათასწლეულში შემოვიდა ამ რეგიონში აღმოსავლეთის სტეპებიდან."იამნაია კულტურა"-ს მოსახლეობისა და დღევანდელი ევროპელების გენომებს შორის გარკვეული ნათესაობა თუ არსებობს ეს ჩვეულებრივი მოვლენაა,რადგან ინდოევროპული წარმომავლობის სხვადასხვა ჯგუფებს შორის გენეტიკური ნათესაობა სავსებით ბუნებრივი მოვლენაა. მაგრამ ეს ნათესაობა ყოველთვის ვერტიკალური არ არის და ხშირად ჰორიზონტალურია.ამასთან უძველესი ინდოევროპელების სხვადასხვა ჯგუფები შეიძლება ერთმანეთის მონათესავენი იყვნენ გენეტიკურად,მაგრამ მათი კულტურა არაა აუცილებელი ერთმანეთის იდენტური იყოს.რაღაც-რაღაცეებში შეიძლება გავდეს და რაღაც-რაღაცეებში არ გავდეს ერთმანეთს.ესეც სავსებით ბუნებრივი მოვლენაა.ერთი ინდოევროპული კულტურის მოსახლეობა გენეტიკურად მხოლოდ მაშინ მომდინარეობს მეორე ინდოევროპული კულტურისგან,როცა მათ შორის პირდაპირი ვერტიკალური გენეტიკური კავშირია,ანუ მაშინ როცა მათი ჰაპლოჯგუფების გარკვეული და მნიშვნელოვანი ნაწილი ერთმანეთს ემთხვევა.განსაკუთრებით მამრობითი Y-DNA ჰაპლოჯგუფები.თეორიულად დასაშვებია ვერსია,რომ აღმოსავლეთიდან,"აფანასიევსკაია კულტურა"-ს დიდი გეოგრაფიული რეგიონიდან დასავლეთის მიმართულებით ერთდროულად მოხდა ინდოევროპელების სხვადასხვა ტომების ერთდროული მიგრაცია რასაც მოყვა "იამნაია კულტურა"-ს ფორმირება.თეორიულად დასაშვებია,რომ ამ დასავლეთით მიგრაციაში მონაწილეობას ღებულობდა,როგორც "R1b-Z2103"-ის გენეტიკური სექტორის მოსახლეობა,ასევე "R1b-U106"და "R1b-P312"-ის გენეტიკური სექტორების მოსახლეობაც და ისინი ერთდროულად მოძრაობდნენ დასავლეთით.მაგრამ ამის დასადასტურებლად საჭიროა მდინარე დნეპრის დასავლეთით მცხოვრები "იამნაია კულტურა"-ს მოსახლეობის უფრო საფუძვლიანი შესწავლა და გამოკვლევა.პალეოგენეტიკური მონაცემებით მდინარე დნეპრის აღმოსავლეთით მდინარეების დონისა და ვოლგის აუზებში და ვოლგა-ურალის რეგიონში დომინირებდა "R1b"-ს აღმოსავლური ვარიანტები(R1b-Z2103).ეს არის საფუძვლიანად დადასტურებული "R1b-Z2103-ის გენეტიკური სექტორი".ანთროპოლოგიურადაც ეს აღმოსავლური ზონა თავისებური და სპეციფიკური იყო. თეორიულად დასაშვებია,რომ მდინარე დნეპრის დასავლეთით არსებობდა სხვა "გენეტიკური სექტორი" სადაც გავრცელებული იყო "R1b"-ს დასავლეთევროპული ვარიანტები- "R1b-U106" და "R1b-P312", რასაც მე ვერ გამოვრიცხავ, მაგრამ როგორც უკვე ვთქვი,ამას უფრო სერიოზული არგუმენტები და ფაქტები ჭირდება,რომელიც მომავალში შეიძლება აღმოჩენილ იქნას. თუ კი დადასტურდება,რომ "იამნაია კულტურა"-ს დასავლეთ რაიონებში გავრცელებული იყო "R1b"-ს დასავლეთევროპული ვარიანტები "R1b-U106 და R1b-P312" მაშინ ეს ნიშნავს იმას,რომ აღმოსავლეთიდან "აფანასიევსკაია კულტურა"-ს დიდი რეგიონიდან ერთდროულად მოხდა სხვადასხვა ინდოევროპელი ტომების მიგრაცია დასავლეთის მიმართულებით.ამ დიდი მიგრაციის შედეგად ძვ.წ.აღრიცხვის 3 200 წლებში წარმოიშვა "იამნაია კულტურა". "იამნაია კულტურაში"თანამედროვე უკრაინის რეგიონები შეიძლება ითქვას "ცარიელი ფურცელია",რომელიც დიდი იმედი მაქვს,რომ ახლო მომავალში უეჭველად შეივსება.ამით აღდგება "იამნაია კულტურა"-ს მოსახლეობის სრული გენეტიკური და შეიძლება ითქვას "პროტოეთნიკური" სურათი ამ კულტურის მთელ ტერიტორიაზე.პალეოგენეტიკური და პალეოანთროპოლოგიური მონაცემები,რომელიც გაგვაჩნია გვაძლევს საფუძველს ვივარაუდოთ,რომ R1b-Z2103-ის გენეტიკური სექტორის დასავლეთი საზღვარი გადიოდა მდინარე დონზე.ჩვენ ზემოთ გვქონდა საუბარი "Afanasievo culture"-ზე და R1b-Z2103 გენეტიკური სექტორის(კლასტერის) წარმოშობის და ფორმირების გეოგრაფიულ არეალად დავასახელეთ მონღოლეთის სტეპები.აგრეთვე ვთქვით,რომ აქედან გამოსულმა მოსახლეობამ წარმოშვა "Iamna culture"-ს მოსახლეობა.მონღოლეთის R1b-Z2103 გენეტიკური კლასტერი(სექტორი) მრავალრიცხოვანი და დიდი სექტორი იყო "Afanasievo culture"-ს შემადგენლობაში.ის მოიცავდა მონღოლეთის ტერიტორიის უდიდეს ნაწილს და სავარაუდოდ შეადგენდა დაახლოებით 1 200 000 კვადრატულ კილომეტრს. მონღოლეთის სტეპების ამ 1 200 000 კვადრატულ კილომეტრს ემატება კიდევ ციმბირის ის რაიონები სადაც 6 000 წლის წინ გავრცელდა მონღოლეთის გენეტიკური სექტორიდან შემოსული მოსახლეობა და საერთო ჯამში ვღებულობთ ძალიან დიდ გეოგრაფიულ არეალს,სადაც დომინირებდა R1b-Z2103.ამავე დროს ხაზი უნდა გაესვას შემდეგ გარემოებას და ფაქტს: აღმოსავლეთ ყაზახეთის, ჯუნგარიის და მონღოლეთის სექტორებად დაყოფა არის მხოლოდ პირობითი და სავარაუდო.განსხვავებით Iamna culture-ს აღმოსავლეთ რეგიონებისგან სადაც პალეოგენეტიკური და პალეოანთროპოლოგიური მონაცემებით მკვეთრად ფიქსირდება R1b-Z2103 გენეტიკური სექტორის არსებობა მდინარე დონის აღმოსავლეთით, აქ ცენტრალურ აზიაში სხვაგვარი სიტუაციაა.აქ აღმოსავლეთ ყაზახეთის, ჯუნგარიის და მონღოლეთის სტეპებიდან ჩვენ არ გაგვაჩნია იმ რაოდენობით პალეოგენეტიკური მონაცემები, რომ დაზუსტებით ვისაუბროთ გენეტიკურ სექტორების გეოგრაფიულ მდებარეობაზე.ამიტომ ჩემს მიერ ზემოთ მოყვანილი გენეტიკური სექტორების განლაგება მხოლოდ პირობითია და ყოველთვის შეიძლება რადიკალურად შეიცვალოს სტეპებიდან ახალი პალეოგენეტიკური აღმოჩენების საფუძველზე.შეიძლება პირიქითაც აღმოჩნდეს და პროტოკელტური და პროტოგერმანული კლასტერების სამშობლო მონღოლეთი აღმოჩნდეს, ხოლო R1b-Z2103 კლასტერის სამშობლო აღმოსავლეთ ყაზახეთის და ჯუნგარიის სტეპები.ამას მომავალი სავარაუდო ახალი აღმოჩენები გვიჩვენებ. საქმეს ართულებს ის ფაქტი, რომ ჩვენ არ გაგვაჩნია პალეოგენეტიკური მონაცემები უფრო ადრეულ ნეოლით-ენეოლითზე ცენტრალური და დასავლეთი მონღოლეთიდან და ჯუნგარიიდან. თუმცა მე მაინც ვვარაუდობ, რომ R1b-z2103-ის გენეტიკური სექტორის სამშობლო და გავრცელების არეალი მონღოლეთის ტერიტორიის უდიდეს ნაწილს მოიცავდა და მთლიანობაში შეადგენდა ზემოთმოყვანილ ციფრს-დაახლოებით 1 200 000 კვადრატული კილომეტრი. პლიუს კიდევ ის ციმბირის რეგიონები, რომელიც დაიკავა მონღოლეთის სექტორიდან შემოსულმა მოსახლეობამ. საერთო ჯამში ვღებულობთ დაახლოებით 2 000 000 კვადრატულ კილომეტრს, სადაც ფართოდ იყო გავრცელებული R1b1a2a2-Z2103. ჰაპლოჯგუფი R1b-Z2103 ასაკით უფრო ძველია ვიდრე R1b-P312 და R1b-U106, ამიტომ ის უფრო მრავალრიცხოვანი და დიდი იყო და მისი მოსახლეობაც მრავალრიცხოვანი იყო. ამიტომ მთლიანად ამ დიდი სექტორიდან შემოსულმა მოსახლეობამ დაიკავა საკმაოდ ვრცელი ტერიტორიები ციმბირში. ამიტომაცაა ციმბირში აღმოჩენილი ჰაპლოჯგუფ R1b-Z2103-ის ბევრი ნიმუში. {(მონღოლეთის დიდი სექტორიდან აგრეთვე ხდებოდა პერიოდულად მიგრაციები უფრო აღმოსავლეთით თურქთა ისტორიული სამშობლოს ტერიტორიებზე, აღმოსავლეთ ციმბირის სამხრეთ რაიონებში. ამ მონღოლეთის დიდი სექტორიდან შემოსულმა მოსახლეობამ აღმოსავლეთ ციმბირის სამხრეთ რაიონებში გაავრცელა R1b-Z2103 და აგრეთვე R1b-ს სხვა სახეობები. ამ ჰაპლოჯგუფებმა მოგვიანებით სხვა ჰაპლოჯგუფებთან ერთად მონაწილეობა მიიღეს სხვადასხვა თურქული ტომების ფორმირებაში. ცენტრალური აზიის აღმოსავლეთ რეგიონებიდან უძველეს დროში აგრეთვე მიგრირებდა ჰაპლოჯგუფი R1b-M73, რომელმაც აგრეთვე მონაწილეობა მიიღო ზოგიერთი თურქული ტომების ფორმირებაში მოგვიანებით)}. ძვ.წ.აღრიცხვის მე-4 ათასწლეულის მეორე ნახევარში კი ამ რეგიონებიდან ხდება ფართომასშტაბიანი მიგრაცია დასავლეთით, რასაც მოყვა აღმოსავლეთ ევროპის სტეპებში Iamna culture-ს წარმოშობა.თავისთავად ცხადია, რომ ამ მასშტაბურ მიგრაციას მოყვა ამ რეგიონებში, სტეპებში მოსახლეობის შემცირება.შეიძლება დასავლეთით მომხდარი ეს დიდი მასშტაბის მიგრაცია არის ერთერთი მიზეზი სხვა მიზეზებთან ერთად იმისა, რომ მონღოლეთის, ჯუნგარიის და აღმოსავლეთ ყაზახეთის სტეპებში შედარებით მცირე რაოდენობითაა აღმოჩენილი Afanasievo culture-ს კულტურული, პალეოგენეტიკური და პალეოანთროპოლოგიური არტეფაქტები. ამ რეგიონების მოსახლეობის უმრავლესობამ დატოვა ეს ტერიტორიები და გადავიდა აღმოსავლეთ ევროპის სტეპებში.ადგილზე დარჩა მცირერიცხოვანი მოსახლეობა.Iamna culture საკმაოდ დიდ გეოგრაფიულ არეალს მოიცავდა და შესაბამისად მისი მოსახლეობა მრავალრიცხოვანი იყო. ასეთი მასშტაბური კულტურის წარმოქმნა მხოლოდ მოსახლეობის ძალიან დიდ და მასშტაბურ გადმოსახლებას შეეძლო, რაც თავის მხრივ გამოიწვევდა აღმოსავლეთ ყაზახეთის, ჯუნგარიის და მონღოლეთის სტეპების უდიდესი ნაწილის დაცარიელებას. ამ რეგიონის სტეპებიდან უფრო ადრეც მოხდა გადასახლება სამხრეთ ციმბირში დაახლოებით 6 000 წლის წინ. ეს იყო მიგრანტების პირველი ჯგუფი მონღოლეთის სტეპებიდან. შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ მომდევნო საუკუნეებშიც ხდება სტეპებიდან მოსახლეობის ჯგუფების გადასვლა ციმბირში. მონღოლეთის სტეპებსა და სამხრეთ ციმბირის რეგიონებს შორის პერიოდულად მომხდარ მიგრაციებს ადასტურებს ერთერთი კვლევა, რომელსაც ეწოდება identical bu descent. IBD. ამ მიმართულებით IBD-ის ერთერთმა კვლევამ აჩვენა ნათესაური კავშირი ორ პიროვნებას შორის, რომლებიც ცხოვრობდნენ ცენტრალურ მონღოლეთში და ალტაის მთიანეთში(სამხრეთ ციმბირში). ეს ორი პიროვნება დაახლოებით მე-5 თაობის ნათესავები იყვნენ და ცხოვრობდნენ ერთმანეთისგან 1410 კილომეტრის დაშორებით. ეს ფაქტი გვაძლევს დასკვნის საფუძველს, რომ ძვ. წ. აღრიცხვის მე-4 ათასწლეულის, როგორც პირველ ნახევარში, ისე მე-2 ნახევარშიც ადგილი ჰქონდა რამდენიმე მიგრაციას მონღოლეთის სტეპებსა და სამხრეთ ციმბირს შორის. გავიდა რამდენიმე საუკუნე. ეს დემოგრაფიული დანაკლისი გამოსწორდა და მოსახლეობის რაოდენობამ მოიმატა ბუნებრივი ზრდის ხარჯზე.მაგრამ ტოტალური მიგრაცია აღმოსავლეთ ევროპის სტეპებში დემოგრაფიულად დამღუპველი აღმოჩნდა სტეპებისთვის, რომლის გადატანა მან ვერ შეძლო.მისი მოსახლეობა კატასტროფულად შემცირდა და მინიმუმამდე დაეცა.მოკლედ ამ რეგიონის სტეპებს ძვ.წ.აღრიცხვის მე-4 ათასწლეულში არ გაუმართლა. დაახლოებით 5 300 წლის წინ მონღოლეთის სტეპებიდან დაიწყო ჰაპლოჯგუფ R1b-ს მატარებელი ტომების მასობრივი მიგრაცია დასავლეთის მიმართულებით. ამ ტომებმა გაიარეს ყაზახეთის სტეპები. აქ ყაზახეთის სტეპებში მათ შეუერთდა ჰაპლოჯგუფ R1a-ს მატარებელი ასევე ინდოევროპული ტომები. ეს გაერთიანებული ტომები კი შემოვიდნენ აღმოსავლეთ ევროპის სტეპებში და დაახლოებით 5 200 წლის წინ შექმნეს "Iamna culture"-ს მოსახლეობა. ყაზახეთის სტეპებში მოძრაობის დროს შექმნილმა ტომთა გაერთიანებებმა წარმოშვა ახალი საზოგადოება სადაც წარმოდგენილი იყო როგორც R1b ისე R1a. ამავე პერიოდში ხდება ინდოევროპელთა მეორე დიდი ჯგუფის მიგრაცია ყაზახეთის სტეპებიდან დასავლეთის მიმართულებით. ამ მიგრაციაში მონაწილეობას ღებულობდა ყაზახეთის სტეპებში მცხოვრები ჰაპლოჯგუფ R1a-ს მატარებელი ტომები. ამ ინდოევროპელმა ტომებმა კი შექმნეს "corded ware culture" დაახლოებით ძვ.წ.აღრიცხით 3 200 წელს. ორივე კულტურა--"iamna culture" და "corded Ware culture" დაახლოებით ერთდროულად წარმოიშვა. ამავე დროს პალეოანთროპოლოგიური მონაცემებით აღმოსავლეთ ყაზახეთის ტერიტორიაზე აღმოჩენილია ორი მამაკაცი ინდივიდის ჩონჩხი,რომელიც განეკუთვნება ნეოლით-ენეოლითის ეპოქას.ამ აღმოჩენების ლოკალიზაციის ადგილებია "უსტ-ნარიმ"და "ჩერნოვაია 2".პალეოანთროპოლოგები ამ ჩონჩხებს ამსგავსებენ "Afanasievo culture"-ს პალეოანთროპოლოგიურ მონაცემებს.ეს ჩონჩხები ტიპიური ევროპეოიდების ნაშთებია. ამ ჩონჩხებს ახასიათებს ზოგადად შემდეგი ანთროპოლოგიური მონაცემები: თავის დიდი სიგრძივი დიამეტრი,რომელიც მათ სიცოცხლეში იყო 198 მმ და 199 მმ.სახის საშუალო მორფოლოგიური სიმაღლე.თავის საშუალო განივი დიამეტრი.განიერი სახე,რომელიც მათ სიცოცხლეში იყო 143 მმ და 146 მმ. დახრილი შუბლი. პროფილირებული სახე. ის ეგრეთწოდებული "პროტოევროპეოიდული" ნიშნები,რომელიც მკვეთრად გამოხატულია "Iamna culture"-ს აღმოსავლეთ რეგიონებში ამ ანთროპოლოგიურ ტიპებში შესუსტებულია.თავისი ანთროპოლოგიური მონაცემებით ეს ჩონჩხები ახლოსაა,როგორც Afanasievo culture"-ს ზოგიერთ ჯგუფებთან,ისე "Iamna culture"-ს დასავლეთ რეგიონების ზოგიერთ ჯგუფებთან.კიდევ ერთხელ ავღნიშნოთ ის ფაქტი,რომ აღმოსავლეთ ყაზახეთის ეს უძველესი ევროპეოიდები ნეოლითის ეპოქის ადამიანებია,რომლებიც თავისი ქრონოლოგიური ასაკით უფრო ადრეული და ძველია ვიდრე "Iamna culture",ან ვიდრე კიდევ უფრო ძველი "Afanasievo culture".ეს ნეოლითის ეპოქის ადამიანები ორივე ამ ინდოევროპული კულტურის მოსახლეობაზე უფრო ძველია.აღმოსავლეთ ყაზახეთში აღმოჩენილი ეს ანთროპოლოგიური ნაშთები ნათელ წარმოდგენას გვაძლევს იმაზე,რომ ნეოლითის ეპოქაში ეს რეგიონი დასახლებული იყო მკვეთრად გამოხატული ევროპეოიდებით. (აქ აღმოსავლეთ ყაზახეთის ტერიტორიაზე კიდევ არის აღმოჩენილი ერთი ადამიანის თავის ქალა,მაგრამ ის ისე დაზიანებულია,რომ ანთროპოლოგებს იმის დადგენაც კი უჭირთ ეს ქალა მამაკაცს ეკუთვნოდა თუ ქალს.რადგან მცირე ზომისაა,ამიტომ ვარაუდობენ,რომ ის ქალს ეკუთვნოდა.ფაქტიურად მხოლოდ თავის ქალის ფრაგმენტია შემორჩენილი და მისგან რეალური ანთროპოლოგიური სურათის აღდგენა შეუძლებელია.ამ ნაშთის ლოკაციის ადგილია "ჟელეზინკა").ძველი წ.აღრიცხვის 2 600-1 700 წწ.დასავლეთ მონღოლეთში და ჯუნგარიაში არსებობდა "Chemurchek culture", რომელიც განსხვავდებოდა "Afanasievo culture"-სგან.ამ კულტურის მოსახლეობაში წარმოდგენილი იყო როგორც ევროპეოიდული ისე მონგოლოიდური ანთროპოლოგიური კომპონენტი. ამ კულტურაში აღმოჩენილია Y-DNA ჰაპლოჯგუფები: R1b1a2,R1b1a2a2,Q-M25, C-M48 და მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფები: H,T,A,T1a1,T2b2.ეს იყო მეტისური წარმოშობის მოსახლეობა, რომელიც ამ რეგიონებში შემოვიდა ან მონღოლეთის აღმოსავლეთ პერიფერიებიდან ან ბაიკალის ტბის აღმოსავლეთით მდებარე ციმბირის რეგიონებიდან. ამავე დროს ძალიან მცდარია ზოგიერთი მოსაზრება,რომ თითქოს დასავლეთის მიმართულებით ხდებოდა მხოლოდ მამაკაცთა ჯგუფების მოძრაობა და ამ მიგრაციაში ქალები არ მონაწილეობდნენ.ეს მოსაზრება ვერანაირ კრიტიკას ვერ უძლებს და საფუძველშივე მცდარია.აგრეთვე ეწინააღმდეგება ლოგიკას.როცა ტომი მიგრაციას იწყებდა ამ მიგრაციაში მონაწილეობდა მთელი ტომის ჯანმრთელი მოსახლეობა,ვისაც კი გადაადგილება შეეძლო: მამაკაცები და მათი ცოლები და საყვარლები,მათი ბავშვები,ცხენები,მსხვილფეხა და წვრილფეხა საქონელი,ძაღლები.აგრეთვე მათი საყოფაცხოვრებო ქონება,რაც გააჩნდათ. "Iamna culture"-ს მამაკაცები თავიანთ ცოლებს და საყვარლებს უპატრონოდ არ დაყრიდნენ და სხვაგან არ გადაიხვეწებოდნენ.თუ კი მასშტაბური მიგრაცია იყო მაშინ მამაკაცები თავიანთ ცოლებთან და საყვარლებთან ერთად გადაადგილდებოდნენ.ძველი ევროპისა და ახალი ინდოევროპული ევროპის მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფები ხშირად ერთმანეთს თუ კი ემთხვევა ეს სულაც არ ნიშნავს იმას,რომ მოსულმა ინდოევროპულმა მოსახლეობამ(მამაკაცებმა) ეს მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფები მთლიანად ძველი ევროპისგან მიიღეს.ძალიან ხშირად ძველი ევროპის და შემოსული ინდოევროპელების მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფები ერთნაირი იყო.ამაშია საქმე. ასე რომ მომავალში წარმატებებს ვუსურვებ გენეტიკის სფეროში მოღვაწე მეცნიერებს.რაც შეეხება "Corded Ware culture"-ს ის ინდოევროპელების სულ სხვა დამოუკიდებელი დიდი ჯგუფია აღმოსავლეთიდან და მისი მოსახლეობის დიდი უმრავლესობა როგორც უკვე ითქვა ჰაპლოჯგუფ "R1a"-ს ეკუთვნის.ეს უკვე საფუძვლიანად დადასტურებულია პალეოგენეტიკური მონაცემებით.ეს კულტურა "R1a"-ს საკუთრებაა. ამის საპირისპიროდ კი "იამნაია კულტურა" "R1b"-საკუთრებაა. ვინ იყო პირველი ინდოევროპელი? "R1b"თუ"R1a", ყაზახეთის და მონღოლეთის სტეპებში სადაც წარმოიშვა ინდოევროპული ენა ფართოდ იყო გავრცელებული ორივე ეს გენი.ორივე ეს გენი წმინდა ინდოევროპულია. ინდოევროპელი ტომები ამ ტერიტორიებზე ნადირობის სფეროში დახელოვნებული იყვნენ,მისდევდნენ მესაქონლეობას და ცხენების მოშენებას.ძვ.წ.აღრიცხვით მე-5 ათასწლეულით დათარიღებულ ადამიანთა საცხოვრებელ ადგილებში ყაზახეთის ტერიტორიებზე ნაპოვნია ცხენების ჩონჩხიც. ასეთი მდგომარეობა იყო ყაზახეთის ტერიტორიაზე.ამავე დროს ხაზი უნდა გაესვას შემდეგ ფაქტს: როგორც კი ინდოევროპული კულტურები პირველად ჩნდებიან ისტორიის ასპარეზზე ძვ.წ.აღრიცხვის მეხუთე ათასწლეულის დასაწყისიდან მათ ცხოვრებაში ცხენებს განსაკუთრებული ადგილი უკავიათ.ცხენები ახლო აღმოსავლეთის რეგიონში მხოლოდ ძვ.წ.აღრიცხვის მე-2 ათასწლეულში გამოჩნდნენ.აქედან გამომდინარე გამორიცხულია უძველეს ინდოევროპელებს და მათ შორის "იამნაია კულტურა"-ს მოსახლეობას ახლო აღმოსავლეთისა და კავკასიის რეგიონთან რაიმე კავშირი ქონდეთ.ასეთივე მდგომარეობაა ცენტრალურ და დასავლეთ ევროპასთან მიმართებაშიც.ამ რეგიონებშიც ცხენოსნობის განვითარება ინდოევროპელების შემოსვლას უკავშირდება."იამნაია კულტურა"-ს და "Corded Ware culture"-ს გენომებში თუ დაფიქსირებულია რამდენიმე პროცენტიანი CHG,მათ ეს გენომი თან მოყვათ ცენტრალური აზიის რეგიონიდან და არა კავკასიიდან ან ახლო აღმოსავლეთიდან. პალეოანთროპოლოგიური მონაცემებიდან გამომდინარე კარგად ცნობილი და დაზუსტებულია შემდეგი ფაქტი: დასავლეთ ციმბირის სამხრეთი რაიონები და სამხრეთ ციმბირის ალტაი-საიანის მთების მიმდებარე რეგიონები ნეოლითის ეპოქაში ქმნიდა ტერიტორიულ ზონებს სადაც წარმოდგენილი იყო შერეული ევროპეოიდული და მონგოლოიდური რასის მოსახლეობა. ძალიან დიდი ალბათობით ამ შერეული ზონიდან,კონკრეტულად დასავლეთ ციმბირის სამხრეთი რაიონებიდან არის შემოსული "ბოტაისკაია კულტურა"-ს შემქმნელი მეტისური მოსახლეობა ჩრდილოეთ ყაზახეთის ტერიტორიაზე.ინდოევროპელი ტომების დასავლეთის მიმართულებით ფართომასშტაბიანი მიგრაციის შემდეგ ჩრდილოეთ ყაზახეთის სტეპები მოსახლეობისგან ძალიან შეთხელებული იქნებოდა.ამით ისარგებლეს დასავლეთ ციმბირის რაიონებში მოსახლე შერეულმა მეტისურმა ჯგუფებმა,რომლებიც ძვ.წ.აღრიცხვის მეოთხე ათასწლეულში შემოვიდნენ ამ ტერიტორიაზე და შექმნეს "ბოტაისკაია კულტურა". უკვე დღესავით ნათელია ის,რომ "არიული რასა" ბუნებაში არასდროს არ არსებობდა.არსებობდნენ ინდოევროპული(არიული)წარმოშობის ხალხები,რომლებიც ანთროპოლოგიურად არაერთგვაროვნები და განსხვავებულები იყვნენ. რაც შეეხება მიტოქონდრიულ გენებს რომელიც ქართველებშია გავრცელებული,ესენია: H: U: K: T; W: J: X: HV: I: N: D: C: F. ყველაზე მაღალ პროცენტებშია: H--21%: U--33%: K--11%: T--11%. დანარჩენი ჰაპლოჯგუფების პროცენტული მაჩვენებლები ასეთია: W--5%: J--3%: X--2,5%: HV--3%: I--0,4%: N1b--0,5%: D(D4)--5% : C--2%: F--1%: R1--0,5%: R2--0,5%: A--0,3%: G--0,3%. ეს მაჩვენებლები ქართველთა უმრავლესობის,დაახლოებით 65%-ის პროცენტული მაჩვენებლებია და წარმოადგენს დასავლეთ საქართველოს მოსახლეობის მონაცემებს. ქართველთა დანარჩენი 35%-ის მაჩვენებლებიც ძირითადად ასეთივეა.შესამჩნევი განსხვავება შეინიშნება მხოლოდ ორ მიტოქონდრიულ ჰაპლოჯგუფს შორის,რომლებიც განსაკუთრებით მაღალ პროცენტებშია დასავლეთ საქართველოში.ეს ჰაპლოჯგუფებია U და W. აღმოსავლეთ საქართველოში U დაახლოებით 26,5%-ია.ხოლო ჰაპლოჯგუფი W დაახლოებით 3%-ია. დასავლეთ საქართველოში ჰაპლოჯგუფი W 5%-ს აღწევს.ამ ჰაპლოჯგუფის ერთერთი სახეობა W6 დასავლეთ საქართველოში 4%-ია. ამავე დროს აღმოსავლეთ საქართველოში უფრო მაღალია მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფი T(T2 და T1),დაახლოებით 15%-ია.ქართლის რეგიონში ჰაპლოჯგუფი X- 5%-ია,რაც ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია საქართველოში.ჰაპლოჯგუფი X საქართველოში საშუალოდ 2,7%-ია. ჰაპლოჯგუფი HV აღმოსავლეთ საქართველოში დაახლოებით 4%-ია. ამ მონაცემებით ქართველებში ჰაპლოჯგუფი T საშუალოდ 13%-ია(T2-8,5%,T1-4,5%). ხოლო ჰაპლოჯგუფი N1b აღმოსავლეთ საქართველოში 1,2%-ია, დასავლეთ საქართველოში კი დაახლოებით 0,5%. როგორც ვხედავთ დასავლეთ და აღმოსავლეთ საქართველოს მიტოქონდრიულ ჰაპლოჯგუფებს შორის პროცენტულად პირველ ადგილზეა ჰაპლოჯგუფი U.ამ ჰაპლოჯგუფის სახეობებში პირველ ადგილს იკავებს U4,რომელიც რეგიონების მიხედვით 9 დან 11%-მდე მერყეობს. ამ შემთხვევაში მე ვეყრდნობი U4-ის გავრცელების მთავარ საერთაშორისო რუკას.ამ რუკის მიხედვით საქართველოს მთელი ტერიტორია რეგიონში ცალკე გამოყოფილია,როგორც ამ სახეობის გავრცელების მაღალი სიხშირის ზონა.ეს რუკა საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე აჩვენებს 9-10%-იან მაჩვენებელს. როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ რამდენიმე საერთაშორისო რუკა დასავლეთ საქართველოში ჰაპლოჯგუფ U-ს შედარებით მაღალ პროცენტულ მაჩვენებელს აფიქსირებს.აქედან გამომდინარე U4 დასავლეთ საქართველოში 11%-ი უეჭველად უნდა იყოს,თუ უფრო მეტი არა. მას მოყვება მეორე სახეობა-U3.ერთერთი საერთაშორისო რუკა ზუსტად აფიქსირებს ამ სახეობის პროცენტულ მაჩვენებლებს საქართველოს ტერიტორიაზე.ეს მაჩვენებლები ამ რუკის მიხედვით ასეთია: დასავლეთ საქართველო-7,16%,ქართლის რეგიონი-6,23%,კახეთის რეგიონი-5,29%.საქართველოში გავრცელებულია სახეობა-U3a.გავრცელებულია აგრეთვე U2-1,2%,U5-4,2%.ჰაპლოჯგუფ U-ს დანარჩენი სახეობები(U1,U7) ერთად აღებული დაახლოებით 5,9%-ია.მთელი საქართველოს მასშტაბით საშუალო მონაცემები ასეთია:U1--4,7% და U7--1,2%. დასავლეთ საქართველოში U1 5%-ს აჭარბებს.აგრეთვე გავრცელებულია U6 დაახლოებით 1,5%. ამ მონაცემებით მთელი საქართველოს მასშტაბით ჰაპლოჯგუფი U-ს საშუალო მაჩვენებელი 30%-ია.ჰაპლოჯგუფ U-ს გავრცელების სიხშირის მაჩვენებელი რუკა ასეთ პროცენტულ მონაცემებს აჩვენებს:დასავლეთ საქართველოში,ისტორიული ტაო-კლარჯეთისა და ლაზეთის ტერიტორიაზე,აგრეთვე ჩრდილოეთ კავკასიის დასავლეთ შავიზღვისპირა რაიონებში ჰაპლოჯგუფ U-ს გავრცელების 30-35%-იანი ზონაა.ხოლო აღმოსავლეთ საქართველო მოქცეულია 25-30%-იან ზონაში.აქედან გამომდინარე ჩემს მიერ მოძიებული ამ ჰაპლოჯგუფის პროცენტული მაჩვენებლები(დასავლეთ საქართველო--33% და აღმოსავლეთი საქართველო--26,5%) დიდი სიზუსტით ჯდება მთავარ გენეტიკურ რუკაში. ჰაპლოჯგუფი U1 თავისი გავრცელებიდან გამომდინარე საინტერესო ჰაპლოჯგუფია.მისი ძირითადი გავრცელების რეგიონებია: აღმოსავლეთ ევროპის სტეპური ზონა,ჩრდილოეთ კავკასია,განსაკუთრებით მისი დასავლეთი რაიონები,საქართველო,ახლო აღმოსავლეთი,განსაკუთრებით კი თურქეთის ჩრდილოეთი რაიონები,ცენტრალური აზიის დასავლეთი რეგიონები და ინდოსტანის ნახევარკუნძულის სამხრეთი რეგიონები.პალეოგენეტიკური მონაცემებით U1 აღმოჩენილია ახ.წ.აღრიცხვის მე-3-5 საუკუნეების და ძვ.წ.აღრიცხვის მე-9-7 საუკუნეების ყაზახსტანის ტერიტორიაზე კურგანულ სამარხებში,ბიზანტიის იმპერიის ეპოქის ადამიანში და სხვაგან.ჰაპლოჯგუფ U-ს უძველესი ნიმუში აღმოჩენილია დასავლეთ ციმბირის სამხრეთ რეგიონში,ომსკის ოლქის უსტ-იშიმის რაიონში.მისი ასაკი 45 000 წელია.ეს აღმოჩენა აჩვენებს,რომ ეს მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფი 45 000 წლის წინ გავრცელებული იყო დასავლეთ ციმბირში.ეს აღმოჩენილი ნიმუში ქრონოლოგიურად ყველაზე ძველია.ხოლო ციმბირის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში,ჩრდილოეთ იაკუტიაში,არქტიკულ ზონაში ადამიანთა იანის სადგომზე აღმოჩენილია 2 ჰაპლოჯგუფი U2,რომლის ასაკი 32 000 წელია.ეს აღმოჩენა ძალიან ძლიერი არგუმენტია იმის დასადასტურებლად,რომ 32 000 წლის წინ "დასავლეთევრაზიული"მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფები გავრცელებული იყო დღევანდელი იაკუტიის ტერიტორიაზე. ამავე სადგომზე აღმოჩენილია მამრობითი ხაზით(Y-DNA) ორი ჰაპლოჯგუფი P1.ამ ორი ინდივიდის ასაკიც 32 000 წელია. ამ ჰაპლოჯგუფისგან წარმოიშვა ჰაპლოჯგუფი R დაახლოებით 28 ათასი წლის წინ მუტაციის შედეგად. თავის მხრივ ჰაპლოჯგუფ R1-ის მუტაციის შედეგად წარმოიშვა R1b და R1a,რომლებიც მოგვიანებით ფართოდ გავრცელდნენ და გაბატონდნენ ცენტრალურ აზიაში. ინგლისურენოვან ინტერნეტსივრცეში არის ცნობა, რომ 77 გამოკვლეულ ქართველში აღმოჩენილია ჰაპლოჯგუფი P-M45--3% (Haplogroup P1(Y-DNA)--Wikipedia. Nasidze and Stoneking 2001). ეს მაჩვენებელი ჩვენი რეგიონისთვის ძალიან მაღალია. ამ ჰაპლოჯგუფის წარმოშობის ასაკი დაახლოებით 40 000 წელია. ჰაპლოჯგუფი P იყო უძველესი პალეოციმბირელების მთავარი გენი. ხოლო მიტოქონდრიული ხაზით ეს პალეოციმბირელები "დასავლეთევრაზიული" ჰაპლოჯგუფების მატარებლები იყვნენ. ზემოთ ხსენებულ უსტ-იშიმის ადამიანს აღმოაჩნდა Y-DNA ჰაპლოჯგუფი K2a.ითვლება,რომ ჰაპლოჯგუფი K წარმოშობილია დაახლოებით 47 000-50 000 წლის წინ.უსტ-იშიმის ადამიანის ასაკიც 45 000 წელია. გამომდინარე აქედან ჰაპლოჯგუფი K-ს წარმოშობის ადგილის ყველაზე რეალური კანდიდატია ციმბირი.ამ ჰაპლოჯგუფის წარმოშობის თარიღსა და უსტ-იშიმის ადამიანის ასაკს შორის მცირე ქრონოლოგიური ინტერვალია. ეს უძველესი აღმოჩენილი ნიმუში ძალიან ძლიერი არგუმენტია იმის დასადასტურებლად,რომ 45-47 ათასი წლის წინ თუ კიდევ უფრო ადრე არა დასავლეთ ციმბირში გავრცელებული იყო Y-ჰაპლოჯგუფი K.თუმცა ამას დადასტურება არც ჭირდება,რადგან ფაქტი სახეზეა.90%-ის სიზუსტით ჰაპლოჯგუფი K წარმოშობილია ციმბირში.საინტერესოა ის ფაქტიც,რომ რუმინეთშიც აღმოჩენილია იგივე ჰაპლოჯგუფი K2a,რომლის ასაკი 40 000 წელია.ეს ნიშნავს იმას,რომ 40 000 წლის წინ ეს ჰაპლოჯგუფი გავრცელებული იყო აღმოსავლეთ ევროპაში.დასკვნა შემდეგია:47-50 ათასი წლის წინ ჰაპლოჯგუფი K წარმოიშვა და გავრცელდა ციმბირში.ხოლო 40 000 წლის წინ კი უკვე გავრცელებულია აღმოსავლეთ ევროპაშიც. შედარებით უფრო გვიან კი გავრცელდა სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში და ოკეანეთში.( ციმბირის ტერიტორიაზე უნდა იყოს წარმოშობილი კიდევ უფრო ძველი Y-ჰაპლოჯგუფი F.აგრეთვე Y-ჰაპლოჯგუფი IJK. მიტოქონდრიული ხაზით კი ციმბირში უნდა იყოს წარმოშობილი ძველი ჰაპლოჯგუფი R. ამ ჰაპლოჯგუფის ერთერთი სახეობა R1b აღმოჩენილია ცენტრალურ ციმბირში და მისი ასაკი დაახლოებით 17 000 წელია. მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფ R-ის ციმბირის რეგიონში წარმოშობის სასარგებლოდ მეტყველებს ის ფაქტი,რომ ამ ჰაპლოჯგუფის პირდაპირი შთამომავლები B,F,P თავისი გავრცელებით და პალეოგენეტიკური მონაცემებით მთლიანად დაკავშირებულია აღმოსავლეთ აზიასთან,ციმბირთან,ამერიკის ინდიელებთან,ტიბეტის რეგიონთან. მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფი P კი გავრცელებულია ოკეანეთში. ჰაპლოჯგუფი R წარმოიშვა დაახლოებით 55 000 წლის წინ.მისი შთამომავალი B კი დაახლოებით 50 000 წლის წინ.ჰაპლოჯგუფი B გავრცელებულია ძირითადად აღმოსავლეთ აზიაში,მონღოლეთში,კორეაში,ციმბირის სხვადასხვა ხალხებში,ამერიკის ინდიელებში.ამ ჰაპლოჯგუფის უძველესი ნიმუში აღმოჩენილია ჩინეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში,ტიანიუანის გამოქვაბულში,თანამედროვე ტიპის ადამიანის ნაშთში,რომლის ასაკი 39 500 წელია.პალეოგენეტიკურ მონაცემზე და ამ ჰაპლოჯგუფის დღევანდელ გავრცელებაზე დაყრდნობით ჰაპლოჯგუფი B წარმოიშვა ციმბირის სამხრეთ-აღმოსავლეთით,ციმბირისა და აღმოსავლეთ აზიის საზღვარზე.საიდანაც გავრცელდა აღმოსავლეთ აზიაში.ეს კი თავის მხრივ ნიშნავს იმას,რომ 50 000 წლის წინ ჰაპლოჯგუფი R ფართოდაა გავრცელებული დასავლეთ ციმბირში,შუა ციმბირში და აღმოსავლეთ ციმბირში. დასავლეთ ციმბირის უსტ-იშიმის ადამიანში აღმოჩენილი მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფი U -ც ჰაპლოჯგუფ R-ის პირდაპირი შთამომავალია.დასკვნა შემდეგია: ჰაპლოჯგუფი R წარმოიშვა 55 000 წლის წინ ციმბირის რეგიონში. ამ ჰაპლოჯგუფის მუტაციის შედეგად მივიღეთ მისი შთამომავალი სხვადასხვა ჰაპლოჯგუფები,რომლებიც გავრცელდნენ ციმბირში,ცენტრალურ და აღმოსავლეთ აზიაში.ის ჰაპლოჯგუფები,რომლებიც მოხვდნენ აღმოსავლეთ აზიაში და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში მონაწილეობა მიიღეს მონგოლოიდური მოსახლეობის ფორმირებაში.ხოლო ის ჰაპლოჯგუფები,რომლებიც გავრცელდნენ ციმბირში და ცენტრალურ აზიაში მონაწილეობდნენ ევროპეოიდული მოსახლეობის ფორმირებაში.მკვლევარები თვლიან,რომ დღევანდელი ევროპეოიდების წინაპრები შედარებით უფრო მუქი კანის იყვნენ ზედა პალეოლითის ხანაში,ვიდრე დღევანდელი ევროპეოიდული მოსახლეობაა.დღევანდელი ევროპეოიდები შედარებით უფრო ღია კანის ფერის მატარებლები რომ არიან ეს ანთროპოლოგიური ევოლუციის დამსახურებაა.ევროპეოიდული მოსახლეობის ფორმირება ძირითადად ციმბირის რეგიონებში მოხდა,ჩრდილოეთის განედის 50 გრადუსის ჩრდილოეთით.ათეულობით ათასი წლის განმავლობაში ამ განედებში ცხოვრებამ მათი კანის ფერზეც იქონია გავლენა,მოხდა მათი დეპიგმენტაცია.კლიმატური პირობების გავლენით ათეულობით ათასი წლების განმავლობაში მათი კანის ფერი შედარებით უფრო ღია გახდა და მიიღო ის ფერი,რაც დღევანდელ ევროპეოიდებს აქვთ.).Y- ჰაპლოჯგუფ K-ს მუტაციის შედეგად წარმოიშვა ჰაპლოჯგუფი P. როგორც ჩანს მოგვიანებით ამ რეგიონებში დომინანტი გახდა და გაბატონებულ მდგომარეობაში აღმოჩნდა ჰაპლოჯგუფი P1. ეს პალეოციმბირელები ციმბირის ტერიტორიებზე შემდეგ თანდათან ჩაანაცვლა სამხრეთ- აღმოსავლეთიდან შემოსულმა მონგოლოიდურმა მოსახლეობამ.ჰაპლოჯგუფ P-ს წარმოშობის ადგილია ციმბირი. ჩრდილოეთ ციმბირის ტერიტორიაზეა აღმოჩენილი ამ ჰაპლოჯგუფის ორი უძველესი ნიმუში.მონგოლეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში სალხიტში აღმოჩენილია ადამიანის თავის ქალა,რომლის ასაკი 35 000 წელია.ეს ადამიანი ანთროპოლოგიურად მონგოლოიდი არ იყო.ინტერნეტში მე ვნახე ამ სალხიტელი ადამიანის რეკონსტრუირებული ფოტოსურათი,რომელიც გვიჩვენებდა თუ როგორი უნდა ყოფილიყო ის ცხოვრებაში.ამ ფოტოს მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ ეს ადამიანი ტიპიური ევროპეოიდია. თუ როდის მოხდა ციმბირის მონგოლიზაცია და ციმბირის ტერიტორიებზე აღმოსავლეთაზიური გენეტიკის გავრცელება ამაზე ზუსტ პასუხს ანტროპოლოგებისგან და გენეტიკოსებისგან მივიღებთ.ციმბირის მონგოლიზაციის პროცესი ძალიან ხანგრძლივი პროცესი იყო.ის დაიწყო ციმბირის აღმოსავლეთ რეგიონებში დაახლოებით 20 000 წლის წინ.დაახლოებით 10-11 ათასი წლის წინ კი ციმბირის უდიდესი ნაწილის მონგოლიზაცია და აღმოსავლეთაზიური გენეტიკის გავრცელება უკვე დასრულებულია.ციმბირის მონღოლიზაციის პროცესი არ უნდა ყოფილიყო ძალადობრივი ხასიათის.ეს ალბათ ატარებდა ძირითადად მშვიდობიან ხასიათს.ციმბირი ეს არის უზარმაზარი და რთული გეოგრაფიული რეგიონი.აქ ცხოვრობდნენ უძველესი პალეოციმბირელები.ამავე დროს ამ ვრცელ რეგიონში ბევრი თავისუფალი ტერიტორიები იყო,სადაც აღმოსავლეთ აზიიდან შემოსული მონღოლოიდური მოსახლეობის სხვადასხვა ჯგუფები თანდათან სახლდებოდნენ და ათასწლეულების განმავლობაში მრავლდებოდნენ.ციმბირის უზარმაზარი ტერიტორია ყველას ყოფნიდა.ათასწლეულების განმავლობაში თანდათან და უმტკივნეულოდ მოხდა ადგილობრივი უძველესი პალეოციმბირელებისა და აღმოსავლეთ აზიიდან შემოსული მონღოლოიდური მოსახლეობის ერთმანეთთან შერევა. სავარაუდოდ უძველესი პალეოციმბირელების რიცხოვნება ამ დროისთვის სხვადასხვა მიზეზების გამო შეთხელებული იყო.ამ პალეოციმბირელების საკმაოდ მნიშვნელოვანი ნაწილი მიგრირებული იყო სამხრეთით,ყაზახეთის და მონღოლეთის სტეპებში,სადაც საფუძველი ჩაეყარა ინდოევროპულ ენას. (აქვე ყაზახეთის,მონღოლეთის და ჯუნგარიის სტეპებში უძველესმა ინდოევროპელებმა ჯერ კიდევ ნეოლითის ხანაში პირველებმა საფუძველი ჩაუყარეს ცხენოსნობას.მათ პირველებმა მოიშინაურეს ცხენი). ასევე შეიძლება სხვა მიზეზიც იყო,რომელმაც კიდევ უფრო გამოიწვია ციმბირის უძველესი ევროპეოიდული მოსახლეობის შეთხელება. ძალიან ყურადსაღებია შემდეგი ფაქტი: პალეოლითის ეპოქაში 30 000 წლიდან 37 000 წლამდე შუალედში აღმოსავლეთ ევროპისა და დასავლეთ ევროპის ტერიტორიებზე აღმოჩენილია Y-DNA ჰაპლოჯგუფ C-ს მატარებელი 8 ინდივიდის ჩონჩხი.ეს ჰაპლოჯგუფი აგრეთვე აღმოაჩნდა ადამიანს,რომელიც 15 000 წლის წინ ცხოვრობდა ანატოლიაში.აგრეთვე ადამიანს,რომელიც 12 800 წლის წინ ცხოვრობდა ესპანეთში.ხოლო შორეულ აღმოსავლეთში ზღვისპირა მხარეში ამ ჰაპლოჯგუფის მატარებელი უძველესი ნიმუშის ასაკი მხოლოდ 7 545 წელია.პალეოგენეტიკური მონაცემებიდან გამომდინარე Y-ჰაპლოჯგუფი C ევროპის კონტინენტზე ძალიან ძველია,ხოლო ციმბირის აღმოსავლეთ რეგიონებში ბევრად უფრო გვიან არის შემოსული.ამ ჰაპლოჯგუფის შემოსვლა ციმბირის ტერიტორიაზე უკავშირდება ციმბირის მონგოლიზაციის ერთერთ ტალღას ). ჰაპლოჯგუფი U აღმოაჩნდა აგრეთვე ცნობილ მალტის ადამიანს,რომელიც ცხოვრობდა 24 ათასი წლის წინ სამხრეთ ციმბირში.როგორც ვხედავთ ჰაპლოჯგუფ U-ს ფესვები ქრონოლოგიურად ძალიან ღრმადაა ციმბირის მთელ ტერიტორიაზე. 2012 წელს გამოქვეყნებული კვლევის მიხედვით ჰაპლოჯგუფი U წარმოიშვა დაახლოებით 46 500 წლის წინ.ქრონოლოგიურად ამ ჰაპლოჯგუფის უძველესი ნიმუშის ასაკი კი როგორც ითქვა 45 000 წელია დასავლეთ ციმბირიდან,უსტ-იშიმიდან. ამ და სხვა მონაცემებზე დაყრდნობით ჰაპლოჯგუფი U 95%-ის სიზუსტით წარმოიშვა ციმბირში.ასევე პალეოგენეტიკური მონაცემებიდან გამომდინარე ჰაპლოჯგუფი U დაახლოებით 35-37 ათასი წლის წინ უკვე გავრცელებულია აღმოსავლეთ ევროპის რეგიონებში.ბუნებრივია აღმოსავლეთ ევროპაში ის გავრცელდა ციმბირის რეგიონებიდან.ამას მოგვითხრობს პალეოგენეტიკური მონაცემები. ციმბირის რეგიონიდან Y-ჰაპლოჯგუფ K2a-ს და მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფების U და R-ის გავრცელება ევროპის კონტინენზე ზედა პალეოლითის ხანაში სავარაუდოდ ერთდროულად მოხდა. იმ პრეისტორიულ ხანაში ცენტრალური აზიის და ციმბირის რეგიონების კლიმატი შედარებით უფრო რბილი იყო,ვიდრე დღესაა და ადამიანის საცხოვრებლად უფრო ხელსაყრელი ბუნებრივი გარემო იყო.ციმბირის ტერიტორიებზე უნდა იყოს წარმოშობილი აგრეთვე მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფები: K;W;HV;X;V;T;H; J,რომლებიც შემდეგ გავრცელდნენ ახლო აღმოსავლეთში,აგრეთვე აღმოსავლეთ ევროპისა და დასავლეთ ევროპის რეგიონებში. Y-DNA ხაზით კი ციმბირში წარმოიშვა შემდეგი ჰაპლოჯგუფები:F; IJK; K;P;R;R1b;R1a;Q.ზემოთ ჩამოთვლილი Y-DNA და MTDNA ჰაპლოჯგუფები წარმოშობილია დასავლეთ ციმბირის, შუა ციმბირის და სამხრეთ ციმბირის რეგიონებში. სავარაუდოდ ამ ჰაპლოჯგუფების უმრავლესობა წარმოშობილია მდინარეების ენისეის და ლენას აუზებში,ანუ შუა ციმბირის რეგიონებში. აი ამ ჰაპლოჯგუფების მატარებელი ადამიანები იყვნენ ნამდვილი პალეოციმბირელები,მამონტებზე და ბეწვიან მარტორქებზე ცნობილი მონადირეები(აქვე ხაზი უნდა გაესვას იმ ფაქტს,რომ ჰაპლოჯგუფი Q წმინდა პალეოციმბირული ანუ პროტოევროპეოიდული წარმოშობისაა.რაც შეეხებათ ამერიკელ ინდიელებს,ისინი Y-DNA(მამრობითი) ხაზით პალეოციმბირელების ანუ პროტოევროპეოიდების შთამომავლები არიან,ხოლო MTDNA(მიტოქონდრიული) ხაზით კი აღმოსავლეთაზიური ჰაპლოჯგუფების მატარებლები.აქედან გამომდინარე ამერიკელი ინდიელების წინაპრები,რომლებიც ციმბირიდან გადმოსახლდნენ ამერიკის კონტინენტზე მეტისური წარმომავლობის იყვნენ.ისინი მამრობითი ხაზით პალეოციმბირელები, პროტოევროპეოიდები იყვნენ.მდედრობითი ხაზით კი აღმოსავლეთაზიელები ანუ პროტომონგოლოიდები.).ფაქტებზე და არგუმენტებზე დაყრდნობით თამამად შეგვიძლია ვთქვათ,რომ 55 ათასი წლის წინ ციმბირის ტერიტორიები უკვე დასახლებული იყო თანამედროვე ტიპის ადამიანებით.უფრო ადრე რა მდგომარეობა იყო ციმბირის რეგიონში,ამაზე პირადად არაფრის თქმა არ შემიძლია,რადგან არანაირი ფაქტები მე არ გამაჩნია.ვარაუდის დონეზე კი შემიძლია ვთქვა,რომ დაახლოებით 60-65 ათასი წლის წინ ციმბირის ტერიტორიაზე შემოვიდა კრომანიონების ერთერთი დიდი ჯგუფი.კრომანიონების ამ დიდმა ჯგუფმა დაიწყო გამრავლება და ციმბირის რეგიონების თანდათანობით დაკავება.დაახლოებით 50-55 ათასი წლის წინ კი ციმბირის მთელი ტერიტორია,დასავლეთ ციმბირის,შუა ციმბირის და აღმოსავლეთ ციმბირის რეგიონები უკვე დასახლებული იყო ამ კრომანიონებით. ახლა დავსვათ ასეთი შეკითხვა:რა მოხდებოდა იმ შემთხვევაში თუკი ეს "დასავლეთევრაზიული"ჰაპლოჯგუფები წარმოიშობოდა არა ჩრდილოეთის რეგიონებში,ციმბირის ტერიტორიაზე,არამედ სადმე უფრო სამხრეთით,მაგალითად ახლო აღმოსავლეთის რეგიონში და აქ მოხდებოდა ევროპეოიდების ფორმირება? პასუხი ცალსახაა,ახლო აღმოსავლეთში გამომდინარე მისი გეოგრაფიული მდებარეობიდან ბუნებრივია ვერ მოხდებოდა პალეოლითის ეპოქის ადამიანების,კრომანიონების დეპიგმენტაცია და დღევანდელი ევროპეოიდული მოსახლეობა მუქკანიანი იქნებოდა,დაახლოებით ისეთი კანის,როგორიც იყვნენ 30 000 წლის წინანდელი ადამიანები.პალეოციმბირელები,რომლებიც ცხოვრობდნენ 30-40-55-ათასი წლის წინ შედარებით მუქკანიანები იყვნენ.ესენი იყვნენ ადამიანები,რომლებიც ანთროპოლოგიურად ახლოს იყვნენ თანამედროვე ევროპეოიდებთან და ჰქონდათ შედარებით მუქი ფერის კანი.სავარაუდოდ ეს უძველესი პალეოციმბირელები,რომლებიც ცხოვრობდნენ 30-55 ათასი წლის წინ დაახლოებით ისეთი მუქკანიანები იყვნენ,როგორც დღევანდელი ჩრდილოეთ აფრიკის მოსახლეობა,რომლებიც ევროპეოიდები არიან,მაგრამ შედარებით მუქკანიანები.ათეულობით ათასი წლების განმავლობაში ეს პალეოციმბირელები ცხოვრობდნენ ჩრდილოეთის განედის დაახლოებით 50-დან 70 პარარელებს შორის,რის გამოც როგორც უკვე ითქვა მათი დეპიგმენტაცია მოხდა და მიიღეს შედარებით ღია კანის ფერი.ყოველგვარი კეკლუცობის გარეშე პირდაპირ ვთქვათ,რომ თანამედროვე ევროპეოიდული(თეთრკანიანი) მოსახლეობა ჩამოყალიბდა ციმბირში. ეს უძველესი პალეოციმბირელები იყვნენ კრომანიონების ერთერთი უძველესი ციმბირული შტოს წარმომადგენლები.კრომანიონების ის ჯგუფები, რომლებიც დაახლოებით 60-65 ათასი წლის წინ შემოვიდნენ ციმბირის ტერიტორიებზე ძალიან დიდი ალბათობით კრომანიონების ჩრდილოეთ აფრიკული შტოების შთამომავლები იყვნენ. პალეოანთროპოლოგიური მონაცემებით კრომანიონების სხვადასხვა ჯგუფებს შორის შეინიშნებოდა მნიშვნელოვანი ანთროპოლოგიური განსხვავებები. ანთროპოლოგიური ევოლუციის შედეგად ამ ადამიანებს სავარაუდოდ 15 000 წლის წინ უკვე მიღებული ქონდათ ის ანთროპოლოგიური სახე რაც დღევანდელ ევროპეოიდებს აქვთ.(აქვე ხაზი უნდა გაესვას ერთ ფაქტს: ცენტრალური ციმბირის ტერიტორიაზე ეგრეთწოდებულ "Afontova gora"-ზე ადამიანის ჩონჩხში აღმოჩენილია ალელი RS12821256, რომელიც ასოცირდება ევროპეოიდებთან და ღია ფერის კანთან და ნათელ თმებთან.ამ ჩონჩხის ასაკი დაახლოებით 17 000 წელია.ეს იყო ყველაზე უძველესი ადამიანი, რომელსაც აღმოაჩნდა ეს ალელი.ალელი რომელიც ასოცირდება ღია კანის ფერთან წარმოშობილია დაახლოებით 20 000 წლის წინ ციმბირში მუტაციის შედეგად). ეს იყო თანდათანობითი და ნელი პროცესი,რომელიც ათეულობით ათასი წლების მანძილზე მიმდინარეობდა.მეცნიერთა უმრავლესობა თვლის,რომ თანამედროვე ტიპის ადამიანი,კრომანიონები აფრიკის რეგიონებიდან არის შემოსული ევრაზიის კონტინენტზე.მეც ვიზიარებ ამ მოსაზრებას.ბუნებრივია,რომ აფრიკიდან შემოსული ადამიანების ჯგუფები,კრომანიონები აფრიკის გეოგრაფიული მდებარეობიდან გამომდინარე შედარებით მუქკანიანები იყვნენ და ევრაზიის ჩრდილოეთ განედებში მოხდა მათი დეპიგმენტაცია.ეს დეპიგმენტაციის პროცესი დაახლოებით 50 000 წლის განმავლობაში მიმდინარეობდა ციბირში,აგრეთვე ცენტრალური აზიის ჩრდილოეთ რაიონებში.ეს პროცესი აგრეთვე მიმდინარეობდა აღმოსავლეთ აზიის ჩრდილოეთ რაიონებშიც,სადაც ხდებოდა პროტომონგოლოიდური მოსახლეობის ფორმირების პროცესი. პროტომონგოლოიდების ფორმირების ტერიტორია მოიცავდა დაახლოებით შემდეგ რეგიონებს: ჩინეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთ რაიონს-მანჯურიას, რუსეთის ფედერაციის ხაბაროვსკის მხარის სამხრეთ ნაწილს, რუსეთის ფედერაციის ზღვისპირა მხარეს("პრიმორსკიი" და უსურია) და ამურის ოლქის ტერიტორიებს. (აღმოსავლეთ ციმბირის ჩრდილოეთით "აღმოსავლეთ ციმბირის ზღვა"-ში არქტიკულ წყლებში,ჩრდილოეთის განედის 76 გრადუსზე მდებარეობს კუნძული "ჟოხოვა".ეს კუნძული იმით არის საინტერესო,რომ აქ აღმოჩენილია ადამიანების სადგომი,რომლებიც ცხოვრობდნენ 8-9 ათასი წლის წინ.ეს ადამიანები დასავლეთ ევრაზიული გენეტიკის მატარებლები იყვნენ.აღმოჩენილია მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფები:K;W; V.ასეთ შორეულ ჩრდილო-აღმოსავლეთით დასავლეთევრაზიული ჰაპლოჯგუფების აღმოჩენა ნიშნავს იმას,რომ ამაზე ბევრად უფრო ადრე დასავლეთევრაზიული მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფები ფართოდ იყო გავრცელებული ცენტრალურ აზიაში და ციმბირის დასავლეთ,ცენტრალურ, აღმოსავლეთ და სამხრეთ რეგიონებში.კვლევებით დადასტურებულია,რომ ამ ადამიანების კვების მთავარი რაციონი იყო ჩრდილოეთის ირემი და თეთრი დათვები.არის ნიშნები,რომ ისინი თეთრ დათვებზე სანადიროდ იყენებდნენ სპეციალურად გაწვრთნილ ძაღლებს.ეს ადამიანები კიდევ იმით არიან უნიკალური,რომ მათი კვების რაციონში თეთრი დათვები შედიოდა.ასეთი ფაქტი სხვაგან არსად ყოფილა.შემდგომ ამ გენეტიკის მატარებელი ადამიანების კვალი ამ კუნძულზე წყდება და ამ რეგიონში სხვა გენეტიკის ადამიანები განსახლდნენ. შეგვიძლია განვაცხადოთ,რომ კუნძული ჟოხოვა იყო ეგრეთწოდებული "დასავლეთევრაზიული" გენეტიკის მატარებელი უძველესი პალეოციმბირელების "უკანასკნელი კუნძული" აღმოსავლეთ ციმბირში.). მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფებიდან ქართველებში მეორე ადგილს იკავებს პროცენტულად ჰაპლოჯგუფი H,დაახლოებით 21%-ია. მონაცემები ასეთია: H5--5%,:: H1--6%,:: H13--3%,:: H15--1%,:: H21--1,5%. ქართველებში კიდევ გავრცელებულია ამ გენის შემდეგი სახეობები: H2,H4,H6,H7,H8,H20,რომელთა საერთო რაოდენობა დაახლოებით 4,5%-ია.ინტერნეტში შემხვდა ცნობა,რომ თითქოს H13 საქართველოში 13%-ზე მეტია.ეს ცნობა არარეალურია.შეიძლება საქართველოს რომელიმე ერთერთ კუთხეში იყო დაფიქსირებული 13%-იანი მაჩვენებელი და ეს მონაცემი აიტვირთა ინტერნეტში.მთლიანად საქართველოს მასშტაბით კი ჰაპლოჯგუფი H13 3%-ს არ აღემატება საშუალოდ.ასეთია 2008 წელს გამოქვეყნებული საერთაშორისო მონაცემები,სადაც ეს მონაცემი ფიქსირდება. ერთერთი გენეტიკური რუკის მიხედვით კი ეს ჰაპლოჯგუფი 3%-საც კი ვერ აღწევს საქართველოში საშუალოდ.საქართველოში შედარებით გამოკვეთილია ამ ჰაპლოჯგუფის ორი სახეობა: H1 და H5. ჰაპლოჯგუფი H5 გამოკვეთილად მაღალი სიხშირითაა წარმოდგენილი საქართველოში,პოლონეთში,ინგლისის უელსის რეგიონში და ჩრდილოეთ კავკასიაში მცხოვრებ ყარაჩაელებში. ჰაპლოჯგუფ H-ის წარმოშობის ადგილად ივარაუდება ახლო აღმოსავლეთი,დასავლეთ აზია.პალეოგენეტიკური მონაცემებით მეზოლითის ევროპის მოსახლეობაში ჰაპლოჯგუფი H არ ფიქსირდება.ის ევროპის კონტინენტზე ჩნდება ნეოლითის ეპოქაში. ეს ჰაპლოჯგუფი წარმოიშვა ასევე ციმბირში,საიდანაც შემდეგ გავრცელდა ახლო აღმოსავლეთში და ევროპის კონტინენტზე.ამ ჰაპლოჯგუფის წარმოშობის დაახლოებითი თარიღია 25-30 ათასი წელი. მთავარი გენეტიკური რუკის მიხედვით,რომელიც გვიჩვენებს ჰაპლოჯგუფ H1-ის გავრცელების არეალს ასეთ სურათს ვხედავთ: ყაზახეთის და მონღოლეთის ტერიტორიაზე ჰაპლოჯგუფი H1 დაახლოებით 3-4%-ის ფარგლებშია.ამ რეგიონებიდან რაც უფრო ჩრდილოეთით მივდივართ ამ ჰაპლოჯგუფის პროცენტული მაჩვენებელი უფრო და უფრო მატულობს და ციმბირის ჩრდილოეთ რეგიონებში 16%-ს აღწევს.ეს ის რეგიონებია სადაც მონღოლოიდური მოსახლეობა ცხოვრობს.უფრო კონკრეტულად ეს არის ტერიტორია ურალის მთებიდან ვერხოიანსკის მთებამდე,ციმბირის ჩრდილოეთით მდებარე ტუნდრისა და ტყეტუნდრის ზონა.ამ დიდ ტერიტორიაზე ამ რუკის მიხედვით ჰაპლოჯგუფი H1 გავრცელებულია 14-დან 16%-მდე სიხშირით.ეს ჰაპლოჯგუფი ვერხოიანსკის მთების აღმოსავლეთითაც ვრცელდება საკმაოდ დიდ მანძილზე მონღოლოიდურ მოსახლეობაში,ოღონდ შედარებით ნაკლები პროცენტული სიხშირით. უფრო კონკრეტულად ეს არის ვერხოიანსკის მთების აღმოსავლეთით მდებარე ციმბირის ტერიტორია,რომელიც მოქცეულია აღმოსავლეთ ციმბირის და ოხოტის ზღვებს შორის. ჰაპლოჯგუფი H1 ამ მონღოლოიდურმა მოსახლეობამ მიიღო ციმბირის მონღოლიზაციის შემდეგ ადგილობრივი უძველესი ევროპეოიდული მოსახლეობისგან.ეს ნიშნავს იმას,რომ ჰაპლოჯგუფი H ციმბირის რეგიონში უძველესია და გავრცელებული იყო პალეოლითისა და მეზოლითის ეპოქაში.ჰაპლოჯგუფი H1 მაღალი სიხშირითაა წარმოდგენილი ევროპის კონტინენტზეც.(ამ რუკის მიხედვით საქართველოს მთელი ტერიტორია მოქცეულია H1-ის გავრცელების 4-8%-იანი სიხშირის შკალაში,გარდა ამ რუკისა კიდევ ერთერთი სხვა რუკის მიხედვით საქართველო იმყოფება 4-6%-იანი სიხშირის შკალაში და მე ამ რუკების მონაცემებს ვეყრდნობი.დასავლეთ საქართველოში დაახლოებით 6%-ია,აღმოსავლეთ საქართველოში კი 4%-ს აღწევს). ამავე ტუნდრისა და ტყეტუნდრის ზონაში სხვადასხვა რეგიონებში ფიქსირდება მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფების U და T-ს გავრცელების მაღალი სიხშირის ზონა.ჰაპლოჯგუფ T-ს გავრცელების მთავარი გენეტიკური რუკის მიხედვით ეს ჰაპლოჯგუფი ფართოდაა გავრცელებული საშუალო პროცენტული სიხშირით ციმბირის უდიდეს ტერიტორიაზე,ცენტრალური აზიის და მონღოლეთის ტერიტორიებზე,ჩინეთის ჩრდილოეთ რაიონებში.რაც აშკარად მეტყველებს ამ ჰაპლოჯგუფის ფართოდ გავრცელებაზე ამ რეგიონებში პალეოლითისა და მეზოლითის ეპოქაში. დღევანდელი შუა ციმბირის რეგიონში და შუა ციმბირის ჩრდილოეთ რაიონებში ადგილობრივ ასევე მონღოლოიდურ მოსახლეობაში ფიქსირდება ჰაპლოჯგუფ HVO-ს გავრცელება.ამ რეგიონებში ჰაპლოჯგუფი HVO პროცენტულად ყველაზე მაღალია მთელი ციმბირის მასშტაბით. სამხრეთ ციმბირის რეგიონში უნდა იყოს წარმოშობილი მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფი J,რომლის გავრცელება ევროპის კონტინენტზე უკავშირდება ნეოლითის ეპოქას. მოგვიანებით ბრინჯაოს ხანაში მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფი J ევროპის კონტინენტზე გაავრცელეს აღმოსავლეთის სტეპებიდან წამოსულმა ინდოევროპელი ტომების სხვადასხვა ტალღებმა.ეს ჰაპლოჯგუფი დღეს საშუალო დონეზეა გავრცელებული ცენტრალურ აზიაში,ციმბირის მთელ ტერიტორიაზე,ინდოსტანის ნახევარკუნძულზე,მონღოლეთის ტერიტორიაზე და ჩინეთის ჩრდილოეთ რეგიონებში.ამ უზარმაზარ ტერიტორიებზე ეს ჰაპლოჯგუფი ფართოდაა გავრცელებული საშუალო დონეზე.იაკუტიის ტერიტორიაზე მცხოვრებ ევენკების ეთნოსში ჰაპლოჯგუფი J 4-5%-ია.ეს ჰაპლოჯგუფი წარმოიშვა დაახლოებით 45 000 წლის წინ. ფაქტია,რომ ცენტრალური აზიის და ციმბირის ტერიტორიებზე აღმოსავლეთაზიური გენეტიკის გავრცელებამდე ეს ჰაპლოჯგუფი უძველესი პრეისტორიული დროიდან ფართოდ იყო გავრცელებული ამ ორ უზარმაზარ რეგიონში.ცენტრალური აზიის და ციმბირის მონგოლიზაციის შემდეგ კი ეს ჰაპლოჯგუფი შეერია ამ რეგიონებში აღმოსავლეთ აზიიდან შემოსულ სხვადასხვა ეთნიკურ ჯგუფებს. უეჭველად ციმბირში უნდა იყოს წარმოშობილი მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფი T.აღსანიშნავია,რომ ეს ჰაპლოჯგუფი თავისი სიხშირის პიკს უნგრულ-ფინური წარმოშობის უდმურტებში აღწევს: T2-24%::T1-15%.ასევე უნგრულ-ფინური წარმოშობის საამებში აღწევს რეკორდულ მაჩვენებელს მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფი V--42%.ეს ჰაპლოჯგუფები ამ ხალხებმა მიიღეს ციმბირის რეგიონებიდან ციმბირის მონგოლიზაციის შემდეგ.ამ ჰაპლოჯგუფების ფესვები ძალიან ღრმადაა ციმბირის სხვადასხვა რეგიონებში.უდმურტებში გავრცელებულია Y-ჰაპლოჯგუფები: N--62,3%; R1b--20,7%; R1a--17%. აღმოსავლეთ აზიიდან ციმბირის რეგიონში შემოსულმა მოსახლეობამ ციმბირის ადგილობრივი უძველესი ევროპეოიდული მოსახლეობის ერთერთი ჯგუფისგან მიიღო Y-ჰაპლოჯგუფები R1b და R1a,აგრეთვე დასავლეთევრაზიული მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფები.ამ შერევის შედეგად ციმბირში მოხდა უდმურტი ხალხის წინაპრების ფორმირება. ქართველებში გვხვდება მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფი N1b,რომელიც საშუალოდ დაახლოებით 0,8%-ია.ეს ჰაპლოჯგუფი საქართველოში რეგიონების მიხედვით მერყეობს 0,5 დან 1,2%-მდე. (ქართველთა მიტოქონდრიულ ჰაპლოჯგუფებზე მონაცემებს,რომ ვაგროვებდი პერიოდულად რამდენჯერმე მომიწია პროცენტულ მაჩვენებლებზე მცირე ცვლილებების გაკეთება.ამის მიზეზი იყო სხვადასხვა მონაცემების შეკრება,გადამუშავება და დალაგება.საბოლოოდ მივიღე მონაცემები,რომელიც სრულ თანხვედრაშია გენეტიკურ რუკებთან.შეიძლება დაბეჯითებით ითქვას,რომ ჩემს მიერ ზემოთ ნაჩვენები პროცენტული მაჩვენებლები მაქსიმალურად მიახლოებულია რეალურ და ნამდვილ მონაცემებთან.ქართველები არიან როგორც მამრობითი ასევე მდედრობითი ხაზით ძალიან საინტერესო ჰაპლოჯგუფების მატარებლები). აღსანიშნავია ის ფაქტიც,რომ ქართველთა და იამნიკების მდედრობით ჰაპლოჯგუფებს შორის პროცენტული თანაფარდობა ერთმანეთთან საკმაოდ ახლოსაა,ზოგიერთის მაჩვენებელი კი იდენტურია.ამავე დროს იამნიკების ტერიტორიის მცირე ნაწილია გენეტიკურად შესწავლილი.აქედან გამომდინარე ბუნებრივია ამ კულტურის მოსახლეობის სხვადასხვა ჯგუფებს შორის მეტნაკლები განსხვავებები მაშინაც იქნებოდა.თუმცა იმ მონაცემებზე დაყრდნობით რაც ნაპოვნია მსგავსება ქართველებსა და იამნიკებს შორის მდედრობითი ხაზით თვალსაჩინოა და სახეზეა.დღევანდელ ქართველებში გავრცელებულია წმინდა აღმოსავლეთ აზიური MT-DNA(მდედრობითი) ჰაპლოჯგუფი D(D4).დაახლოებით 5%-ია საშუალოდ.ასეთ პროცენტულ მაჩვენებელს გვიჩვენებს ამ ჰაპლოჯგუფის გავრცელების ამსახველი ორი გენეტიკური რუკა და მე ამ რუკების მონაცემებს ვეყრდნობი. ეს ჰაპლოჯგუფი გავრცელებულია აგრეთვე ისტორიულ ლაზეთში და ტაო-კლარჯეთში და ერთ-ერთ რუკაზე ეს რეგიონები 5%-იანი სიხშირის ზონაშია. თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ მეზობელი თურქეთის რეგიონებში ეს ჰაპლოჯგუფი არ არის გავრცელებული ამიტომ ეს ჰაპლოჯგუფი D მე-16 საუკუნემდე ისტორიულ ტაო-კლარჯეთში და ლაზეთში დაახლოებით 7% უნდა ყოფილიყო. ბოლო საუკუნეებში თურქული ეთნიკური ელემენტის გავლენით ცოტა შემცირდა და 5%-მდე ჩამოვიდა. ამიტომ დღევანდელ აღმოსავლეთ სამეგრელოში ეს ჰაპლოჯგუფი დაახლოებით 7% უნდა იყოს. ზოგადად დასავლეთ საქართველო კი 5%-იანი სიხშირის ზონაშია. აშკარად ეს აღმოსავლეთ აზიური გენი თან მოყვათ ქართველთა გენეტიკურ წინაპრებს აღმოსავლეთის სტეპებიდან.სხვათა შორის ეს გენი სამხრეთ კავკასიისა და ახლო აღმოსავლეთის რეგიონისთვის უცხოა და არ გვხვდება.ერთერთი გენეტიკური რუკა აფიქსირებს ასევე აღმოსავლეთ აზიური მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფის C-ს არსებობას ქართველებში. გარკვევით არ ჩანს ამ რუკაზე პროცენტული მაჩვენებელი,მაგრამ ჩემი გამოანგარიშებით რა დროსაც უკვე გამოვიყენე სპეციალური გამადიდებელი შუშაც აღმოსავლეთ საქართველოში დაახლოებით 1%-ია, ხოლო დასავლეთ საქართველოში დაახლოებით 2%. დასავლეთ საქართველო, აფხაზეთი, ტაო-კლარჯეთ-ლაზეთი ამ რუკის მიხედვით იმყოფება ჰაპლოჯგუფ C-ს გავრცელების იმავე სიხშირის ზონაში რომელ ზონაშიც მოქცეულია თურქეთის ტერიტორიის უდიდესი ნაწილი. თურქთა გენეტიკურ წინაპრებს კი ეს ჰაპლოჯგუფი თან მოყვათ შორეული სამშობლოდან, რომელიც მდებარეობდა მონღოლეთის აღმოსავლეთით და აღმოსავლეთ ციმბირის სამხრეთ რაიონებში. ეს აღმოსავლეთ აზიური მიტოქონდრიალური ჰაპლოჯგუფი C აღმოჩენილია აგრეთვე "iamna culture"-ს ინდოევროპული მოსახლეობის სამარხებში უკრაინის ტერიტორიაზე. როგორც ჩანს ჰაპლოჯგუფი C წარმოდგენილი იყო ამ კულტურის მოსახლეობაში დაახლოებით 2%-ის სიხშირით, როგორც ეს ქართველებშია. ამ კულტურაში აგრეთვე უეჭველად იყო წარმოდგენილი მიტოქონდრიალური ჰაპლოჯგუფი D რამდენიმე პროცენტით, მაგრამ ჯერჯერობით ნაპოვნი არ არის. სხვათა შორის მდედრობითი ხაზის ეს ჰაპლოჯგუფები შესაბამისობაში მოდის საერთაშორისო გენეტიკურ რუკებთან, განსხვავებით მამრობითი ხაზის ჰაპლოჯგუფებისაგან სადაც სრული ქაოსია. (ეს ჩამოთვლილი სახეობები წარმოადგენს MT-DNA(მდედრობითი)ხაზის ჰაპლოჯგუფებს და არ უნდა აგვერიოს ზოგიერთ ამავე სახელწოდების Y-DNA(მამრობითი) ხაზის ჰაპლოჯგუფებში. როგორც ვხედავთ დღევანდელი ქართველების გენეტიკური მონაცემები ძალიან ახლო ნათესაობაშია ინდოევროპელი იამნიკების გენეტიკურ მონაცემებთან.დღევანდელ ქართველებში პროცენტულად ყველაზე მეტია მეზოკრანული(77-80) ეგრეთწოდებული "კოლხური ანთროტიპი", რომელიც გავრცელებულია დასავლეთ საქართველოში, აგრეთვე სამცხე-ჯავახეთის ზოგიერთ რაიონებში. თუმცა დასავლეთ საქართველოში საკმაოდ ხშირია მეზოკრანულ-დოლიხოკრანიული ანთროპოლოგიური ტიპი,რომელიც ასევე შედის ეგრეთწოდებული "კოლხური ანთროპოლოგიური ტიპის" შემადგენლობაში.მეზოკრანულ-დოლიხოკრანიიული ტიპი განსაკუთრებით გავრცელებულია სამეგრელოს რეგიონში და მოსახლეობის უმრავლესობას შეადგენს.როგორც ჩანს ტაო-კლარჯეთში დასახლებული იბერთა ერთერთი ტომი ძირითადად დოლიხოკრანიული იყო.ოსმალთა მიერ ტაო-კლარჯეთის ოკუპაციის შემდეგ მისი მოსახლეობის დიდი ნაწილი გადმოვიდა დასავლეთ საქართველოში. ტაო-კლარჯეთის მოსახლეობის შემოსვლამ დასავლეთ საქართველოში გამოიწვია დოლიხოკრანიული მოსახლეობის წილის გაზრდა,განსაკუთრებით კი სამეგრელოს რეგიონში. ამ ანთროპოლოგიურ ტიპს აქვს თავის დიდი სიგრძივი დიამეტრი. ხოლო თავის განივი დიამეტრი საშუალოს ფარგლებშია. სახის სიგანე ძალიან დიდია. ახასიათებს სახის საშუალო მორფოლოგიური სიმაღლე, რომელიც ძირითადად მერყეობს 114-122 მმ-ის ფარგლებში. ამ ანთროპოლოგიურ ტიპს ახასიათებს მკვეთრად პროფილირებული სახე. შუბლი კი მაღალი, ვიწრო და დახრილია. მიუხედავად ასეთი დიდი სახის სიგანისა შუბლის სიგანე ბევრად ნაკლებია სახის სიგანეზე. მთლიანობაში ვღებულობთ მასიურ თავის ქალას. დოლიხოკრანია გაზომვის გარეშეც კი ვიზუალურად მკვეთრად გამოხატულია და გამოკვეთილია მამრობითი სქესის მცირეწლოვან ბავშვებში. ზოგიერთ ბავშვში ისე მკვეთრადაა გამოხატული, რომ გაიფიქრებ "შეიძლება ჰიპერ-დოლიხოცეფალია". თმების ფერი- უმრავლესობა მუქია(დაახლოებით-80%. ესაა მუქი წაბლისფერი, წაბლისფერი, ღია წაბლისფერი და შავი. ), ნათელთმიანობა დაახლოებით-20% (ქერა, მწითური). ნათელთმიანობის მაჩვენებელი ეყრდნობა 2 სხვადასხვა რუკას. ერთ-ერთი რუკის მიხედვით საქართველოს მთელი ტერიტორია იმყოფება ნათელთმიანობის 1 - 19%-იანი სიხშირის ზედა ჩრდილოეთ საზღვარზე. ხოლო მეორე 20-49%-იანი სიხშირის რუკაზე კი პირიქით საქართველო იმყოფება ამ სიხშირეების ქვედა სამხრეთ საზღვარზე. ამ ორი სხვადასხვა რუკების მონაცემებით საქართველოში ნათელთმიანობა დაახლოებით 20% გამოდის . პროცენტულად პირველ ადგილზეა "შატენი" ანუ წაბლისფერი თმები (მუქი-წაბლისფერი, წაბლისფერი, ღია-წაბლისფერი) დაახლოებით 60%. დაახლოებით 20% კი შავია, მაგრამ არა ძალიან შავი. როგორც ვხედავთ დომინირებს "შატენი" (წაბლისფერი თმები). თვალების ფერი-უმრავლესობა ყავისფერი, მუქი-ყავისფერი, ღია-ყავისფერი - დაახლოებით 55%. დაახლოებით 25%-ში წარმოდგენილია ლურჯი, ცისფერი და მწვანე. პროცენტულად პირველ ადგილზეა ღია-ყავისფერი თვალის ფერი - დაახლოებით 35%. დაახლოებით 2 - 3%-მდე იქნება მუქი ყავისფერი. დანარჩენი დაახლოებით 17 - 18 % კი ყავისფერია. რუხი და შერეული ფერის თვალები დაახლოებით 20%-ია. კანის ფერი- უმრავლესობა ზომიერად თეთრი(დაახლოებით-80%), დაახლოებით 20% კი- შავგრემანი. ეს მონაცემები თვალის ფერზე და თმების ფერზე მიღებულია სხვადასხვა საერთაშორისო რუკებიდან და ზოგადად დამახასიათებელია მთელი დასავლეთ საქართველოს მოსახლეობისთვის. საინტერესოა ისიც, რომ ასეთივე მონაცემებს აფიქსირებენ თურქეთში ზოგიერთი რუკები ისტორიული ტაო-კლარჯეთისა და ლაზეთის ტერიტორიებზეც ქალაქ ტრაპიზონის ჩათვლით. რაც შეეხება აღმოსავლეთ საქართველოს მოსახლეობას იქ შედარებით ნაკლებ პროცენტებშია წარმოდგენილი ნათელი თმები და ღია ფერის თვალები, მაგრამ დიდი განსხვავება არ არის. ალბათ იქნება რამდენიმე პროცენტიანი სხვაობა მხოლოდ. ბარემ შევეხოთ ამ ანთროპოლოგიური ტიპის სიმაღლესაც. აქაც საერთაშორისო რუკებს დავეყრდნობი სადაც საქართველოს ტერიტორია ყველა რუკაზე იმყოფება საშუალო სიმაღლით 175 - 177,5 სმ - ის ზონებში. ერთერთი რუკა საქართველოს ტერიტორიას ცალკე გამოყოფს და მიუთითებს საშუალო სიმაღლედ - 176,3 სმ - ს. ამ რუკაზე დაყრდნობით ამ ანთროპოლოგიური ტიპის საშუალო სიმაღლედ შეგვიძლია მივიღოთ დაახლოებით 177 სმ. როგორც მითითებულია ეს საერთაშორისო მასშტაბის გაზომვა ჩატარებულა 19 წლამდე ასაკის მამაკაცებში და ამიტომ ფიქსირდება შედარებით მაღალი მაჩვენებელი. ზოგადად მითითებულია, რომ კოლხურ ანთროპოლოგიურ ტიპში, კონკრეტულად კი სამეგრელოს მოსახლეობაში შეინიშნება მიდრეკილება ასაკის მატებასთან ერთად სიმაღლეში შესამჩნევად კლების და თავის მოცულობის შემცირებისკენ. წყაროში აგრეთვე მითითებულია სამეგრელოს მოსახლეობაში ასაკის მატებასთან ერთად მიდრეკილება კანის ფერის გამუქებისკენ. რატომღაც მითითებულია კონკრეტულად სამეგრელოს მოსახლეობა. თუ რა არის მიზეზი წყაროში მითითებული არ არის. ამიტომ ზუსტი მონაცემების მისაღებად ამ ანთროპოლოგიურ ტიპში გაზომვები უნდა ჩატარდეს ახალგაზრდა ასაკში. უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოს რეგიონებს შორის სიმაღლეში მცირე სხვაობებია და სხვადასხვა რეგიონების ქართველების საშუალო სიმაღლეები მთლიანად მოქცეულია ზემოთხსენებული 175 - 177,5 სმ- ის ფარგლებში. საქართველოს ყველა რეგიონის ქართველების საშუალო სიმაღლეებს შორის განსხვავებები მინიმალურია და უმნიშვნელო. რაც შეეხებათ ქალების სიმაღლეს საერთაშორისო რუკებით საქართველო იმყოფება 162, 5 - 165 სმ - ის ზონაში. ამ ანთროპოლოგიური ტიპის ქალების საშუალო სიმაღლედ შეგვიძლია მივიღოთ 164 სმ. საინტერესოა, რომ მე - 17 საუკუნის ევროპელი მისიონერები, რომლებიც წლების განმავლობაში ცხოვრობდნენ სამეგრელოში როცა სამეგრელოს მოსახლეობის გარეგნობას ეხებოდნენ ყოველთვის ხაზს უსვამდნენ მათ მაღალ და მძლავრ აღნაგობას. ასევე ხაზს უსვამდნენ ქალების მაღალ და ტანად ლამაზ გარეგნობას . {(ზოგადად ითვლება, რომ დღევანდელი ადამიანები სიმაღლეში ბევრად აღემატებიან 1 საუკუნის წინ მცხოვრებ ადამიანებს. რა თქმა უნდა ეს ფაქტია. თუმცა მე ცოტა არ იყოს მაოცებს ეს ფაქტი ჩემს კუთხესთან მიმართებით სადაც დავიბადე და გავიზარდე. ეს არის აღმოსავლეთ სამეგრელოს ერთ-ერთი რაიონი. მაგალითისთვის ავიღოთ ერთ-ერთი დაახლოებით 500 კომლიანი სოფლის ერთ-ერთი უბანი სადაც დაახლოებით 70 კომლი ცხოვრობდა და კარგად ვიცნობ. ჩემს ბავშვობაში კარგად მახსოვს ამ უბნის ძველი თაობის ადამიანები, რომლებიც დაიბადნენ მე-20 საუკუნის 10-20-30-იან წლებში. ამ უბანში ცხოვრობდა ერთი ადამიანი დაბადებით მე-20 საუკუნის 30-იანი წლებიდან, რომელსაც მისი სიმაღლიდან გამომდინარე ყველა იცნობდა მეზობელ სოფლებშიც კი როგორც "პატარა...და პირადი სახელი" (სხვათაშორის ძლიერი ოჯახის პატრონი და მეზობლებში ძალიან პატივსაცემი პიროვნება და დაფასებული კაცი იყო. ქართლ-კახეთის მეფე ერეკლე მეორესაც უწოდებდა ხალხი სიყვარულით "პატარა კახს" ). ეს "პატარა..." დაახლოებით 166-167 სმ იქნებოდა სიმაღლეში. ეს იყო ყველაზე დაბალი ადამიანი ამ უბანში. ამ უბანში ცხოვრობდნენ ადამიანები (რამდენიმე) მე-20 საუკუნის 10-20-იანი წლებიდან რომელთა სიმაღლე ვიზუალური შეფასებით მერყეობდა ალბათ 185-190 სმ-ის ფარგლებში. პირად საუბრებში ერთ-ერთმა შედარებით ახალი თაობის ადამიანმა რომლის სიმაღლე არის 191 სმ აღნიშნა, რომ ამ ძველი თაობის ადამიანებიდან ერთ-ერთის სიმაღლე ისეთივე იყო როგორც მისი სიმაღლე ამიტომ ამ ძველი თაობის ადამიანების ზედა მაქსიმალურ სიმაღლედ ჩავთვლი 191 სმ-ს. ამ ძველი თაობის ადამიანების სიმაღლე მინიმალური იყო დაახლოებით 166 სმ, ხოლო მაქსიმალური დაახლოებით 191 სმ. აი დაახლოებით ამ სიმაღლის იყვნენ ეს უკვე ხანშიშესული ძველი თაობის ადამიანები. ახალგაზრდობის ასაკში ბუნებრივია მათი სიმაღლე უფრო მეტი იქნებოდა. ახალგაზრდობის ასაკის ამ ადამიანების მაქსიმალურ სიმაღლედ კი მინიმუმ 193 სმ მაინც უნდა ჩავთვალოთ. მოკლედ ამ ადამიანების მინიმალური და მაქსიმალური სიმაღლეები იმყოფებოდა 166 - 193 სმ-ის ფარგლებში. ამ უბნის ძველი თაობის ადამიანების საშუალო სიმაღლე რომლებიც დაიბადნენ მე-20 საუკუნის 10-20-იან წლებში მათი ახალგაზრდობის ასაკში პრაქტიკულად შეუძლებელია, რომ 175 სმ-ის ქვემოთ ყოფილიყო. ამ ადამიანების მშობლებიც ხომ ასეთივე აღნაგობის იქნებოდნენ. აქ მე მთავარ აქცენტს ვაკეთებ და მომყავს ის ადამიანები, რომლებიც ამ უბანში დაიბადნენ მე-20 საუკუნის 10-20-30-იან წლებში და ამ ძველი თაობის საშუალო მონაცემებია. აი დაახლოებით ასეთი აღნაგობის ხალხი ცხოვრობდა ამ უბანში მე-20 საუკუნის დასაწყისში. დაახლოებით ასეთივე სურათი იყო ამ დიდი სოფლის სხვა უბნებშიც. ბავშვობაში ზოგჯერ მომისმენია ძველი თაობის ადამიანების საუბარი სადაც ისინი ჩიოდნენ და წუხდნენ, რომ ძველად ხალხი უფრო ახოვანნი და ძლიერნი იყვნენ ვიდრე ახლა თანამედროვე დროშიო. რომ ხალხი "დაჩიავდაო". ამ რეალურ ფაქტებზე დაყრდნობით მე გამოვთქვამ მოსაზრებას, რომ სამეგრელოს ამ კუთხეში მე-20 საუკუნის დასაწყისში მამაკაცების საშუალო სიმაღლე იყო დაახლოებით 176 - 177 სანტიმეტრი და დღესაც დაახლოებით იგივეა და პრაქტიკულად არ შეცვლილა. ერთ-ერთი წყარო, რომელიც ამ უბანშია დაბადებული 1940 წელს იძლევა ცნობებს საიდანაც ჩანს, რომ გარდა ამ რამდენიმე გიგანტური აღნაგობის ადამიანისა ბევრია ისეთი ადამიანი რომელთა სიმაღლე მისი დახასიათებიდან გამომდინარე დაახლოებით 180 სანტიმეტრი და მეტი იყო. ყოველ შემთხვევაში ამ უბანში დაახლოებით 177 სანტიმეტრი უეჭველად იყო. ხოლო ზოგიერთ სხვა უბანში შეიძლება 176 სმ იყო. საბოლოოდ ვაკეთებ დასკვნას, რომ ამ დიდი სოფლის მოსახლეობის საშუალო სიმაღლე მე-20 საუკუნის დასაწყისში სხვადასხვა უბნებში იყო დაახლოებით 176 და 177 სმ. დაახლოებით ასეთივე მდგომარეობა იქნება მეზობელ სოფლებშიც. ბევრი მკვლევარისთვის ეს ფაქტი ალბათ მოულოდნელი იქნება. ეს თავიდან ჩემთვისაც მოულოდნელი იყო, მაგრამ სხვადასხვა რეალური ფაქტებით ისე აშკარად და თვალნათლივ გამოიკვეთა ყველაფერი, რომ ეს მოულოდნელობის შეგრძნება სადღაც გამიქრა და ხელში შემრჩა მხოლოდ ძალიან უბრალო, მარტივი და ჩვეულებრივი რეალობა და მეტი არაფერი. ხოლო ოფიციალური ცნობა, რომ 1 საუკუნის წინ სამეგრელოს მოსახლეობის მამაკაცთა საშუალო სიმაღლე 166 სმ იყოო სრული აბსურდია. აბა ვინ იყვნენ ეს ადამიანები რომელთა მონაცემები მე მოვიყვანე, რომელთა მინიმალური სიმაღლე იყო დაახლოებით 166-167 სმ? ამ 70 კომლიან დასახლებაში საიდან გაჩნდა ამდენი გიგანტური აღნაგობის ადამიანი. ან აგრეთვე საიდან ამდენი ადამიანი რომლებიც არ იყო გიგანტი, მაგრამ მათი სიმაღლე დაახლოებით 180 სმ და უფრო მეტი იყო?. იქნებ ეს სოფელი უცხოპლანეტელებით იყო დასახლებული?. თეორიულად დავუშვათ, რომ ეს უბანი უცხოპლანეტელებით იყო დასახლებული და ისინი არ იყვნენ ჩვეულებრივი ადამიანები. მაშინ ავიღოთ ამ დიდი სოფლის მეორე უბანი, რომელიც პირველი უბნიდან დაახლოებით 1 კილომეტრითაა დაშორებული და დაახლოებით 60 კომლი ცხოვრობდა. ამ მეორე უბანში დავიბადე და გავიზარდე მეც. ამ უბანშიც ძველი თაობის ადამიანებიდან ყველაზე მინიმალური სიმაღლე იყო 166 სანტიმეტრი. ამ პიროვნებას შესანიშნავად ვიცნობდი და მისი ზუსტი ოფიციალური მონაცემია. ეს მინიმალური ზუსტი მონაცემი სრულიად საკმარისია და არაა საჭირო სხვა მონაცემები. ეს უბანიც უცხოპლანეტელებით ხომ არ იქნებოდა დასახლებული? იქნებ მეც უცხოპლანეტელი ვარ და დამავიწყდა საკუთარი წარმომავლობა. ჩვენი უბნიდან ძალიან ახლოს მეზობელ სოფელში კი ცხოვრობდა ძველი თაობის ერთი ძალიან მაღალი პიროვნება. მისი სიმაღლე 200 სმ-ზე უფრო ზემოთ იყო. ოდესღაც კაბინეტში ქაღალდის ფარატინა ფურცელზე ყველას შეეძლო ჩაეწერა ის რასაც მოისურვებდა, 166 სმ, 150 სმ, 160 სმ, 180 სმ და ასე შემდეგ. მაგრამ მე საკუთარი თვალით დანახული ზუსტი ცოცხალი ფაქტების უფრო მჯერა ვიდრე ვიღაცის სადღაც ქაღალდზე დაწერილი მონაცემების. ბუნებრივია მე-20 საუკუნის დასაწყისში შექმნილ არარეალურ მონაცემებს დღეს არავინ არ შეცვლის, მაგრამ უნდა ვიცოდეთ რომ ის მონაცემები არარეალურია. ვისაც სჯერა იმ ძველი მონაცემების მისი ნებაა დაიჯეროს. რჩევით კი ვურჩევდი, ყველას ყავდა ძველი თაობიდან მამები, ბაბუები, დიდი ბაბუები, ძველი თაობის მეზობლები, ნათესავები და ასე შემდეგ. შეადაროს ამ ძველი თაობის ადამიანების ფიზიკური მონაცემები ოფიციალურ ძველ მონაცემებს. ამას არ სჭირდება დიდი მეცნიერება. და დასკვნები მერე გააკეთოს. ამ ძველი მონაცემით იმერეთშიც და გურიაშიც 166 სანტიმეტრია. ქართლში და კახეთში კი 165 სმ. მაგრამ არის აგრეთვე ზოგიერთი ანთროპოლოგიური მონაცემები მე-20 საუკუნის დასაწყისიდან, რომლებიც რეალურია და სწორია. ამიტომ ჩვენ ერთმანეთისგან უნდა გავმიჯნოთ რეალური სწორი მონაცემები და არარეალური ხელოვნურად შექმნილი მონაცემები. მე მაგალითად ეს ვცადე და გამომივიდა. თუ მოინდომებს ადამიანი მაშინ რთული არაა ამის გაკეთება. ეს არაა დიდი მეცნიერება და დიდი აღმოჩენები. ბოლოსდაბოლოს საქმე ეხება ადამიანის ფიზიკურ ანთროპოლოგიას, რასაც თვალით ხედავ. საჭიროა მხოლოდ მონდომება და ცოტა განათლება ადამიანის ანთროპოლოგიაში და მეტი არაფერი. თუ მოინდომებ ძალიან ადვილია. ჩნდება კითხვა თუ როგორი იყო საქართველოს სხვადასხვა კუთხეების მონაცემები? ამაზე პასუხი ცალსახაა. მე არ გამაჩნია არანაირი რეალური ფაქტები და ამიტომ არაფრის თქმა არ შემიძლია. ვარაუდით კი შემიძლია ვივარაუდო, რომ საქართველოს სხვა რეგიონების მონაცემები მეტნაკლებად ახლოს უნდა ყოფილიყო იმ მონაცემებთან რომელიც მე აღვადგინე აღმოსავლეთ სამეგრელოში. განსხვავება შეიძლება ყოფილიყო 1, 2 ან 3 სანტიმეტრი სხვადასხვა რეგიონების მიხედვით. მე ასე ვვარაუდობ. ზოგჯერ ღვიძლ ძმებს შორის არის დიდი ფიზიკური განსხვავება და რეგიონებს შორის ბუნებრივია იქნებოდა. ეს ბუნების კანონია. ჩნდება კითხვა რატომ შეცვალეს რეალური მონაცემები ხელოვნურით? ქართველები, როგორც ერი რუსეთის იმპერიის ხელისუფლებაში არ სძულდათ. რუსეთის იმპერიაში კანონების წინაშე ყველა ერი თანასწორი იყო. კანონების დარღვევისთვის თანაბრად და ერთნაირად ისჯებოდნენ რუსებიც, ქართველებიც, აზერბაიჯანლებიც, სომხებიც, უკრაინელებიც და ასე შემდეგ. რუსეთის იმპერია მრავალეროვნული სახელმწიფო იყო. ამიტომ ვიღაცეებმა იმპერიის მრავალეროვნული ინტერესებიდან გამომდინარე ჩათვალეს რომ ქართველთა ზოგიერთი ანთროპოლოგიური მონაცემები მორგებული უნდა ყოფილიყო რეგიონის სხვა ერების მონაცემებთან. ქართველთა ზოგიერთი მონაცემი მაგალითად "სიმაღლის მონაცემი" როგორც ჩანს მთლიანად ამოვარდნილი იყო რეგიონის მაჩვენებლებიდან და მოხდა მისი ხელოვნურად "დაბალანსება". "რუსეთის იმპერია" რომ "ქართველთა იმპერია" ყოფილიყო ალბათ ქართველებიც ამგვარად მიუდგებოდნენ ამ საკითხს. იმპერია მრავალეროვნული სახელმწიფოა და მას აქვს თავისებური მიდგომები ეროვნულ საკითხებში. ამიტომ ეს არ უნდა გაგვიკვირდეს. გვიანფეოდალურ ხანაში საქართველო პოლიტიკურად და ეკონომიურად დაქვეითებული იყო, მაგრამ უცხოური წყაროებიდან ცნობილია რომ დასავლეთ საქართველოში როგორც მაღალ ფენებში ასევე დაბალ ფენებშიც ხალხი კარგად იკვებებოდა. მათი სუფრის მენიუ ძალიან უხვი, კალორიული და მრავალფეროვანი იყო. სუფრაზე უხვად იყო როგორც შინაური ასევე გარეული ცხოველების და ფრინველების ხორცეულისგან დამზადებული კერძები. უხვად იყო სხვადასხვა თევზეულიც წარმოდგენილი. ამ მრავალფეროვან კალორიულ საკვებს აგრეთვე ემატებოდა დიდი რაოდენობით ხილი, ბოსტნეული რომლებიც აკმაყოფილებდნენ ადამიანის ორგანიზმს ვიტამინებით. დამატებით კიდევ რძისგან დამზადებული სხვადასხვა საკვები. ასეთ ცნობებს გვაწვდიან ევროპელი მისიონერები და მოგზაურები მე-17 საუკუნიდან და ფრანგი მოგზაური ჟაკ ფრანსუა გამბა მე-19 საუკუნის 20--იანი წლებიდან. კარგი კვება კი დადებითად მოქმედებს ადამიანების სიმაღლეში ზრდაზე. ბუნებრივია აღმოსავლეთ საქართველოს მოსახლეობაც კარგად იკვებებოდა. დღევანდელი ტრადიციული ქართული სუფრა რომელიც უცხოელების გაკვირვებას იწვევს სხვადასხვა კერძების სიუხვით შუა საუკუნეებიდან გადმოსული მემკვიდრეობაა. შუა საუკუნეების ქართულ წერილობით წყაროებში ტერმინი "შიმშილობა" საერთოდ არ არსებობს. არ არსებობს ცნობა რომელიმე საუკუნეში შიმშილობის არსებობაზე. მოსახლეობა შრომისმოყვარე იყო. ბუნებრივი პირობები კარგი. სოფლის მეურნეობა უმაღლეს დონეზე იყო განვითარებული. ტყეები და მინდვრები გარეული ცხოველებით და ფრინველებით იყო სავსე. მდინარეებში თევზი არ ეტეოდა იმდენი იყო. მოსახლეობა პროფესიონალი მონადირეები და მეთევზეები იყვნენ. შინაური ფრინველები და ცხოველები ბევრი იყო. კლიმატური პირობები ხელსაყრელი და ზომიერი. მოსახლეობის როგორც მაღალ ფენებს ისე დაბალ ფენებსაც მიდრეკილობა ჰქონდათ კარგი კვებისკენ და კარგი მზარეულები და გურმანები იყვნენ. რადგან ტრადიციულ ქართულ სუფრას შევეხეთ ისიც ავღნიშნოთ, რომ შუა საუკუნეების ტრადიციული ქართული სუფრის წესები მაინც განსხვავდებოდა დღევანდელისგან იმით რომ მაშინ არ არსებობდა თამადის ანუ სუფრის მეთაურის ინსტიტუტი. სუფრის ყველა წევრი სუფრას სთავაზობდა საკუთარ "თავისუფალ სადღეგრძელოს" და ეს სადღეგრძელო ღვინის მიღებით მთავრდებოდა. ისტორიულად თამადის ანუ სუფრის მეთაურის ინსტიტუტი წყაროებში პირველად ჩნდება მხოლოდ მე-19 საუკუნის ბოლოს. რაც შეეხება კვების უკმარისობას და საკვების ნაკლებობას ეს საქართველოში შეიქმნა მე-20 საუკუნის 30-40-50-იან წლებში, როცა დაიწყო სოფლად კოლექტივიზაცია და ტრადიციული სოფლის მეურნეობა მოიშალა. სოფლის მოსახლეობას მაშინ ძალიან გაუჭირდა და გაღარიბდა. სოფლის მოსახლეობა თანდათან შეეგუა ახალ რეალობას, მოერგო მას და 60-იანი წლებიდან მისი ეკონომიური მდგომარეობა თანდათან გაუმჯობესდა. 70-80-იან წლებში კი სოფლის მოსახლეობა იმ წყობილების პირობაზე ნორმალურად ცხოვრობდა და იკვებებოდა. კოლექტივიზაციის მიერ 30-40-50-იან წლებში შექმნილი კრიზისი სოფლად მოგვიანებით დაძლეული იქნა )}. ეს ანთროპოლოგიური ტიპი ძირითადად კონცენტრირებულია აღმოსავლეთ სამეგრელოში,მდინარეების ხობისწყალსა და ცხენისწყალს შორის, სადაც ის დიდი რაოდენობით კომპაქტურად დასახლდა მე-16 საუკუნეში ტაო-კლარჯეთიდან გადმოსახლების შემდეგ. ოსმალთა მიერ ტაო-კლარჯეთის ოკუპაციამდე ეს ანთროპოლოგიური ტიპი ფართოდ იყო გავრცელებული ტაო-კლარჯეთის ძველ მოსახლეობაში. ანუ ტაო-კლარჯეთის ძველი ისტორიული მოსახლეობა ანთროპოლოგიურად ზუსტად ისეთივე იყო, როგორიც დღევანდელი აღმოსავლეთ სამეგრელოს მოსახლეობაა. დასავლეთ სამეგრელოში კი ძირითადად გავრცელებულია მეზოკრანია. დასავლეთ საქართველოს უმეტეს რაიონებში თავის მაჩვენებელი მერყეობს ძირითადად 76-80.ამ მეზოკრანულ ანთროპოლოგიურ ტიპს ახასიათებს ძალიან განიერი სახე. აგრეთვე მკვეთრად პროფილირებული სახე. ამ ანთროპოლოგიურ ტიპზე მცირე ცნობებია. საერთაშორისო ინტერნეტსივრცეში არის ცნობა, რომ ის არის მეზოცეფალი-77-80. ახასიათებს განიერი სახე და დახრილი შუბლი. ძირითადად ჭარბობს ყავისფერი და რუხი ფერის თვალები. თავის პარამეტრები კი უცნობია. შესაძლებელია ამ მეზოკრანული ტიპის თავის მაჩვენებლებს შორის მეტნაკლები მცირე სხვაობებიც იყოს დასავლეთ საქართველოს რეგიონების მიხედვით. ეს მეზოკრანული ანთროპოლოგიური ტიპი დღევანდელ ქართველებში, როგორც უკვე ითქვა პროცენტულად ყველაზე მრავალრიცხოვანია და დაახლოებით 53%-ს წარმოადგენს. ბუნებრივია ამ ორ მეზოცეფალურ ანთროპოლოგიურ ტიპებს შორის კიდევ იქნება მეტნაკლები მცირე ანთროპოლოგიური განსხვავებები თავის კრანიოლოგიურ მახასიათებლებში. ამ სფეროში ჩვენთან ანთროპოლოგებს მოუწევთ სერიოზული სამუშაოს ჩატარება თუ გვინდა ქართველთა ანთროპოლოგიაზე რეალური და შედარებით ზუსტი მონაცემების დადება. მეზოცეფალია გარდა იმერეთის რეგიონისა აგრეთვე ფართოდაა გავრცელებულია გურიაში, აჭარაში და აფხაზეთის რაიონებში და დომინანტია დასავლეთ საქართველოს ამ რეგიონებში. აგრეთვე გავრცელებულია სამცხეში. ამ მეზოკრანულ ანთროპოლოგიურ ტიპს უწოდებენ "კოლხურ" ტიპს, რადგან ძირითადად კონცენტრირებულია დასავლეთ საქართველოში, ისტორიული კოლხეთის ტერიტორიაზე. აღმოსავლეთ სამეგრელოს მოსახლეობაც შეიძლება გაერთიანდეს ამ ეგრეთწოდებულ "კოლხურ" ტიპში, როგორც ერთერთი დოლიხოკრანული ქვეტიპი. თუმცა ამ ეგრეთწოდებული "კოლხური ანთროპოლოგიური ტიპის" წმინდა" ვარიანტი დღევანდელ ქართველებში ყველაზე მრავალრიცხოვანი მეზოკრანული ანთროტიპია(76-80)--53%. ამ ეგრეთწოდებული "კოლხური" ტიპის თავის მოკლე და ზოგადი ანთროპოლოგია ასეთია: მეზოცეფალია(76-80), ძალიან განიერი სახე, მკვეთრად პროფილირებული სახე, შუბლი მაღალი, ვიწრო და დახრილი. ხოლო სამეგრელოში გავრცელებული დოლიხოცეფალური ანთროპოლოგიური ტიპი მომავალში შესაძლებელია დაკლასიფიცირდეს, როგორც ცალკე ანთროპოლოგიური ტიპი. ჯერ კიდევ მე-20 საუკუნის 50-იან წლებში ქართველი ანთროპოლოგი აბდუშელიშვილი თავის ერთერთ სტატიაში აღნიშნავდა, რომ სამეგრელოს მოსახლეობის თავის ანთროპოლოგია განსხვავდება დასავლეთ საქართველოს დანარჩენი მოსახლეობის ანთროპოლოგიისაგან და სულ სხვა რამეაო. მან ეს აღნიშნა მართალია მოკლედ და გაკვრით, მაგრამ ფაქტია, რომ მისთვისაც ცნობილი იყო ეს ფაქტი. რადგან ეს ანთროპოლოგიური ტიპი სამეგრელოში შემოსულია ტაო-კლარჯეთიდან ამიტომ მას პირობითად შეიძლება ეწოდოს "ტაოიდი", რადგანაც ისტორიულ ტაო-კლარჯეთში გეოგრაფიულად ყველაზე დიდი რეგიონი იყო ტაო. თუმცა მოვლენებს წინ ნუ გავუსწრებთ. სამეგრელოში გავრცელებული ანთროტიპის ცალკე დაკლასიფიცირება მომავლის საქმეა. ეს მეზოკრანულ-დოლიხოკრანული ეგრეთწოდებული "კოლხური ტიპი" მთლიანობაში ქართველების უმრავლესობას წარმოადგენს და უხეში გამოთლებით ქართველთა დაახლოებით 65%-ია.მკვლევარები,ანთროპოლოგები აღნიშნავენ,რომ ეს მეზოკრანულ-დოლიხოკრანული ეგრეთწოდებული "კოლხური ანთროტიპი" ფართოდაა გავრცელებული აგრეთვე აფხაზეთის ტერიტორიაზე,როგორც ქართველებში,ისე აფხაზებში. ასეთი მეზოკრანულ-დოლიხოკრანული ანთროპოლოგიური ტიპი ფართოდ ფიქსირდება "იამნაია კულტურა"-ს მოსახლეობაში. მე დაზუსტებით ვიცი, რომ დღევანდელ ქართველებში წარმოდგენილია სამი მთავარი ანთროტიპი. ესენია აღმოსავლეთ სამეგრელოს დოლიხოცეფალი, დასავლეთ საქართველოს მეზოცეფალი (კოლხური ტიპი) და აღმოსავლეთ საქართველოს ბრახიცეფალი (იბერიულ-კავკასიური ტიპი). არის ცნობები აღმოსავლურ-ქართულ ანთროპოლოგიურ ტიპზე, რომელიც ვფიქრობ სწორია. ეს ოფიციალური მონაცემები ეხება აღმოსავლეთ საქართველოში ქართლსა და კახეთში გავრცელებულ იბერიულ-კავკასიურ ანთროპოლოგიურ ტიპს. ეს მონაცემებია: თავის საკმაოდ დიდი სიგრძივი დიამეტრი - 188 მმ. თავის განივი დიამეტრი - 156, 7 მმ. თავის საშუალო მაჩვენებელი - 83. ამ აღმოსავლურ-ქართულ ანთროპოლოგიური ტიპის ბაზაზე და შედარებით დაახლოებით გამოვთვლი დანარჩენი 2 ანთროპოლოგიური ტიპის მონაცემებს. დასავლეთ საქართველოში წარმოდგენილი მეზოკრანული ანთროპოლოგიური ტიპის მონაცემები დაახლოებით ასეთია: თავის სიგრძივი დიამეტრი - 193 მმ. თავის განივი დიამეტრი - 152 მმ. თავის საშუალო მაჩვენებელი - 78, 7. ამ ანთროპოლოგიურ ტიპზე ასეთი მაჩვენებელი - 78,6 მე შემხვედრია ერთერთ ძველ წყაროში მე-20 საუკუნის დასაწყისის კვლევიდან მეფის რუსეთის იმპერიაში ჩატარებული. ეს მონაცემი ეხებოდა კონკრეტულად იმერეთის რეგიონს. ასე, რომ ამ ჩემს მიერ მოყვანილ მონაცემს აქვს რეალური საფუძველი ძველი ოფიციალური კვლევიდან, რომელიც ჩატარდა მეფის რუსეთის იმპერიაში.. ეს მონაცემი შეიძლება ჩაითვალოს დასავლეთ საქართველოს მეზოკრანული ანთროპოლოგიური ტიპის (კოლხური ტიპის) საშუალო მაჩვენებლად. ეს ძველი რუსულ-ენოვანი მეფის რუსეთის დროინდელი სტატია შემთხვევიტ შემხვდა რამდენიმე წლის წინ. ამ სტატიაში ზუსტად მახსოვს, რომ მეგრელთა საშუალო მაჩვენებელი იყო 79,1, ხოლო იმერლების მაჩვენებელი ცოტათი დაბალი იყო 78,6 ან 78,7. უფრო უნდა იყოს 78,7. თანამედროვე საერთაშორისო ინტერნეტსივრცეშიც მითითებულია ამ კოლხური ტიპის მაჩვენებლად მეზოცეფალია- 77 - 80 რაც ზუსტად შეესაბამება მეფის რუსეთში ჩატარებულ ძველ კვლევას. {(ჩემს მიერ მოყვანილი ეს მონაცემი დამატებით კიდევ უფრო დამაჯერებელი გახადა მოგვიანებით კიდევ ერთმა კვლევითმა მონაცემებმა, რომელიც ეხებოდა აღმოსავლეთ საქართველოს და ჩრდილოეთ კავკასიის აღმოსავლეთ რეგიონების - ვაინახური და დაღესტნური ხალხების კრანიომეტრიულ მონაცემებს. ამ მონაცემებში წარმოდგენილი იყო კოლხური ტიპის ერთერთი წარმომადგენლის აჭარის ქართველების მონაცემებიც. ამ მონაცემებში აჭარლების თავის სიგრძივი დიამეტრი დაახლოებით 6 მმ -ით აღემატებოდა აღმოსავლეთ საქართველოს და ჩრდილოეთ კავკასიის მაჩვენებლებს. ხოლო თავის განივი დიამეტრი დაახლოებით 6 მმ-ით ნაკლები იყო აღმოსავლეთ საქართველოს მონაცემებზე. აქედან გამომდინარე ჩემს მიერ ზემოთ გამოთვლილი მონაცემები კოლხურ ტიპზე - 193 (თავის სიგრძივი დიამეტრი) და 152 მმ (თავის განივი დიამეტრი) სავსებიტ რეალური მონაცემები აღმოჩნდა. აჭარლების თავის განივი დიამეტრი აღმოჩნდა დაახლოებით 151 მმ, რაც სავსებით რეალურია და თითქმის დაემთხვა ჩემს მიერ მოყვანილ მონაცემს - 152 მმ - ს. აღმოჩნდა, რომ ჩემი ვარაუდი სწორი ყოფილა. პატარა კლასტერია დასავლეთ სამეგრელო, მეზოცეფალია და ხარისხიანი შესწავლა სჭირდება. მეფის რუსეთის იმპერიაში ჩატარებული ერთერთ კვლევაზე დაყრდნობით სამეგრელოს მოსახლეობის თავის საშუალო მაჩვენებელი იყო 79,1. ეს ციფრი ალბათ რეალობასთან ახლოსაა. როგორც ვხედავთ დასავლეთ საქართველოში გავრცელებული კოლხური ანთროპოლოგიური ტიპის თავის მაჩვენებელი ყველა კლასტერებში მოქცეულია 77-80 მაჩვენებელის ზონაში. სწორედ ეს 77-80 მაჩვენებელი მითითებულია საერთაშორისო ინტერნეტსივრცეში კოლხური ანთროტიპის მონაცემად. ჩემი გამოთვლებიც მთლიანად ამ მაჩვენებელშია მოქცეული. ცნობისთვის მაჩვენებელი 81 - მდე მეზოცეფალია. ხოლო 81,1 - დან ზემოთ უკვე სუბბრახიცეფალია. ჩვენ არ უნდა დაგვავიწყდეს ის მეცნიერული ფაქტი, რომ "კოლხური ტიპი" შედის უფრო დიდ "პონტოურ ანთროპოლოგიურ ტიპში", ხოლო პონტოური ტიპი გაერთიანებულია დიდ ხმელთაშუაზღვისპირულ ანთროპოლოგიურ რასაში. ხოლო ხმელთაშუაზღვისპირულ და პონტოურ ანთროპოლოგიურ ტიპებში შედის დოლიხოცეფალური და მეზოცეფალური ანთროპოლოგიური მოსახლეობა. ამიტომაც იქნა აქ შეყვანილი "კოლხური ტიპი", რადგან ის მეზოცეფალია. მეზოცეფალი, რომ არ ყოფილიყო მაშინ "კოლხური ტიპი" არ მოხვდებოდა "ხმელთაშუაზღვისპირულ-პონტოურ" ანთროპოლოგიურ რასაში. აქედან გამომდინარე ზოგიერთი ცნობები, რომლებიც მიუთითებენ კოლხური ანთროტიპის თავის მაჩვენებლად 84 და 87-ს ყალბია და რადიკალურად დაშორებულია რეალობას. . როცა ზოგიერთი ქართველი ანთროპოლოგის მონათხრობს ვკითხულობ ისეთი შთაბეჭდილება მრჩება, რომ ისინი კლასტერიზაციას ახდენდნენ არა კრანიომეტრიულ მონაცემებზე დაყრდნობით არამედ თვალის და თმების ფერის მიხედვით. ეს უკვე არაპროფესიონალური და არამეცნიერული მიდგომაა. რაც შეეხება სვანეთის მოსახლეობის მონაცემებს, ამას ჩემი აზრით ხარისხიანი გამოკვლევა სჭირდება. ამ კოლხური ანთროპოლოგიური ტიპის შიგნით მცირე განსხვავებები კლასტერებს შორის წარმოშობილია საუკუნეების და ათასწლეულების განმავლობაში ერთიანი ანთროპოლოგიური ტიპის შიგნით მიმდინარე ბუნებრივი პროცესების შედეგად . საბოლოოდ როგორც ოფიციალურ ისე არაოფიციალურ მონაცემთა ბაზაზე ერთიან კოლხურ ანთროპოლოგიურ ტიპში გამოიკვეთა შემდეგი ლოკალური კლასტერები: 1. აჭარის კლასტერი, საშუალო მაჩვენებელი დაახლოებით 78,9 (192 X 151,5). ზემოთხსენებულ წყაროში მითითებულია ზუსტი ციფრი "151,5 მმ" და ჩვენც ეს ზუსტი ციფრი მივიღოთ აჭარის მოსახლეობის თავის განივ დიამეტრად. 2. აღმოსავლეთ სამეგრელოს კლასტერი, მეზოცეფალ / დოლიხოცეფალია. შეიძლება ეწოდოს ისტორიული ტაო-კლარჯეთის კლასტერიც ანუ "ტაოიდი". თავის საშუალო მაჩვენებელი დაახლოებიტ 78 - (196 X 153). 3. იმერეთის და გურიის კლასტერი, საშუალო მაჩვენებელია დაახლოებით 78,7 - (194 X 152,7). ). მეფის რუსეთში ჩატარებული კვლევით მიღებული იმერეთის მონაცემი 78,7, ორი დასავლეთ და აღმოსავლეთ იმერეთის კლასტერების მაჩვენებლებს ეფუძნება. იმერეთში შედარებით დაბალი მაჩვენებელია სამტრედიის რაიონში, რომლის ტერიტორიის საკმაოდ დიდი ნაწილი მე-16-17-18 საუკუნეებში შეერთებული იყო აღმოსავლეთ სამეგრელოსთან. როგორც ჩანს დღევანდელი სამტრედიის მოსახლეობა წარმოადგენს მე-16 საუკუნეში ტაო-კლარჯეთიდან შემოსული მოსახლეობის და ადგილობრივი იმერეთის ძველი მოსახლეობის ნარევს. 4. ლეჩხუმის კლასტერი - 79,7 - (192 X 153). 5. დასავლეთ სამეგრელოს ანუ მდინარე ხობისწყალის დასავლეთით მდებარე სამეგრელოს ტერიტორიის კლასტერი, როგორც ითქვა ძირითადად მეზოცეფალია, საშუალო მაჩვენებელი დაახლოებით 79,7 ( 192 X 153 ). მეფის რუსეთში ჩატარებული კვლევიდან ვიცით, რომ მეგრულენოვანი მთელი მოსახლეობის საშუალო მაჩვენებელია 79,1. ამ მეგრულენოვან მოსახლეობაში იგულისხმება დღევანდელი სამეგრელოს და ისტორიული სამურზაყანოს მოსახლეობა აფხაზეთში რომელიც ცხოვრობდა გალის, ტყვარჩელის და ოჩამჩირის რაიონების ტერიტორიებზე. მე-20 საუკუნის მკვლევარები კოლხურ ანთროპოლოგიურ ტიპთან აკავშირებდნენ აღმოსავლეთ აფხაზებსაც. ამ მონაცემზე დაყრდნობით მე-6 ლოკალური კლასტერი უნდა იყოს აღმოსავლეთ აფხაზეთის კლასტერი. ეს ანთროპოლოგიური ტიპი წარმოდგენილია სამცხეშიც და შეგვიძლია ვუწოდოთ სამცხის კლასტერიც. ყველა კოლხური ანთროპოლოგიური კლასტერების საშუალო მაჩვენებელი გამოდის დაახლოებით 78,7 (194 X 152,7). ჩანს, რომ კოლხურ ანთროპოლოგიურ ტიპში თავისი მასიური მონაცემებით ყველას უსწრებს აღმოსავლეთ სამეგრელოს კლასტერი - 196 X 153. ეს მასიური მეზოკრანული თავის ქალა ისტორიული ტაო-კლარჯეთის მოსახლეობის მემკვიდრეობაა(შედარებისთვის: ჩემი პირადი მონაცემები როგორც სიგრძივი დიამეტრი ასევე განივი დიამეტრიც მნიშვნელოვნად აღემატება აღმოსავლეთ სამეგრელოს ამ საშუალო მაჩვენებლებს. განსაკუთრებით კი ეს ეხება სიგრძივ დიამეტრს(ჩემი პირადი მაჩვენებელია 70, - 223 X 156 mm.). ჩემი პირადი მონაცემებიც ერთგვარად ადასტურებს, რომ ჩემი საშუალო გამოთვლები რეალურია. გარდა ამისა ერთ-ერთ საერთაშორისო გენეტიკური რუკაზე ზუსტად მდინარე ცხენისწყალსა და მდინარე ხობისწყალს შორის მდებარე აღმოსავლეთ სამეგრელოს ტერიტორია ცალკეა გამოყოფილი და იმყოფება ჰაპლოჯგუფ G - ს გავრცელების ნულოვანი პროცენტული სიხშირის ზონაში, რაც იმის მიმანიშნებელია, რომ იქ ანთროპოლოგიურადაც "რაღაც ხდება" ). ზემოთჩამოთვლილი კლასტერებიდან სამეგრელოსა და იმერეთის კლასტერების მაჩვენებლები მეფის რუსეთის დროინდელი კვლევის ზუსტი მაჩვენებლებია, ხოლო გურიის, აჭარის და ლეჩხუმის კლასტერთა მაჩვენებლები რეალურთან ძალიან მიახლოებული დაახლოებიტი მაჩვენებლებია. თუმცა კოლხური ანთროპოლოგიური ტიპის მთავარი ბირთვი და ღერძი სწორედ სამეგრელოს და იმერეთის კლასტერებია, რომელთა ზუსტი მაჩვენებლები ჩემთვის ცნობილია. ამასთან ერთად ყველა ეს როგორც ზუსტი ასევე დაახლოებითი მაჩვენებლები მთლიანად მოქცეულია კოლხური ტიპის საერთაშორისო ოფიციალურ მაჩვენებელში - "მეზოცეფალია, 77-80". აი ეს ზემოთჩამოთვლილი დასავლეთ საქართველოს კლასტერები ქმნიან ერთობლიობაში "კოლხურ ანთროპოლოგიურ ტიპს". ხოლო ისტორიული სამხრეთ საქართველოს ვრცელ ტერიტორიებზე(ტაო-კლარჯეთში და კოლა-არტაანში) მე-16 საუკუნემდე დომინირებდა მასიური მეზოკრანული თავის ქალის მქონე ანთროპოლოგიური ტიპი - 78 - (196 X 153), რომელსაც მე ვუწოდე "ტაოიდი", თუმცა შეიძლება ეწოდოს აგრეთვე "ბრანჯიდი" ანტიკური ეპოქის სამხრეთ საქართველოს იბერთა დიდი ტომის ბრანჯების სახელწოდების მიხედვით. მე-16 საუკუნეში კი ტაო-კლარჯეთიდან შემოსულმა მოსახლეობამ გამოიწვია ანთროპოლოგიური ცვლილებები სამეგრელოში. მაგალითისთვის ავიღოტ აღმოსავლეთ სამეგრელოს ერთერთი დასახლების ერთ-ერთი უბანი რომელიც ამავე დროს ჩემი მშობლიური უბანიცაა. ამ უბანში ცხოვრობს 55 ოჯახი. ვინც კარგად ერკვევა კრანიომეტრიაში და კარგად იცნობს ამ უბნის მოსახლეობას ადვილად გააკეთებს შემდეგ ვიზუალურ დასკვნას, რომ ამ უბნის მოსახლეობის დაახლოებით 53% მეზოცეფალია, დაახლოებით 40% დოლიხოცეფალია და დაახლოებით 7% ბრახიცეფალია. ამ ვიზუალური მონაცემებით საშუალო მაჩვენებელი 77,5 - ს არ უნდა აღემატებოდეს ამ კონკრეტულ უბანში. აღმოსავლეთ სამეგრელოს დასახლებებში საშუალო მაჩვენებელი დაახლოებით 77,5 - 78 -ის ფარგლებში უნდა იყოს ძირითადად, ხოლო ზოგიერთ დასახლებებში კი დაახლოებით 78,5, რომელიც სამეგრელოს ძველი მოსახლეობის მცირე მეტ-ნაკლები გავლენის შედეგია. საშუალო მაჩვენებელი კი დაახლოებით 78 უნდა იყოს. ბუნებრივია დანარჩენ დასავლეთ საქართველოშიც ყველა არ არის მეზოცეფალი. უხეში გამოთვლებით დასავლეთ სამეგრელოს, იმერეთის, აჭარის, გურიის და ლეჩხუმის მოსახლეობის უმრავლესობა დაახლოებით 60% მეზოცეფალია (მაჩვენებელი 76-80), დაახლოებით 20% დოლიხოცეფალია (74-76) და დაახლოებით 20% სუბბრახიცეფალი და ბრახიცეფალია (81-82). ეს ბუნების კანონია. ამ მთელი მოსახლეობის საშუალო მაჩვენებელია 78,7. ამ მხრივ საქართველოს მოსახლეობის ანთროპოლოგია თავისი მრავალფეროვნებით ძალიან გავს ბრიტანეთის კუნძულების მოსახლეობას. უბრალოდ ბრიტანეთის კუნძულები საფუძვლიანადაა შესწავლილი ანთროპოლოგიურად, ხოლო საქართველო არ არის შესწავლილი. უძველესი iamna culture-ს და afanasievo culture-ს მოსახლეობის ერთი რაიონის და ერთი ტომის სამარხებშიც ანთროპოლოგიური მრავალფეროვნებაა. პალეოანთროპოლოგიური მონაცემებით ერთი ტომის შიგნით სამარხებში წარმოდგენილია მეზოცეფალია, დოლიხოცეფალია და ბრახიცეფალია. მე-20 საუკუნის მკვლევარები სვანეთის და ზემო რაჭის მოსახლეობას აკავშირებენ კავკასიონურ ანთროპოლოგიურ ტიპთან. ხოლო ქვემო რაჭის მოსახლეობას უფრო აახლოვებენ კოლხურ ანთროპოლოგიურ ტიპთან. თუმცა იყო მოსაზრებაც, რომ სვანეთის და ზემო რაჭის მოსახლეობა ანთროპოლოგიურად შუალედურია კავკასიონურ და კოლხურ ანთროპოლოგიურ ტიპებს შორის. შეიძლება ეს მოსაზრება რეალურია და სვანეთის და ზემო რაჭის მოსახლეობა ანთროპოლოგიურად წარმოადგენს როგორც კავკასიონური ისე კოლხური ანთროპოლოგიური ნიშნების მატარებელს. ეს კი უკვე ჩემი გადასაწყვეტი არ არის. სვანეთის და ზემო რაჭის მოსახლეობის ზუსტ ანთროპოლოგიურ მონაცემებს მიუკერძოებელი და ზუსტი კვლევა სჭირდება. მე როცა ანთროპოლოგიაზე ვსაუბრობ ვეყრდნობი ადრეულ ოფიციალურ კვლევებს რომელიც ტარდებოდა მეფის რუსეთის იმპერიაში და საბჭოთა ეპოქის სახელმწიფოში. ამ ოფიციალურ მონაცემებს ჩემს მიერ დაემატა ზოგიერთი ახალი ოფიციალური და არაოფიციალური რეალური მონაცემებიც და მივიღეთ ის რაც აქ არის მოყვანილი. აქ ჩემს მიერ მოყვანილი რეალური მონაცემები კი საბოლოოდ მაინც მორგებულია იმ ძველ კვლევებზე რომელიც ტარდებოდა მეფის რუსეთში და საბჭოთა ეპოქაში. უბრალოდ მე ძველ რეალურ მონაცემებს ჩამოვაშორე ზოგიერთი ყალბი მონაცემები რომელიც მას დაემატა დროთა განმავლობაში. ამით ძველი რეალური ოფიციალური მონაცემები გასუფთავდა და გაიწმინდა ყალბი დანამატებისგან. ასევე მე ვერ გადავახტები იმ ძველ ოფიციალურ კვლევებს რომელიც ეხება სვანეთის და ზემო რაჭის მოსახლეობის ანთროპოლოგიურ მონაცემებს. ამ რეგიონების მოსახლეობის ანთროპოლოგიაზე რაიმე ფუნდამენტური ცვლილებები მხოლოდ ახალ მასშტაბურ ზუსტ კვლევებს შეუძლია თუ კი ოდესმე ჩატარდება მომავალში. ჩემი მოსაზრებით სვანეთში და ზემო რაჭაში ანთროპოლოგიური ცვლილებები უკავშირდება ანტიკურ ეპოქაში და შუა საუკუნეებში ამ რეგიონების მამაკაცებში მიღებულ ხშირ ქორწინებას ჩრდილოეთით მცხოვრებ სარმატული და ჩერქეზული (კავკასიური) წარმოშობის ქალებთან. რაც შეეხება იმერეთის დიდ ქალაქს ქუთაისს, მისი მოსახლეობა ძირითადად წარმოადგენს დასავლეთ იმერეთის, აღმოსავლეთ იმერეთის, აღმოსავლეთ სამეგრელოს და რაჭა-ლეჩხუმ-ქვემო სვანეთის რეგიონებიდან მიგრირებული მოსახლეობის გაერთიანებას. ტერიტორიულადაც ქუთაისი მდებარეობს დასავლეთ იმერეთის და აღმოსავლეთ იმერეთის საზღვარზე. აღმოსავლეთ საქართველოში გავრცელებული სუბ-ბრახიცეფალური "იბერიულ-კავკასიური ანთროპოლოგიური ტიპი" იყოფა 3 მთავარ კლასტერად: 1. შიდა ქართლის კლასტერი. 2. ქვემო ქართლის და ჯავახეთის კლასტერი. 3. კახეთის კლასტერი. ჩვენ ზემოთ ვახსენეთ ხმელთაშუაზღვისპირული ანთროპოლოგიური რასა. ამ რასაში არ შედის მხოლოდ ხმელთაშუა ზღვის აუზის მოსახლეობა. მაგალითად ამ ანთროპოლოგიური ტიპის ადგილობრივი ვარიანტები გავრცელებულია ჩრდილოეთით ბრიტანეთის კუნძულებზეც. ესენია "ატლანტურ-ხმელთაშუაზღვისპირული ტიპი" და "გრაცილური ხმელთაშუაზღვისპირულ - ანგლოსაქსონური ტიპი" (ჩრდილოეთ ატლანტიდი). აგრეთვე ამ ტიპის ვარიანტები გავრცელებულია აღმოსავლეთ ევროპის რეგიონებში. ზოგიერთი მკვლევარები მიუთითებენ ხმელთაშუაზღვისპირული ანუ პონტოური ტიპის ფართოდ გავრცელებაზე სხვადასხვა ძველ სლავურ ტომებშიც. ხოლო ენეოლითისა და ადრებრინჯაოს ეპოქის აღმოსავლეთ ევროპის და ცენტრალური აზიის უძველეს ინდოევროპელ ტომებში "ხმელთაშუაზღვისპირულ-პონტოური" ანთროპოლოგიური ვარიანტების წილი ძალიან მაღალი იყო. ამ ანთროპოლოგიური ტიპის სამშობლოა ნეოლითის ეპოქის ცენტრალური აზიის სტეპები. მეცნიერებაში მიჩნეულია, რომ ბოლო ეპოქაში შეინიშნება მოსახლეობის მიდრეკილება ბრახიკეფალიზაციისკენ. შესაძლებელია საქართველოს ანთროპოლოგიური ტიპებიც ძველად უფრო დოლიხოცეფალური იყო ვიდრე დღესაა. დიდი სხვაობა არა მგონია, მაგრამ მცირე სხვაობები ალბათ საქართველოს ანთროპოლოგიურ ტიპებშიც მოხდა ბოლო ეპოქაში. რაც შეეხება სახის სიგანეს, ამაზეც მივაკვლიე ოფიციალურ მონაცემებს. აღმოსავლურ-ქართული ანუ იბერიულ-კავკასიური - 144 მმ. დასავლეთ საქართველოს მეზოკრანული ანუ კოლხური ტიპი - დაახლოებით 143 მმ. . სახის სიგანის მაჩვენებელი 142-დან ითვლება როგორც ძალიან მაღალი. აქედან გამომდინარე ეს მაჩვენებელი ძალიან მაღალია. თუმცა მეორე ქართული წყარო გვეუბნება, რომ დასავლეთ საქართველოს მოსახლეობას აქვს ვიწრო სახეო. ასეთი ურთიერთსაპირისპირო და ურთიერთგამომრიცხავი მონაცემებია ქართულ ინტერნეტსივრცეში. აქედან ის ცნობაა სწორი, რომელიც მიუთითებს სახის დიდ სიგანეს. მეც აღმოსავლეთ სამეგრელოს მკვიდრი ვარ და მაქვს ძალიან განიერი სახე - 148 მმ და ვარ მკვეთრად დოლიხოცეფალი თავის ექსტრემალურად დიდი სიგრძივი დიამეტრით. როცა ჩემი პირადი მონაცემი 148 მმ-ია შეუძლებელია იმ რეგიონში(აღმოსავლეთ სამეგრელოში) საშუალო სიგანე 146 მმ არ იყოს. მე ამ ციფრს ვვარაუდობ და დანარჩენი კი მხოლოდ საერთო მასშტაბურ ხარისხიან კვლევაზეა დამოკიდებული. აქედან გამომდინარე ის ცნობა სწორია, რომელიც მიუთითებს სახის დიდ სიგანეზე, ხოლო მეორე ასევე ოფიციალური ცნობა, რომელიც მიუთითებს "ვიწრო სახე" - ყალბია). ასევე ურთიერთგამომრიცხავი და ურთიერთსაპირისპირო ცნობებია საერთაშორისო ინტერნეტსივრცეშიც. იქ არის ოფიციალური ცნობა, რომ კოლხური ტიპის თავის მაჩვენებელი ანუ დასავლეთ საქართველოს მოსახლეობის მაჩვენებელი არის 77-80. ხოლო სხვაგან ერთერთ საერთაშორისო რუკაზე დასავლეთ საქართველოში მითითებულია თავის საშუალო მაჩვენებლად 87. ერთერთი წყარო მიუთითებს, რომ კოლხურ ანთროტიპს აქვს ბრტყელი კეფა. მეორე წყარო ამბობს, რომ აქვს უკან ზომიერად გამოშვერილი კეფა. რეალურად კი კოლხურ ტიპს აქვს ზომიერად (საშუალოდ) გამოწეული კეფა,მცირედ გამოწეული კეფა, ძლიერ გამოწეული კეფა და ბრტყელი კეფა. ამ 4 ვარიანტიდან პროცენტულად ყველაზე მეტია ზომიერად (საშუალოდ) გამოწეული კეფა - დაახლოებით 40%. დანარჩენი 3 ვარიანტიც დაახლოებით ასეა წარმოდგენილი: ძლიერ გამოწეული კეფა - 20%, სუსტად გამოწეული კეფა - 20%, ბრტყელი კეფა - 20%. რადგან ზომიერად გამოწეული კეფა პროცენტულად სხვა ვარიანტებთან შედარებით პირველ ადგილზეა ამიტომ ერთ-ერთ ოფიციალურ წყაროში ეს ვარიანტი იქნა მითითებული. ამას არ სჭირდება დიდი გამოკვლევა და დიდი მეცნიერება. ვიზუალურადაც კარგად ჩანს. ერთი ქართული ოფიციალური წყარო მიუთითებს, რომ კოლხურ ტიპს აქვს უმრავლესობაში ნათელი თმები და ღია ფერის თვალები, ხოლო მეორე საერთაშორისო ინტერნეტში ვკითხულობთ, რომ აქვს შავი თმები (რეალურად კი ორივე ცნობა მცდარია და უმრავლესობას დაახლოებით 60%-ს აქვს "შატენი" - წაბლისფერი თმები, დაახლოებით 20%-ს შავი თმა და დაახლოებით 20%-ს ნათელი თმა. არც ამას სჭირდება დიდი გამოკვლევა. საკმარისია ადამიანმა, რომელიც კარგად აღიქვამს ფერებს გაიაროს დასავლეთ საქართველოს ქალაქის ქუჩებში და საკუთარი თვალით ვიზუალურად დარწმუნდება ამაში). რაც შეეხება სახის მორფოლოგიურ სიმაღლეს ამ შემთხვევაში ოფიციალური ცნობები რადიკალურად განსხვავდება ერთმანეთისგან. ერთერთი ოფიციალური ცნობა დასავლეთ საქართველოს ანთროპოლოგიურ ტიპებში მიუთითებს სახის დაბალ მორფოლოგიურ სიმაღლეს. სახის დაბალ მორფოლოგიურ სიმაღლედ ითვლება 109 - 114 მმ. ხოლო მეორე ოფიციალური მონაცემები მიუთითებენ 125,7 მმ. ეს კი უკვე მაღალი სიმაღლეა. საინტერესოა, რომ აღმოსავლურ-ქართული ანთროპოლოგიური ტიპის სახის საშუალო სიმაღლედ ამ წყაროში მითითებულია 126,6 მმ. საშუალო სიმაღლედ ითვლება 115 - 122 მმ. პირადად მე აღმოსავლეთ სამეგრელოში გავრცელებული ანთროპოლოგიური ტიპის ტიპიური წარმომადგენელი ვარ. ამიტომ ამ ანთროპოლოგიური ტიპის მაჩვენებელიც დაახლოებით 116-118 მმ-ია. დასავლეთ საქართველოში გავრცელებული მეზოკრანული კოლხური ტიპის მაჩვენებელიც დაახლოებით ასეთივე უნდა იყოს. რაც შეეხება ზემოთმოყვანილ მაღალ მაჩვენებლებს ეს ალბათ ან აღმოსავლურ-ქართული ანთროპოლოგიური ტიპის მონაცემებია ან საერტოდ გამოგონილი მონაცემია. რაც შეეხება შუბლის მოყვანილობას ერთერთ ოფიციალურ ცნობაში მითითებულია, რომ დასავლეთ საქართველოს მოსახლეობას აქვს სწორი შუბლი. ეს ხომ აშკარა აბსურდია. მე ჯერ არასდროს არ შემხვედრია დასავლეთ საქართველოში ადამიანი სწორი შუბლით. ყველას აქვს ან ძლიერად დახრილი, ან საშუალოდ დახრილი შუბლი, ან მცირედ დახრილი შუბლი. ქუჩაში, რომ გაიაროს ადამიანმა ვიზუალურად მკაფიოდ ჩანს, რომ სწორი შუბლი ფაქტიურად არ არსებობს (პირადად მე მაქვს 70 მმ სიმაღლის საშუალოდ დახრილი შუბლი, მაქსიმალური სიგანე - 120 მმ, მინიმალური სიგანე 108 მმ). ძალიან გამაოცა ინტერნეტში მითითებულმა ცნობამ, რომ კოლხურ ანთროპოლოგიურ ტიპს ფეხების სიგრძე ნაკლები აქვს ტანის სიგრძეზეო. ამ შემთხვევაშიც მივმართე საკუთარ პირად მაჩვენებლებს. ეს მაჩვენებლები ასეთია: სიმაღლეში ვარ 171 სმ (უფრო ზუსტად ეს იყო ჩემი სიმაღლე 20 წლის ასაკში. ამჟამად კი ვარ 170 სანტიმეტრი ). ფეხების შიგნითა ზედაპირის სიგრძეა 81 სმ. ტანის სიგრძე 54 სმ (ხელმეორედ კარგად გადავამოწმე რამე შეცდომა ხომ არ იყო. მცირე შეცდომა ყოფილა და ტანის სიგრძე აღმოჩნდა არა 55 არამედ 54 სმ. როცა პირველად გავზომე მილიმეტრებში არ მაინტერესებდა სიზუსტე. მხოლოდ დაახლოებითი ზომა მაინტერესებდა და არა ზუსტი მონაცემი. ხელმეორედ კი უფრო ყურადღებით გაიზომა და 54 სმ აღმოჩნდა). მე მგონი ეს მონაცემები ითვლება ფეხების და ტანის ზომების შედარებისთვის. ამ მონაცემებში ფეხების სიგრძე 27 სანტიმეტრით მეტია ტანის სიგრძეზე. რადიკალურად განსხვავდება ინტერნეტში მოყვანილ მონაცემებთან სადაც წერია, რომ კოლხური ტიპის ტანის სიგრძე ფეხის სიგრძეზე მეტიაო. ეს არ იყო ვინმე კერძო პიროვნების მიერ გამოთქმული მოსაზრება. ინტერნეტში ატვირთული იყო ევროპეოიდული რასის ყველა ანთროპოლოგიური ტიპების მონაცემები სადაც შედიოდა კოლხური ანთროპოლოგიური ტიპიც და ეს იყო ოფიციალური მონაცემები. მოკლედ სრული ქაოსია გამეფებული. ამ ანთროპოლოგიურ ტიპს ახასიათებს კარგად განვითარებული მუსკულატურა და განიერი მხრები. ჩემთვის არასასიამოვნო იყო და ცოტა უხერხული საკუთარი ზოგიერთი პირადი მონაცემის აქ მოყვანა, მაგრამ იძულებული ვიყავი ჩემი სიმართლე ამითი დამედასტურებინა. მე ხომ ვერ ჩავატარებდი სახალხო კვლევას. ამ ერთმანეთისგან რადიკალურად განსხვავებული მონაცემებით დასტურდება თუ როგორი ქაოსია გამეფებული ამ სფეროში. სრული განუკითხაობაა. ამითი დავასრულეთ პატარა ექსკურსია ქართველთა ანთროპოლოგიურ მონაცემებში. აი ეს არის ამ სამი მთავარი ანთროპოლოგიური ტიპის დაახლოებითი მონაცემები. მომავალში თუ ჩატარდება სერიოზული კვლევა მიღებული მონაცემები ჩემი მოსაზრებით ამ მაჩვენებლებთან ახლოს იქნება. რაც შეეხება აღმოსავლეთ საქართველოს მონაცემებს აქაც ჩემი აზრით ცოტა ქაოსია. მაგალითად მე შემხვედრია ძველი მეფის რუსეთის დროინდელი ოფიციალური მონაცემები კახეთის რეგიონზე. ამ მონაცემში მითითებულია, რომ კახეთის მოსახლეობის 65% ბრახიცეფალია, 30% მეზოცეფალი, 5% დოლიხოცეფალი. ამავე წყაროს ცნობით მეზოცეფალია და დოლიხოცეფალია აღმოსავლეთ საქართველოს ჩრდილოეთი მაღალმთიანეთის მოსახლეობის დაახლოებით 45%-ია, ხოლო დანარჩენი 55% სუბბრახიცეფალი და ბრახიცეფალია. მე ვფიქრობ, რომ ეს მონაცემები რეალურია. ხოლო ზოგიერთი ცნობა, რომ თითქოსდა კახეთის მოსახლეობა ჰიპერ-ბრახიცეფალია მითია. ეს მითი ეფუძნება ჩემი ვარაუდით იმას, რომ კახეთის მოსახლეობა შედარებით მუქთმიანი და შავგრემანია. სხვათაშორის საერთაშორისო ინტერნესივრცეში არის ასეთი ცნობაც, რომ აღმოსავლეთ საქართველოში გავრცელებული "იბერიულ-კავკასიური" ანთროპოლოგიური ტიპი მეზოცეფალია - საშუალო მაჩვენებელი 79. როგორც ვხედავთ მე-20 საუკუნის დასაწყისში იყო შედარებით ზუსტი მონაცემები. ხოლო მოგვიანებით ეს მონაცემები ხელოვნურად შესწორდა. მეცნიერები ასეთ ანთროპოლოგიურ ტიპებს ზოგჯერ "პროტოევროპეოიდებს"უწოდებენ.ესენი იყვნენ მართალია თავისებური და სპეციფიკური,მაგრამ მაინც მკვეთრად გამოხატული ევროპეოიდები.ამ დიდ ტერიტორიებზე,აზიის თვალუწვდენელი სტეპების მხარეში ისინი უძველესი ავტოქტონური ევროპეოიდული რასის ერთერთ დიდ სპეციფიკურ ჯგუფებს წარმოადგენდნენ. ისინი ცენტრალური აზიის უძველესი ინდოევროპელების ერთერთი დიდი ანთროპოლოგიური შტოს წარმომადგენლები იყვნენ.ამ მეზოკრანულ-დოლიხოკრანულ სპეციფიკურ ანთროპოლოგიურ ტიპებს ანთროპოლოგები ხან უწოდებენ პონტოურ ტიპს,ხან აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირულს,ხან კოლხურს,პალეოანთროპოლოგები კი ასეთ ანთროპოლოგიურ ტიპებს ხან ხმელთაშუაზღვისპირულს უწოდებენ,ხან სამხრეთ ევროპეოიდებს,ხან პროტოევროპეოიდებს. ამ პროტოევროპეოიდებს ასევე პირობითად შეიძლება ეწოდოს "პროტოგეორგიანიდები"-ც. ტერმინი "გეორგია"ანტიკური დროიდან იღებს სათავეს.ირანელები და არაბები ქართველებს უწოდებდნენ "გურგ","გორგ","ჯურზან","გურზან","ჯურჯან".უფრო მოგვიანებით ამ ტერმინებიდან წამოვიდა საქართველოს და ქართველების სახელწოდება თურქულ ხალხებში და ევროპელებში.ეს ტერმინებია:"გურჯისტანი","გეორგია","გრუზია".ტერმინი "გურგ","გორგ" მგელს ერქვა ირანულად.ძალიან დიდი ალბათობით ეს ტერმინი ანტიკური იბერიის მეომრების რკინის მუზარადებისგან უნდა მომდინარეობდეს.ამ მუზარადების წინა მხარეზე,რომელიც მეომრის სახეს ფარავდა მგლის სახე იყო გამოსახული.ვახტანგ მეფეს ირანელებმა შეარქვეს "გურგ ასარ",რაც მგლისთავიანს ნიშნავდა ირანულად.მის მუზარადზე მგლის სახე იყო გამოსახული.როგორც ჩანს ანტიკური იბერიის ელიტური მეომრების რკინის მუზარადებზე ხშირად იყო მგლის სახე ამოყვანილი და აქედან შეარქვეს ირანელებმა ქართველებს "გურგი" და "გორგი". პალეოანთროპოლოგიური მონაცემებით ნეოლით-ენეოლითის ეპოქის ცენტრალური აზიის სტეპებში მოსახლეობდნენ აგრეთვე სუბბრახიკრანული და ბრახიკრანული ევროპეოიდები და "პროტოევროპეოიდები". ნეოლით-ენეოლითის ყაზახეთის სტეპებში წარმოდგენილი იყო აგრეთვე მეზოკრანულ-დოლიხოკრანული და ბრახიკრანული მაღალსახიანი და ფართოსახიანი ევროპეოიდული მოსახლეობა.ასევე მაღალსახიანი და საშუალო სახის სიმაღლის მოსახლეობა. პალეოანთროპოლოგიური მონაცემებით ნეოლით-ენეოლითის ეპოქაში შუა აზიის სამხრეთ რეგიონებში ცხოვრობდნენ "აღმოსავლეთხმელთაშუაზღვისპირული"და "პროტოაღმოსავლეთხმელთაშუაზღვისპირული"სხვადასხვა ანთროპოლოგიური ტიპები.სავსებით ბუნებრივია,რომ ესენი იყვნენ ადგილობრივი,ცენტრალური აზიის ავტოქტონური ევროპეოიდული რასის ცალკე სპეციფიკური ანთროპოლოგიური ჯგუფების წარმომადგენლები.ისინი ცენტრალური აზიის უძველესი ევროპეოიდული რასის ერთერთ ცალკე სამხრეთულ შტოს წარმოადგენდნენ.მათი ეთნიკური ვინაობა სადაოა. მოკლედ ცენტრალური აზიის უძველესი ავტოქტონური ევროპეოიდული მოსახლეობა ანთროპოლოგიურად მრავალფეროვანი იყო.რაც შეეხება სამხრეთ ციმბირის რეგიონებს-ალტაის,ხაკასიას და ტუვას,ცოტა გაურკვევლობაა.ეს რეგიონებიც ასევე იყო უძველესი ევროპეოიდული მოსახლეობის განსახლების ერთერთი უძველესი კერა,თუ 6 000 წლის წინ დაიწყო ამ რეგიონების ინდოევროპეიზაცია სამხრეთიდან სტეპების ზონიდან,ამაზე ზუსტ პასუხს პალეოანთროპოლოგებისგან მივიღებთ.(პალეოანთროპოლოგიური მონაცემებით ალტაის ჩრდილოეთ მთისწინა რაიონებში,ქალაქ ბარნაულთან ახლოს ნეოლითის ეპოქაში წარმოდგენილი იყო მეტისური მოსახლეობა.ამ მოსახლეობაში დაახლოებით თანაბარი რაოდენობით იყო წარმოდგენილი როგორც ევროპეოიდული,ასევე მონგოლოიდური ანთროპოლოგიური კომპონენტი. ალტაის რეგიონის ცენტრალურ და სამხრეთ რაიონებში დღევანდელი ყაზახეთის საზღვრამდე და დღევანდელი ტუვას რესპუბლიკის ტერიტორიაზე ნეოლითის ეპოქაში ევროპეოიდული ანთროპოლოგიური კომპონენტი უფრო მაღალ პროცენტებში იქნებოდა წარმოდგენილი.). მოკლედ ყველაზე მრავალრიცხოვანია ეგრეთწოდებული "კოლხური ანთროპოლოგიური ტიპი" დაახლოებით 65%. საშუალო მაჩვენებელია დაახლოებით 78,7 - (194 X 152,7). ეგრეთწოდებულ "კოლხურ ანთროპოლოგიურ ტიპს" მოყვება "იბერიულ-კავკასიური ანთროტიპი",რომელიც გავრცელებულია აღმოსავლეთ საქართველოში და ქართველთა დაახლოებით 30%-ია. რაც შეეხება საერთაშორისო ინტერნეტსივრცეში ცნობას აღმოსავლეთ საქართველოში მეზოკრანული ( მაჩვენებელი 79) იბერიულ-კავკასიური ანთროპოლოგიური ტიპის არსებობაზე ამასაც აქვს ალბათ რეალური საფუძველი. იბერიულ-კავკასიურ ანთროპოლოგიურ ტიპში ალბათ წარმოდგენილია ორი ქვეტიპი. ერთი ქვეტიპია ბრახიკრანული ტიპი - 188 X 156,7 (მაჩვენებელი 83), ხოლო მეორე ქვეტიპია ზემოთხსენებული მეზოკრანული ტიპი - 193 X 152,5 (მაჩვენებელი 79). ეს მეზოკრანული ტიპი საკმაოდ გავრცელებულია აღმოსავლეთ საქართველოს რეგიონებში. ეს ორი ტიპი ალბათ ანთროპოლოგიური ნიშნებით ახლოსაა ერთმანეთთან და განსხვავება მხოლოდ თავის მაჩვენებელშია. მე ასე ვვარაუდობ. {(ჩემი მოსაზრებით ინდოევროპულ-იბერიული ეთნიკური ელემენტი მონაწილეობას ღებულობდა ანტიკური ეპოქის კავკასიის ალბანთა ეთნოგენეზშიც. ისტორიული ალბანები დღეს არ არსებობენ ამიტომ ჩვენ არ ვიცით თუ რა მასშტაბებით იყო წამოდგენილი ალბანებში ინდოევროპულ-იბერიული გენეტიკური კომპონენტი. ვარაუდით კი ეს კომპონენტი შედარებით ნაკლები იყო ვიდრე მაგალითად ქართლის სამეფოს მოსახლეობაში. ეს იბერიული ეთნიკური ელემენტი ალბათ დომინირებდა არისტოკრატიულ ფენებში, ხოლო მოსახლეობის დაბალ ფენებში კი დომინირებდა ადგილობრივი კავკასიური ეთნიკური ელემენტი. ადგილობრივი აბორიგენი მოსახლეობა კი ეთნიკურად კავკასიური წარმოშობის იყო და როგორც მკვლევარები თვლიან ენათესავებოდა დაღესტნის კავკასიური წარმოშობის ტომებს. ალბანეთის ძველი სახელწოდება და სინონიმი "არან" სათავეს იღებს ინდოევროპულ-იბერიული ტერმინიდან "არიან" (არიელი). ინდოევროპულ-იბერიულმა არისტოკრატიამ ალბანეთის ტერიტორიაზე გაავრცელა თავისი სახელწოდება და სინონიმი "არიან", "არან" (არიელი). დიდი იბერიის კონფედერაციის დაშლის შემდეგ ამ იბერიულმა არისტოკრატიამ ალბანეთის ტერიტორიაზე შექმნა საკუთარი სამეფო "ალბანეთი" ანუ იგივე "არან". ეს რეალური ისტორიული ფაქტი დაედო საფუძვლად ანტიკურ წყაროში ლეგენდას ალბანთა ბალკანეთის ნახევარკუნძულიდან გადმოსახლებაზე. )}. ყველაზე მცირეა "კავკასიონური ანთროტიპი",რომელიც გავრცელებულია საქართველოს ჩრდილოეთ მაღალმთიან რაიონებში და ქართველთა დაახლოებით 5%-ს წარმოადგენს. ზოგადად ცნობისთვის ევროპის პოპულაციებში თავის საშუალო სიგრძივი დიამეტრია - 178-180 მმ, ხოლო თავის საშუალო განივი დიამეტრია - 144-146 მმ. თუმცა ინგლისელებში განივი დიამეტრი საშუალოდ 153 მმ-ია, ირლანდიელებში 154 მმ. მსგავსი ანთროპოლოგიური ტიპები გავრცელებული იყო იამნიკებში. მაგალითად სამარასთან აღმოჩენილი ჩონჩხებისთვის დამახასიათებელი იყო : მეზოკრანია, დაბალი და განიერი სახე, მაღალი ტანი, წინ წამოწეული ცხვირი, მასიური თავის ქალა და ასე შემდეგ. "იამნაია კულტურა"-ს სხვა რეგიონის სამარხებში აღმოჩენილ ჩონჩხებისთვის დამახასიათებელი იყო: დოლიხოკრანია, დაბალი და განიერი სახე, თავის ქალის დიდი სიგრძივი დიამეტრი, საშუალო განივი დიამეტრი, მასიური თავის ქალა. იამნიკების სხვა სამარხებში აღმოჩენილი ჩონჩხებისთვის დამახასიათებელი იყო დოლიხოკრანია,მაღალი და ვიწრო სახე.სამარხებში ხშირი იყო ბრახიკრანული და სუბბრახიკრანული აღნაგობის თავის ქალები. მოკლედ "იამნაია კულტურა" ანთროპოლოგიურად ძალიან მრავალფეროვანი იყო. იმ რამდენიმე ათეული ნიმუშიდან,რომელიც აღმოჩენილია ჩანს,რომ ამ კულტურის მოსახლეობაში ჭარბობდა ყავისფერი და მუქი თვალის ფერი და მუქი თმები.სახის კანის ფერი თეთრი იყო,მაგრამ დღევანდელ საშუალო ევროპელთან შედარებით ცოტა უფრო მუქი,ანუ ის ტიპიური სამხრეთ ევროპეოიდი იყო. როგორც უკვე ითქვა დღევანდელი დასავლეთ საქართველოს მოსახლეობა ანთროპოლოგიურად შეესაბამება უძველესი "იამნაია კულტურას"მოსახლეობის სხვადასხვა ჯგუფებს. ხოლო აღმოსავლეთ საქართველოში გავრცელებული ანთროპოლოგიური ტიპიც ავლენს მსგავსებას იამნიკების ზოგიერთ ბრახიკრანულ ჯგუფებთან. "იამნაია კულტურა"-ს მოსახლეობის ანთროპოლოგიური მრავალფეროვნება გარკვეულწილად აისახა დღევანდელი ქართველების ანთროპოლოგიურ მონაცემებზე. მე არ ვამბობ, რომ დღევანდელი ქართველები და უძველესი ინდოევროპელები ანთროპოლოგიურად იდენტურები არიან. აქ საუბარია მათ მხოლოდ გარკვეულ მსგავსებაზე და ზოგიერთ ანთროპოლოგიურ სიახლოვეზე. თუმცა დღევანდელი ქართველები ანთროპოლოგიურად სხვებთან შედარებით უფრო ახლოს არიან თავიანთ გენეტიკურ წინაპრებთან, iamna culture - ს მოსახლეობასთან და აგრეთვე ამ კულტურის მონათესავე დიდი afanasievo culture - ს მოსახლეობასთან. 5 000 წელი ძალიან დიდი დროა და ხდება გარკვეული ანთროპოლოგიური ცვლილებები. ამ ბუნებრივი ცვლილებების შედეგად იცვლება კრანიომეტრიული მონაცემები, აგრეთვე თმების და თვალების ფერი, კანის ფერიც, ცვალებადია ადამიანის სიმაღლეც. ამ ცვლილებებზე გავლენას ახდენს გეოგრაფიული გარემოც. აგრეთვე გავლენას ახდენს ცვლილებები ადამიანების კვების რაციონში. ზოგიერთ გარემოში ეს ცვლილებები შედარებით მეტია, ზოგიერთ გარემოში კი შედარებით ნაკლები. ერთ მაგალითს მოვიყვან. 5 000 წლის წინ iamna culture - ს მოსახლეობის მამაკაცების საშუალო სიმაღლე დაახლოებით 175,5 სმ იყო, რაც იმ ეპოქაში ძალიან მაღალი იყო და ყველას უსწრებდა. ხოლო 5 000 წლის წინ დღევანდელი ესტონელების გენეტიკური წინაპრების მამაკაცთა საშუალო სიმაღლე დაახლოებით 160 - 165 სმ-ს არ აღემატებოდა. დღეს კი ესტონელების მამაკაცთა საშუალო სიმაღლე 180 სმ-ს აჭარბებს და მათ გაუსწრეს სიმაღლეში iamna culture - ს გენეტიკური მემკიდრეების დიდ უმრავლესობას ევროპაში. ზოგიერთ ადამიანს,რომელიც ვერ ერკვევა ანთროპოლოგიაში შეიძლება გაუკვირდეს ქართველთა ანთროპოლოგიური მრავალფეროვნება.ეს ყველა ქვეყანაში და ერებში ასეა.ასე რომ ამაში უჩვეულო არაფერია. ჩემი ვარაუდით ადგილი ჰქონდა ქართველთა სხვადასხვა ანთროპოლოგიურ ტიპებს შორის არსებული სხვაობის ხელოვნურად შემცირებას და ანთროპოლოგიური სხვაობების მინიმუმამდე დაყვანას. ამიტომ როცა ზოგიერთ ადრეულ ანთროპოლოგიურ მონაცემებს კითხულობ გეღიმება, რადგან ქართველთა სხვადასხვა ანთროპოლოგიურ ტიპებს შორის სხვაობა ხელოვნურად იმ დონემდეა შემცირებული, რომ განსხვავებას ფაქტიურად ვერ ხედავ. და გაიფიქრებ "რა საჭირო იყო სხვადასხვა სახელები, ბარემ ყველა ამ ანთროპოლოგიური ტიპებისთვის დაერქმიათ ერთი საერთო სახელი რადგან განსხვავება მინიმალურიაო". საინტერესო იყო ამ მონაცემებში ისიც, რომ ქართველთა ყველა ანთროპოლოგიური ტიპების თავის სიგრძივი და განივი დიამეტრების მონაცემებში სხვაობა მაქსიმუმ 1 მმ იყო მხოლოდ, ზოგან კი მხოლოდ 0,5 მმ. ეს ხომ არარეალური და არაბუნებრივია. ეს ფაქტი ადასტურებს, რომ ადგილი აქვს ამ კონკრეტულ შემთხვევაში მონაცემების ხელოვნურად ისე დაახლოებას, რომელიც უკვე არარეალურ და არაბუნებრივ მდგომარეობაშია გადასული და ღიმილს იწვევს. ნამდვილი "სიამის ტყუპებია". ასეთი მრავალფეროვნება დედამიწის ზურგზე ყველა ერშია. შეიძლება ღვიძლ ძმებში იყოს მკვეთრი ანთროპოლოგიური სხვაობა და ბუნებრივია, რომ რამდენიმე მილიონიან ერში უეჭველად იქნება. ეს ბუნების კანონია. ქართველებს მე-20 საუკუნეში სხვადასხვა სამეცნიერო სფეროებში ძლიერი და ცნობილი მეცნიერები ყავდათ, მაგრამ როგორც ჩანს ანთროპოლოგიის მიმართულებით სუსტები იყნენ, ისეთივე სუსტები, როგორიც არიან თანამედროვე დროშიც ხალხთა გენეტიკური წარმომავლობის და გენეტიკური ისტორიის კვლევაში. საქართველო შედარებით პატარა ქვეყანაა და ბუნებრივია ვერ იქნება ყველა მიმართულებით წამყვანი და მოწინავე. ზოგიერთ სფეროში იქნება მოწინავე და ძლიერი, ზოგიერთ სფეროში კი სუსტი და ჩამორჩენილი. ზოგს შეიძლება ეს ეწყინოს, მაგრამ ზოგჯერ სიმართლის თქმა სჯობს უთქმელობას. არ შეიძლება ერთდროულად იყოს დიდიც და პატარაც, ვიწროც და განიერიც, მაღალიც და დაბალიც, შავიც და თეთრიც, ცივიც და ცხელიც და ასე შემდეგ. ამას არ სჭირდება დიდი ფილოსოფია და გენიოსობა. მოკლედ სრული ქაოსია. ეს ქაოსი ვინმეს ხომ უნდა გაეწმინდა? მეც ხელი მოვკიდე ამ საქმეს და მაქსიმალურად გავასუფთავე ყალბი და აბსურდული დანამატებისგან. ჩემს მიერ საბოლოოდ მოყვანილი და აღდგენილი მონაცემები რეალობაზეა მთლიანად მორგებული. ეს აღდგენილი მონაცემები რომ რეალურია ხშირად მხოლოდ ვიზუალური ინფორმაციითაც დასტურდება და არ სჭირდება დიდი მეცნიერება. ამაზე უფრო ზუსტი მონაცემების მიღება მხოლოდ ახალი და მაღალი დონის მასშტაბური კვლევითაა შესაძლებელი. ასეთი მასშტაბური კვლევით მიღებული მონაცემებიც კი ძალიან ახლოს იქნება ჩემს მიერ აღდგენილ მონაცემებთან. ამითი საბოლოოდ დავასრულე ძიების პროცესი ქართველთა ანთროპოლოგიაზე. როგორც ცნობილია ძველ ქართულ ენაში დიდი რაოდენობითაა შესული ინდოევროპული წარმოშობის სიტყვები.გამომდინარე აქედან ენათმეცნიერებისთვის რთული არაა იმის დადგენა ინდოევროპული ენების რომელ ჯგუფთან ავლენდა მსგავსებას ინდოევროპელი იბერების ამ ჯგუფების სალაპარაკო ენა.ლინგვისტურ მონაცემებზე დაყრდნობით კი გავიგებთ თუ რომელ ინდოევროპულ ენებთან ავლენდა სიახლოვეს "იამნაია კულტურა"-ს მოსახლეობა. ეს ენათმეცნიერების სერიოზული კვლევის საგანია.ამაში გადამწყვეტი სიტყვა მათ ეკუთვნით. გარდა ჰაპლოჯგუფებისა და გენებისა ქართველთა შორეულ გენეტიკურ წინაპრებს აღმოსავლეთის სტეპებიდან თან მოყვათ ცეცხლის კულტი.საქართველოს ყველა კუთხეში დღესაც შემორჩენილია და წელიწადში ერთხელ მოსახლეობა ასრულებს ცეცხლის უძველეს რიტუალს.ანთებენ კოცონს და მის გარშემო იკრიბებიან.ძველი რწმენით ცეცხლი დაიცავს მათ ბოროტისაგან და ავი სულისგან.ამ ტრადიციას "ჭიაკოკონობა"-ს ეძახიან. ეს უძველესი ინდოევროპელების ტრადიციაა. საბოლოო დასკვნა ასეთია: "იამნაია კულტურა" იყო უძველესი ინდოევროპელების ერთერთი დიდი ჯგუფი.ამ მოსახლეობის ენა იყო ერთერთი უძველესი ინდოევროპული ენა.ეს იყო ენობრივად და გენეტიკურად მონათესავე ტომების დიდი კონგლომერატი.დღევანდელი ქართველების გენეტიკური წინაპრები ამ არეალის მოსახლეობიდან არიან გამოსული. "იამნაია კულტურა"-ს უძველეს ინდოევროპულ მოსახლეობას ძვ.წ.აღრიცხვით მე-3 ათასწლეულში მოწყდა რამდენიმე ჯგუფი(ტომი),რომლებმაც ერთად განახორციელეს შორეული ლაშქრობა დასავლეთის მიმართულებით. მოგვიანებით ეს ჯგუფები შევიდნენ იბერიის(პირენეის) ნახევარკუნძულზე.23 საუკუნის წინ კი შემოვიდნენ კავკასიაში და შექმნეს იბერიის სამეფო.ამას მოგვითხრობს დღევანდელი ქართველების გენეტიკური მონაცემები.ეს გენეტიკური მონაცემები ადასტურებს აგრეთვე ძველი ბერძენი და რომაელი ისტორიკოსების დიდი რაოდენობით ცნობებს კავკასიელი იბერების ესპანეთის იბერიიდან გადმოსახლებაზე.ჩნდება ბუნებრივი კითხვა,როგორი გენეტიკის მატარებელი იყო უძველესი პროტოქართველური მოსახლეობა,რომელიც ცხოვრობდა იბერიის სამეფოს შექმნამდე? ეს იყო ჰაპლოჯგუფი J. ეს ჰაპლოჯგუფი დღეს დასავლეთ საქართველოში დაახლოებით 3%-ია,აღმოსავლეთ საქართველოში კი მერყეობს 8-12%-ის ფარგლებში რეგიონების მიხედვით. თუმცა ერთერთი საერთაშორისო გენეტიკური რუკა ამ ჰაპლოჯგუფის 30%-ზე უფრო მაღალ მაჩვენებელს გვიჩვენებს აღმოსავლეთ საქართველოს უკიდურეს აღმოსავლეთ ნაწილში, კახეთის რეგიონში(ამ რუკის მიხედვით ეს რეგიონი მოქცეულია ჰაპლოჯგუფ J-ს 30-50%-იან სიხშირის ზონაში. ამავე დროს ეს რუკა მთელ დასავლეთ საქართველოში და აღმოსავლეთ საქართველოს უმეტეს ნაწილში აფიქსირებს ამ ჰაპლოჯგუფის 10%-ზე დაბალ მაჩვენებელს. თუმცა არის ისეთი რუკებიც,რომლებიც ასეთ მაღალ მაჩვენებელს არ გვიჩვენებს კახეთის რეგიონში).ამ რუკის მონაცემი რამდენად სწორია ამაზე ვერაფერს ვიტყვი.მომავალში თუ კი ჩატარდება საქართველოში ქართველთა მასშტაბური გენეტიკური კვლევა,მაშინ უფრო ზუსტი მონაცემები გვექნება აღმოსავლეთ საქართველოს ამ რეგიონზეც.ჩემი ვარაუდით კი ჰაპლოჯგუფი J კახეთის რეგიონში დაახლოებით 15-20%-ის ფარგლებში უნდა იყოს. ეს ჰაპლოჯგუფი დასავლეთ საქართველოში, რომ ძალიან დაბალი სიხშირითაა წარმოდგენილი ადასტურებს ერთერთი კიდევ სხვა საერთაშორისო გენეტიკური რუკა. ეს რუკა გვიჩვენებს ამ ჰაპლოჯგუფის სიხშირის 10-20-30-40%-იან ზონებს და ასე შემდეგ. დასავლეთ საქართველო ამ სიხშირეებიდან 10%-იან ზონაშიც კი არ იმყოფება. დასავლეთ საქართველოს მთელი ტერიტორია და აფხაზეთი მიერთებულია იმ ზონასთან სადაც ეს ჰაპლოჯგუფი ძალიან დაბალი სიხშირითაა. ეს ის ზონაა სადაც იმყოფება აღმოსავლეთ ევროპის, ცენტრალური ევროპის და ჩრდილოეთ ევროპის ქვეყნები. რაც შეეხება ჰაპლოჯგუფ J-ს წარმოშობას.ეს ჰაპლოჯგუფი ერთერთი პროტოევროპეოიდული წარმომავლობის ჰაპლოჯგუფია.პროტოევროპეოიდების ფორმირება კი ხდებოდა ციმბირის რეგიონებში და აგრეთვე ცენტრალური აზიის ჩრდილოეთ რაიონებში.ამ რეგიონებში მიმდინარეობდა შედარებით მუქკანიანი კრომანიონების დეპიგმენტაციის პროცესი.ამაზე ჩვენ უკვე საკმაოდ დამაჯერებლად და არგუმენტირებულად ვისაუბრეთ. შეიძლება ითქვას,რომ 95%-ის სიზუსტით ჰაპლოჯგუფი J წარმოიშვა ცენტრალურ აზიაში, უფრო კონკრეტულად კი ცენტრალური აზიის ჩრდილოეთ რაიონებში, რომელიც ესაზღვრება ციმბირის რეგიონებს. ამ ჰაპლოჯგუფის ყველაზე ძველი ნიმუში აღმოჩენილია საქართველოში, რომლის ასაკი 13 200 წელია.გენეტიკურმა კვლევამ აჩვენა, რომ ამ ადამიანში დაახლოებით 36% წარმოდგენილი იყო გენომი ANE (უძველესი ჩრდილოეთ ევრაზიელები ანუ უძველესი ციმბირელები).ძუძუანას ადამიანის გენომში,რომელიც 26 000 წლის წინ ცხოვრობდა საქართველოს ტერიტორიაზე საერთოდ არ იყო წარმოდგენილი ANE.როგორც ჩანს უძველესი ციმბირელების გენომი ANE მოგვიანებით შემოვიდა ახლო აღმოსავლეთში და კავკასიაში და შეერია ადგილობრივი მოსახლეობის გენომს.ეს გენომი წარმოდგენილი იყო ცენტრალური აზიის ჩრდილოეთ რაიონებში, ციმბირის მოსაზღვრედ,იმ ადამიანებში, რომლებიც ატარებდნენ ჰაპლოჯგუფ J-ს. მოგვიანებით კი ამ ჰაპლოჯგუფის ფართოდ გავრცელება მოხდა ახლო აღმოსავლეთის რეგიონში, სადაც ის დომინანტი გახდა.ამ ჰაპლოჯგუფთან ერთად ახლო აღმოსავლეთის რეგიონში ცენტრალური აზიიდან გავრცელდა სხვადასხვა ეგრეთწოდებული "დასავლეთევრაზიული" მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფებიც.ცენტრალური აზიის რეგიონიდან მომხდარმა ამ მასშტაბურმა მიგრაციამ საფუძველი დაუდო ახლო აღმოსავლეთში ევროპეოიდული მოსახლეობის არსებობას.ასევე 95%-ის სიზუსტით ცენტრალური აზიის რომელიღაც ჩრდილოეთ რეგიონში წარმოშობილია კიდევ ერთი "პროტოევროპეოიდული" ჰაპლოჯგუფი G.(ამ კონკრეტულ შემთხვევებში ტერმინ "პროტოევროპეოიდულის" ქვეშ მე ვგულისხმობ კრომანიონების იმ შტოს, საიდანაც მოგვიანებით მოხდა ევროპეოიდების ფორმირება.დაახლოებით 30 000 წლის წინ, როცა ეს ორი ჰაპლოჯგუფი წარმოიშვა "ევროპეოიდები" და "პროტოევროპეოიდები" არ არსებობდნენ. არსებობდნენ შედარებით მუქკანიანი კრომანიონები.თუმცა მათი დეპიგმენტაციის პროცესი ციმბირის რეგიონებში უკვე დიდი ხნის წინ იყო დაწყებული). მოგვიანებით ჰაპლოჯგუფი G ეგრეთწოდებულ "დასავლეთევრაზიულ" მიტოქონდრიულ ჰაპლოჯგუფებთან ერთად ცენტრალური აზიის რეგიონებიდან ფართოდ გავრცელდა ევროპაში და ახლო აღმოსავლეთში,ირანის ტერიტორიაზე.ადამიანები, რომლებიც 8 500 წლის წინ ცხოვრობდნენ ირანის ტერიტორიაზე 50%-ით ეკუთვნოდნენ ANE-ს, ხოლო დანარჩენი 50%-ით ძუძუანას ადამიანის გენომს.გენომი ANE მათ მიიღეს ცენტრალური აზიის ჩრდილოეთ რაიონებიდან შემოსული ემიგრანტებისგან.G2b აღმოაჩნდა ადამიანს,რომელიც დაახლოებით 9 400 წლის წინ ცხოვრობდა დღევანდელი ირანის ტერიტორიაზე. {(საინტერესოა ის ფაქტი, რომ ყაზახთა ერთერთ თურქულენოვან ტომში,არგინებში, რომლის რაოდენობა 2 მილიონ ადამიანზე მეტია ჰაპლოჯგუფი G1a2 აღწევს 80%-ს.არგინები ცხოვრობენ ყაზახეთის ცენტრალურ, ჩრდილოეთ და აღმოსავლეთ რეგიონებში.ისინი სხვა თურქულენოვან ტომებთან ერთად ყაზახეთის ტერიტორიაზე შემოსული არიან აღმოსავლეთიდან, თურქთა ტომების უძველესი სამშობლოდან.G1 მონღოლეთის აღმოსავლეთ რაიონში დაახლოებით 5%-ია.უზბეკეთში 8%-ს აღემატება, თურქეთის ზოგიერთ რაიონში 5%-ს აღწევს.საკმაოდ წარმოდგენილია ციმბირის ზოგიერთ რაიონებშიც თურქულ-მონღოლური წარმოშობის ხალხებში. ფაქტია,რომ ეს ჰაპლოჯგუფი უძველესი დროიდან საკმაოდ იყო წარმოდგენილი ბევრ თურქულენოვან ტომებში და მათთან ერთად მიგრირებდა აღმოსავლეთიდან დასავლეთით მათი მოძრაობის დროს.G1 წარმოშობილია დაახლოებით 26 000 წლის წინ ცენტრალურ აზიის ჩრდილოეთ რეგიონში, დაახლოებით დღევანდელი აღმოსავლეთ ყაზახეთის ტერიტორიაზე.მოგვიანებით ცენტრალური აზიიდან ის გავრცელდა კიდევ უფრო აღმოსავლეთით თურქთა ისტორიული სამშობლოს ტერიტორიებზე და მონაწილეობა მიიღო სხვადასხვა თურქულენოვანი ტომების ფორმირებაში.რაც შეეხება საქართველოში ამ ჰაპლოჯგუფის პროცენტულ მაჩვენებელს,ამ შემთხვევაში მე სრულიად ვენდობი ერთერთ გენეტიკურ რუკას,რომელიც მხოლოდ აჭარის რეგიონში აჩვენებს 0,3%-ს,დანარჩენ მთელ საქართველოში კი 0,3%-ზე დაბალია.ამ რუკაზე დაყრდნობით ჰაპლოჯგუფი G1 საქართველოში დაახლოებით 0,2-0,3%-ის ფარგლებშია. ჰაპლოჯგუფი G კი წარმოშობილია დღევანდელი ყაზახეთის ჩრდილოეთ რეგიონში.ყაზახეთის ჩრდილოეთ რეგიონშია წარმოშობილი ჰაპლოჯგუფი J-ც.)}. ჰაპლოჯგუფ J-ს და ჰაპლოჯგუფ G-ს შემოსვლა ახლო აღმოსავლეთში და კავკასიაში მოხდა დაახლოებით 14-15 ათასი წლის წინ.მათ ადგილობრივი ახლო აღმოსავლეთის და კავკასიის უძველესი მოსახლეობისგან მიიღეს ის გენომი, რომელიც ეკუთვნოდა ძუძუანას გამოქვაბულის ადამიანს. ცენტრალური აზიის ჩრდილოეთ რეგიონებში სტეპების ზონაში ფართოდ განსახლდნენ ჰაპლოჯგუფ R1b-ს და ჰაპლოჯგუფ R1a-ს მატარებელი ტომები, რომლებიც ამ რეგიონებში შემოვიდნენ ჩრდილოეთიდან ციმბირის ტერიტორიებიდან.ამაზე ჩვენ უკვე გვქონდა საუბარი.აქვე უნდა აღინიშნოს ის, რომ ტომები, რომლებიც შემოვიდნენ ცენტრალური აზიის სტეპებში ჩრდილოეთიდან, ციმბირიდან უეჭველად უფრო ძველი სახეობების მატარებლები იყვნენ. ეს სახეობებია: R1b,R1b1, R1b1a, . შეიძლება ითქვას, რომ ეს იყო პირველი დიდი ტალღა ციმბირიდან ცენტრალური აზიის რეგიონში, რომელსაც ადგილი ქონდა დაახლოებით 15 000 წლის წინ.გარდა ცენტრალური აზიისა ამ ტალღის ზოგიერთი ჯგუფები მოძრაობდნენ დასავლეთის მიმართულებითაც, ევროპის კონტინენტზე და მიაღწიეს ესპანეთამდე.პალეოგენეტიკური მონაცემები პალეოლითის და მეზოლითის ეპოქის ევროპის კონტინენტიდან იძლევა საფუძველს განვაცხადოთ, რომ ამ ჯგუფებში დომინირებდა R1b-ს ერთერთი ძველი სახეობა R1b1a.ამ სახეობის უძველესი ნიმუში ნაპოვნია ჩრდილოეთ იტალიის ტერიტორიაზე(vilabrunna) და მისი ასაკია 14 000 წელი.ეს იყო R1b-ს პირველი ექსპანსია ევროპის კონტინენტზე. მაგრამ ეს ექსპანსია არ იყო იმ მასშტაბის, რომ მას შეეცვალა ევროპის კონტინენტის გენეტიკური სურათი. ეს ჯგუფები შეერივნენ ადგილობრივ მოსახლეობას და მხოლოდ პალეოგენეტიკური მონაცემები დაგვიტოვეს. სამხედრო თვალსაზრისით თუ ვიმსჯელებთ ეს ექსპანსია წარმატებით დასრულდა. ციმბირიდან გამოსულმა ადამიანთა ჯგუფებმა გაიარეს მთელი აღმოსავლეთ ევროპა, ცენტრალური ევროპა, დასავლეთ ევროპა და გავიდნენ ატლანტის ოკეანეზე. როგორც უკვე ვთქვით ეს არ იყო იმ მასშტაბის ექსპანსია, რომ მას რადიკალურად შეეცვალა მთელი ევროპის გენეტიკური სურათი, მაგრამ მათ საკმაოდ მნიშვნელოვანი გენეტიკური კვალი დატოვეს პალეოლითის და მეზოლითის ეპოქის ევროპის კონტინენტის სხვადასხვა რეგიონებში.პალეოლითის და მეზოლითის ეპოქიდან ნაპოვნია დაახლოებით 15 R1b.აქედან ერთი R1b1a- ჩრდილოეთ იტალიის ტერიტორიაზე და ერთი R1b1-ესპანეთის ტერიტორიაზე. ხოლო დანარჩენი 13 სახეობა ნაპოვნია ბალკანეთზე, ბალტიისპირეთში და აღმოსავლეთ ევროპის ტერიტორიებზე.ამ დაახლოებით 15 ჰაპლოჯგუფიდან 10 იყო R1b1a, 2-R1b1, 2-R1b1b, 1-R1b1c. ყველა ეს სახეობები ძალიან ძველია და წარმოშობილია დაახლოებით 18-20 ათასი წლის წინ.ეს კი ძლიერი არგუმენტია იმის დასადასტურებლად, რომ ყველა ეს ძველი სახეობები დაახლოებით 15 000 წლის წინ მომხდარი ექსპანსიის მიერ დატოვებული გენეტიკური კვალია. ამ ექსპანსიის დროს ბუნებრივია აგრეთვე მოხდა სხვადასხვა ეგრეთწოდებული "დასავლეთ ევრაზიული" მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფების შემოსვლა ევროპის კონტინენტზე. ამ ექსპანსიის მიერ დატოვებული გენეტიკური კვალი გადადის ნეოლითის ეპოქის ევროპაშიც.ეს პალეოგენეტიკური მონაცემები გვიჩვენებს, რომ დაახლოებით 15 000 წლის წინ მომხდარმა ექსპანსიამ მაინც საკმაოდ მნიშვნელოვანი გენეტიკური კვალი დატოვა იმ ეპოქის ევროპის კონტინენტზე.როგორც ვთქვით R1b-ს ეს ძველი სახეობები ძალიან ძველი წარმოშობისაა. მარტო ის ფაქტი, რომ 14 000 წლის წინ ჩრდილოეთ იტალიაში გავრცელებული იყო R1b1a მეტყველებს იმაზე, რომ 14 000 წლის წინ ეს ჰაპლოჯგუფი წარმოდგენილი იყო აღმოსავლეთ ევროპის, ცენტრალური ევროპის და დასავლეთ ევროპის რეგიონებში.აშკარაა, რომ ამ ჰაპლოჯგუფის წარმოშობის ასაკია მინიმუმ 18 000 წელი.დაახლოებით 18 000 წლის წინ R1b1a წარმოიშვა ციმბირში.15 000 წლის წინ კი ის გამრავლებულია და ფართოდ გავრცელებულია ციმბირის რეგიონებში.ეს ჰაპლოჯგუფი სხვა ჰაპლოჯგუფებთან ერთად იწყებს ფართომასშტაბიან მიგრაციას ცენტრალურ აზიაში.ის აგრეთვე ექსპანსიას იწყებს ევროპის კონტინენტზეც.ასევე ძალიან ძველია R1b1b და R1b1c, რომლებიც R1b1a-სთან ერთად შემოვიდნენ ევროპის კონტინენტზე ციმბირიდან.ხოლო R1b1 რომელიც ასევე მონაწილეობდა ამ ექსპანსიაში შესაბამისად წარმოშობილია დაახლოებით 20 000 წლის წინ ციმბირში. R1b-M343 კი წარმოიშვა დაახლოებით 23 000 წლის წინ. რაც შეეხება R1b1a2-M269-ს, ჩემი პირადი ვარაუდით წარმოიშვა დაახლოებით 14 000 წლის წინ. დაახლოებით 15 000 წლის წინ ციმბირიდან ცენტრალური აზიის რეგიონში მომხდარ მასშტაბურ მიგრაციაში ძირითადად მონაწილეობდა ის ჰაპლოჯგუფები, რომლებიც ამავე ეპოქაში შევიდნენ ევროპის კონტინენტზეც (R1b1,R1b1a,R1b1b,R1b1c).ხოლო R1a-ს მასშტაბური მიგრაცია და გავრცელება ციმბირიდან ცენტრალურ აზიაში მოხდა დაახლოებით 10-11 ათასი წლის წინ. ასევე დაახლოებით ამ წლებში მოხდა ციმბირიდან ჰაპლოჯგუფ R1b1a2-M269-ის შემოსვლა და გავრცელება ცენტრალურ აზიის აღმოსავლეთ რეგიონებში- აღმოსავლეთ ყაზახეთის, მონღოლეთის და ჯუნგარიის სტეპებში. დაახლოებით 10 000 წლის წინ ცენტრალური აზიის სტეპებში თანდათან გაძლიერებას იწყებენ ინდოევროპული კლასტერები და დაახლოებით 8 ათასი წლის წინ ისინი ცენტრალური აზიის სტებებში დომინანტები ხდებიან. ხოლო R1b-ს ინდოევროპულმა კლასტერებმა 6 000 წლის წინ შექმნეს "Afanasievo culture".ამ კულტურას მე უკვე ვუწოდე მეორე სახელიც-"R1b1a2-(M269)-ის უძველესი იმპერია". ამაზეც ჩვენ უკვე გვქონდა ძალიან დამაჯერებელი და არგუმენტირებული საუბარი. აქ უნდა გავითვალსწინოთ შემდეგი გარემოება. ჰაპლოჯგუფი R1b1a2a2-Z2103 ასაკით ძველია და სავარაუდოდ წარმოიშვა დაახლოებით 10 000 წლის წინ მონღოლეთის ტერიტორიაზე. ამიტომ 6 000 წლის წინ ეს ჰაპლოჯგუფი ფართოდ იყო გავრცელებული ამ რეგიონში და დომინირებდა. ხოლო ჰაპლოჯგუფები R1b-P312 და R1b-U106 შედარებით ახალი იყო. R1b-P312 სავარაუდოდ წარმოშობილია დაახლოებით 7 000 წლის წინ. ხოლო R1b-U106 კი დაახლოებით 6 000 წლის წინ. ამიტომ ამ ორი შედარებით ახალგაზრდა ჰაპლოჯგუფების გავრცელების არეალი შედარებით მცირე ტერიტორიებს მოიცავდა. ამავე დროს რამდენიმე სხვადასხვა ფაქტორი გვაძლევს რეალური ვარაუდის საფუძველს, რომ ჰაპლოჯგუფი R1b-P312 უფრო ადრე წარმოიშვა ვიდრე R1b-U106. ამიტომ R1b-P312-ის გენეტიკური სექტორი უეჭველად უფრო დიდ არეალს მოიცავდა ცენტრალურ აზიაში და უფრო მრავალრიცხოვანი იყო ვიდრე R1b-U106. ამ ჰაპლოჯგუფის ასაკი მინიმუმ 7 000 წელი მაინც უნდა იყოს. ამ "პროტოკელტური" ჰაპლოჯგუფის საკმაოდ ფართოდ გავრცელებაზე "afanasievo kulture"- შემადგენლობაში მიგვანიშნებს ერთერთი ფაქტორი. ეს ფაქტორია ის , რომ ერთერთი საერთაშორისო გენეტიკურ რუკაზე ამ ჰაპლოჯგუფის 3%-იანი სიხშირის ზონაში იმყოფება თურქეთის ტერიტორიის უდიდესი ნაწილი. ხოლო 2,5%-იანი სიხშირის ზონაში იმყოფებიან აზერბაიჯანის რესპუბლიკა, ირანის აზერბაიჯანი, ცენტრალური აზიის თურქულენოვანი ქვეყნები. ხოლო ბაშკირებში ეს ჰაპლოჯგუფი რამდენიმე პროცენტია. თურქული წარმოშობის მრავალრიცხოვან ხალხებში ამ ჰაპლოჯგუფის ასეთი გავრცელება ნიშნავს იმას, რომ ძვ. წ.აღრიცხვის მე-4 ათასწლეულში "afanasievo culture"-ს დიდი არეალიდან R1b-ს სხვადასხვა სახეობებთან ერთად აღმოსავლეთით მიგრირებდა ჰაპლოჯგუფი R1b-P312-ც. ეს ჰაპლოჯგუფი ხვდება აღმოსავლეთ ციმბირის სამხრეთ რაიონებში და მოგვიანებით მონაწილეობს ისტორიული თურქი ტომების ფორმირების პროცესში. ეს საკმაოდ ძლიერი არგუმენტია ამ ჰაპლოჯგუფის საკმაოდ წარმომადგენლობაზე "afanasievo culture"-ს შემადგენლობაში. გარდა ამ ერთი ფაქტორისა კიდევ არის სხვა ფაქტორებიც რომელიც ამ ჰაპლოჯგუფის უფრო ძველ და ფართოდ გავრცელებაზე მეტყველებს R1b-U106-თან შედარებით. ჰიპოთეტურად თუ წარმოვიდგენთ ამ ჰაპლოჯგუფის გავრცელების არეალი ჯუნგარია-აღმოსავლეთ ყაზახეთის ტერიტორიაზე უნდა წარმოვიდგინოთ დაახლოებით 400 000 კვადრატული კილომეტრი. ხოლო ჰაპლოჯგუფ R1b-U106-ის გავრცელების არეალი ჰიპოთეტურად იყო დაახლოებით 100 000 კვადრატული კილომეტრი. ამ ორ ჰაპლოჯგუფს R1b-P312 და R1b-U106-ს დაახლოებით 5 300 წლის წინ დასავლეთით დაწყებული დიდი მიგრაციის დროს უკვე ჰქონდათ თავიანთი ლოკალური გენეტიკური სექტორები ცენტრალური აზიის აღმოსავლეთ რეგიონებში. ასეთივე ლოკალური გენეტიკური სექტორები ალბათ გააჩნდათ ჰაპლოჯგუფ R1b-ს სხვა უფრო ძველ შტოებსაც-R1b-M269, R1b-L23, R1b-M73, ან კიდევ ამ სამი ძველი ჰაპლოჯგუფის ერთად მატარებელ შერეულ ტომებს. ჯუნგარია-აღმოსავლეთ ყაზახეთის დანარჩენ დაახლოებით 600 000 კვადრატული კილომეტრი ალბათ წარმოადგენდა უფრო ძველი ჰაპლოჯგუფების R1b-M269, R1b-L23, R1b-P73, R1b-PF7562 გავრცელების არეალს. ყველა ეს ლოკალური გენეტიკური სექტორები ჩემი ვარაუდით მდებარეობდნენ ჯუნგარიის და აღმოსავლეთ ყაზახეთის სტეპებში. ჰაპლოჯგუფ R1b1a1-M73-ს უეჭველად საკუთარი ცალკე გავრცელების არეალი(სექტორი) გააჩნდა. ჰიპოთეტურად R1b-M73-ის სექტორი დაახლოებით 200 000 კვადრატული კილომეტრი უნდა წარმოვიდგინოთ. ამ სექტორიდან მოსახლეობის მიგრაცია აღმოსავლეთ ევროპის სტეპებში არ მომხდარა. როგორც ჩანს R1b-M73 გენეტიკური სექტორის მოსახლეობა ცენტრალური აზიის რეგიონში დარჩა. დანარჩენი სავარაუდოდ დაახლოებით 300 000 კვადრატული კილომეტრი კი წარმოადგენდა სამი ჰაპლოჯგუფის R1b-M269, R1b-L23 და R1b-PF7562 ერთდროულად მატარებელი შერეული ტომების გავრცელების არეალს. დაახლოებით ასეთი მდგომარეობა იყო 5 500 წლის წინ ჯუნგარია-აღმოსავლეთ ყაზახეთის დაახლოებით 1 000 000 კვადრატულ კილომეტრ ფართობზე. ხოლო ჰაპლოჯგუფი R1b-Z2103 5 500-6 000 წლის წინ თავისი რიცხოვნებით და გავრცელების გეოგრაფიული არეალით აღემატებოდა ყველა სხვა დანარჩენი გენეტიკური სექტორების მოსახლეობას ერთად აღებულს. ამ მრავალრიცხოვანმა ჰაპლოჯგუფმა "გადაყლაპა" და "შთანთქა" თავისი გავრცელების არეალში სხვა ჰაპლოჯგუფები, შეიერთა ისინი და პროცენტულ უმცირესობებში მოაქცია. დაახლოებით ასეთი გენეტიკური სურათი იყო 5 500 წლის წინ მონღოლეთის, ჯუნგარიის და აღმოსავლეთ ყაზახეთის სტეპებში. საერთო ჯამში ციმბირის რეგიონების ჩათვლით ვღებულობთ უზარმაზარ ტერიტორიას, რომელიც აღემატებოდა 3 000 000 კვადრატულ კილომეტრს, სადაც ფართოდ იყო გავრცელებული R1b-ს სხვადასხვა სახეობები. როგორც ითქვა R1b-M73 სექტორიდან აღმოსავლეთ ევროპის სტეპებში 5 300 წლის წინ მიგრაცია არ ხდება. ძალიან დიდი ალბათობით არც R1b-M269, R1b-L23 და R1b-Pf7562 ჰაპლოჯგუფების მატარებელი შერეული ტომების სექტორიდან მიგრაცია არ მომხდარა ამ დროს. აქ საყურადღებოა შემდეგი ფაქტი. დაახლოებით 4 700-4 500 წლის წინ აღმოსავლეთ ევროპის სტეპებში ჩამოყალიბდა ახალი კულტურა "catakomb culture". როგორც ამ კულტურის გენეტიკურმა შესწავლამ აჩვენა ეს კულტურაც ჰაპლოჯგუფ R1b-ს წარმოადგენდა ძირითადად და აუტოსომურადაც ისეთივე იყო, როგორც უფრო ადრეული "iamna culture". ანთროპოლოგიურად ამ კულტურის მოსახლეობის გარკვეულ ჯგუფებს ამსგავსებენ უფრო ადრეულ "afanasievo culture"-ს ზოგიერთ ჯგუფებთან ალტაის რეგიონიდან სამხრეთ ციმბირში და აგრეთვე iamna culture-ს ზოგიერთ ჯგუფებთან. ამავე დროს შეინიშნება გარკვეული ზოგიერთი კულტურულ-მატერიალური არტეფაქტების აშკარა მსგავსება "afanasievo culture"-ს მატერიალურ არტეფაქტებთან. ყველა ამ ფაქტებზე დაყრდნობით შეიძლება 95%-ის სიზუსტით ჩაითვალოს, რომ "catakomb culture"-ს მოსახლეობაც უფრო გვიანდელი მეორე ტალღაა "afanasievo culture"-ს დიდი არეალიდან. ეს მეორე გვიანდელი ტალღა არ იყო ისეთი მასშტაბური, როგორიც პირველი, მაგრამ საკმაოდ მოზრდილი იყო. ახლა გასარკვევია ეს მეორე გვიანდელი მიგრაცია "afanasievo culture"-ს რომელი რეგიონიდან მოხდა. ორი ვარიანტია: 1. ეს მიგრაცია ხდება სამხრეთ ციმბირიდან. 2. ეს მიგრაცია ხდება ჯუნგარია-აღმოსავლეთ ყაზახეთის რეგიონიდან, ზემოთხსენებული R1b-M269, R1b-L23, R1b-Pf7562 ჰაპლოჯგუფების შერეული სექტორიდან. დაზუსტებით არაფრის თქმა არ შეგვიძლია, მაგრამ ჩემი ვარაუდით ეს მიგრაცია ხდება ჯუნგარია-აღმოსავლეთ ყაზახეთის სტეპების ზონიდან. ხოლო მატერიალურ-კულტურული არტეფაქტების და ანთროპოლოგიური მონაცემების მსგავსება სამხრეთ ციმბირის ალტაის მოსახლეობასთან ბუნებრივი მოვლენაა, რადგან სამხრეთ ციმბირის მოსახლეობაც და სტეპების მოსახლეობაც გენეტიკურად და კულტურულად ერთ დიდ არეალს ეკუთვნოდა "afanasievo culture"-ს. ამ დიდ კულტურულ არეალში ბუნებრივია იყო ლოკალური კულტურული არეალები, ლოკალური კულტურული ვარიანტები, რომლებიც რაღაცეებში ერთმანეთს გავდა, რაღაცეებში კი ცოტა განსხვავებული იყო. თავისთავად ცხადია ანთროპოლოგიურადაც ეს კულტურა მრავალფეროვანი იყო. ინგლისურენოვან ვიკიპედიაში ვკითხულობთ, რომ ამ კულტურის პალეოგენეტიკური მონაცემებით 4 Y-DNA ჰაპლოჯგუფიდან სამი იყო R1b1a2. თუ აქ იგულისხმება R1b-M343-ის ქვესახეობა R1b1a2-M269 მაშინ ამ კულტურაში ეს ჰაპლოჯგუფი საკმაოდ წარმოდგენილი უნდა ყოფილიყო. მოგვიანებით რუსულენოვან ინტერნეტსივრცეშიც შემხვდა სტატია სადაც მითითებულია, რომ ეს სამი ჰაპლოჯგუფი ეკუთვნის ქვესახეობას- R1b1a2-M269. "catakomb culture"-ს მოსახლეობის პირვანდელი სამშობლო, რომ ჯუნგარია იყო ამის სასარგებლოდ მეტყველებს შემდეგი ფაქტი. დაახლოებით 4 600 წლის წინ ჯუნგარიაში და დასავლეთ მონღოლეთში ყალიბდება ახალი კულტურა Chemurchek culture". როგორც ჩანს დაახლოებით 4 800 წლის წინ ჯუნგარიიდან ხდება "afanasievo culture"-ს მოსახლეობის საკმაოდ დიდი ჯგუფის მიგრაცია დასავლეთით. ამ მიგრანტებმა შექმნეს "katakomb culture". ამას მოყვა ჯუნგარიის სტეპებში მოსახლეობის მკვეთრი შემცირება და ამ რეგიონის დაცარიელება მოსახლეობისგან. ამ დაცარიელებულ რეგიონში კი ძალიან მალე აღმოსავლეთიდან შემოდის მეტისური წარმოშობის მოსახლეობა. ამ მეტისურმა მოსახლეობამ კი შექმნა ახალი კულტურა "chemurchek culture". მოკლედ უძველესი "afanasievo culture"-დან მომხდარმა ორმა მიგრაციამ დასავლეთით აღმოსავლეთ ევროპის სტეპებში წარმოშვა ორი კულტურა: პირველი უფრო ადრეული "iamna culture" და მეორე უფრო გვიანდელი "catakomb culture". მეცნიერებაში მაინც საკამათოდ რჩება მესამე დიდი კულტურის "beaker culture"-ს წარმომავლობა. არსებობს რამდენიმე ვერსია. შესაძლებელია ეს კულტურა ცალკე დამოუკიდებელი დიდი ჯგუფი იყო ჯუნგარია-აღმოსავლეთ ყაზახეთის სტეპებიდან, რომელმაც დაიწყო დასავლეთით მიგრაცია დაახლოებით 4 900 წლის წინ. თუ ეს კულტურა დამოუკიდებელი მიგრანტების ჯგუფი იყო აზიის სტეპებიდან მაშინ გამოდის, რომ მონღოლეთის, ჯუნგარიის და აღმოსავლეთ ყაზახეთის სტეპებიდან ადგილი ჰქონდა მიგრანტების სამ ტალღას, რომლებმაც შექმნეს სამი კულტურა--"iamna kulture", "katakomb culture", "beaker culture". "beaker culture"-ს მოსახლეობა კელტური ტომების წინაპრები იყვნენ. შესაძლებელია "catakomb culture"-ს და "beaker culture"-ს შემქმნელი ტომების მიგრაცია ჯუნგარია-აღმოსავლეთ ყაზახეთის სტეპებიდან დასავლეთით ერთდროულად მოხდა. მიგრანტების ერთი ჯგუფი დასახლდა აღმოსავლეთ ევროპაში, ხოლო მეორე ჯგუფი დასავლეთ ევროპაში. ან შეიძლება "beaker culture"-ც iamna culture-დან იღებდა სათავეს. . ადრებრინჯაოს ეპოქის სამივე კულტურას(iamna culture, corded ware culture, beaker kulture) პალეოგენეტიკური მონაცემებით აქვთ თავიანთი ინდივიდუალური მკაფიოდ გამოკვეთილი Y-DNA ჰაპლოჯგუფები, რაც მათი პირადი საპასპორტო მონაცემებია. ხოლო თუ როდის ხვდება შედარებით მცირერიცხოვანი პროტოგერმანული მოსახლეობა ევროპის კონტინენტზე ეს ჯერჯერობით მაინც გამოცანად რჩება. ჩემი ვარაუდით პროტოგერმანული მოსახლეობა და მათი ჰაპლოჯგუფი R1b-u106 თან შემოყვა ევროპის კონტინენტზე დიდი iamna culture-ს მოსახლეობას. აგრეთვე მთლად გარკვეული არ არის პროტოიტალიკური ტომების ევროპის კონტინენტზე შემოსვლის ისტორია. ეს პროტოიტალიკური მოსახლეობა და მათი ჰაპლოჯგუფი R1b-s28(u152) ევროპის კონტინენტზე შემოყვა beaker culture-ს შემქმნელ მოსახლეობას ანუ პროტოკელტებს. პროტოიტალიკური მოსახლეობა ევროპის კონტინენტზე შემოდის iamna culture-ს შემქმნელ მოსახლეობასთან ერთად და წარმოადგენდა ამ დიდი iamna culture-ს შემადგენლობაში შემავალ ერთერთ ლოკალურ კულტურულ ვარიანტს, რომელსაც ეწოდება budjakskaia kultura. ეს ლოკალური კულტურა მდებარეობდა iamna culture-ს დასავლეთ რაიონში, მდინარე დნესტრის აუზში. ამავე დროს მთლად გარკვეული არ არის თუ რომელ ტალღას შემოყვა პროტოსლავური მოსახლეობა და მათი ჰაპლოჯგუფები R1a-M458 და R1a-M558. დიდი corded ware culture ჰაპლოჯგუფ R1a-ს კულტურაა, მაგრამ ამ კულტურაში უშუალოდ პროტო-სლავური ჰაპლოჯგუფები R1a-m458 და R1a-m558 ჯერჯერობით აღმოჩენილი არ არის. აღმოჩენილია შედარებით უფრო ძველი სახეობები. ამიტომ ბუნებრივია ჩნდება ვერსია, რომ პროტო-სლავური მოსახლეობა ხომ არ შემოყვა დიდი iamna culture-ს შემქმნელ მოსახლეობას. ამ ვერსიის სასარგებლოდ მეტყველებს შემდეგი ფაქტები: 1. iamna culture-ს შემქმნელი მოსახლეობა მოძრაობდა მონღოლეთი-ჯუნგარიის სტეპებიდან დასავლეთით და გაიარა ყაზახეთის სტეპები. 2. ყაზახეთის სტეპებში მოძრაობის დროს მას შეუერთდა ჰაპლოჯგუფ R1a-ს მატარებელი ტომები. 3. დღევანდელი ქართველების გენეტიკაში წარმოდგენილია პროტო-სლავური ჰაპლოჯგუფებიც R1a-m458 დაახლოებით 3,5% და R1a-m558 დაახლოებით 3,5%. ეს პროტო-სლავური ჰაპლოჯგუფები წარმოდგენილია სხვადასხვა სიხშირით გერმანული წარმოშობის ხალხებშიც. ეს ფაქტი გვიჩვენებს, რომ ეს ჰაპლოჯგუფები წარმოდგენილი იყო iamna culture-ს მოსახლეობაში. ეს ფაქტები იძლევა შემდეგი ვარაუდის საფუძველს: ყაზახეთის სტეპებში ძვ. წ.აღრიცხვის მე-4 ათასწლეულში არსებობდა ლოკალური პროტო-სლავური გენეტიკური სექტორი, რომელიც ჰიპოთეტურად მოიცავდა დაახლოებით 200 000 კვადრატულ კილომეტრს. ადრე თავიდან ვვარაუდობდი, რომ ეს პროტო-სლავურ-ბალტიური სექტორი ყაზახეთის დასავლეთ რეგიონებში მდებარეობდა. ამჟამად კი მიმაჩნია, რომ ეს სექტორი დიდი ალბათობით ყაზახეთის აღმოსავლეთ რაიონებში მდებარეობდა afanasievo culture-ს მეზობლად. სავარაოდოდ ყაზახეთის ცენტრალური რაიონებიდან იღებს სათავეს corded ware culture-ს მოსახლეობა. ყაზეხეთის სტეპებში დაახლოებით 5 300 წლის წინ ეს პროტოსლავური მოსახლეობა შეუერთდა ჰაპლოჯგუფ R1b-ს მატარებელ ტომებს. ამ პროტო-სლავური მოსახლეობის ალბათ დაახლოებით ნახევარი უშუალოდ შეერწყა ჰაპლოჯგუფ R1b-ს მატარებელ ტომებს. ამ შერწყმის მემკვიდრეობაა დღევანდელი გერმანული წარმოშობის ხალხებში და ქართველებში ამ პროტო-სლავური ჰაპლოჯგუფების არსებობა. ხოლო ყაზახეთის პროტოსლავური მოსახლეობის მეორე ნახევარმა დიდი iamna culture-ს შიგნით, რომელიღაც რეგიონში შექმნა საკუთარი ლოკალური გენეტიკური სექტორი. ეს სექტორი დაახლოებით იმ მასშტაბის უნდა ყოფილიყო რა მასშტაბისაც მაშინ იყო პროტო-გერმანული და პროტო-იტალიკურ-კელტური ლოკალური სექტორები. ჩემი ვარაუდით ეს ვერსია რეალობასთან ახლოსაა. ამ კვლევით დიდი "iamna culture"-ს შემადგენლობაში იკვეთება 5 გენეტიკურ-ეთნიკური სექტორი: 1. ყველაზე დიდი და მასშტაბური ჰაპლოჯგუფ r1b-z2103-ის მთავარი გენეტიკურ-ეთნიკური სექტორი, იგივე პროტო-ქართველური დიდი გენეტიკური სექტორი. 2. პროტო-იტალიკური და პროტო-კელტური გენეტიკურ-ეთნიკური სექტორი--R1b-p312. ეს სექტორი მოიცავდა "bujakskaia kultura"-ს ტერიტორიას. ამ სექტორში უნდა ყოფილიყო წარმოდგენილი პროტო-კელტური ტომებიც. ამ სექტორის მოსახლეობამ შექმნა "beaker culture" დასავლეთ ევროპაში. 3. პროტო-გერმანული სექტორი--R1b-u106 ( ჩემი ვერსიით პროტო-გერმანული სექტორი მდებარეობდა უფრო აღმოსავლეთით და მდინარე დონის, ვოლგა-ურალის და დასავლეთ ყაზახეთის ვრცელ ტერიტორიებზე ეკავა პატარა ლოკალური ეთნიკურ-გენეტიკური სექტორი, დაახლოებით 80-90 ათასი კვადრატული კილომეტრი. ამ ვერსიის სასარგებლოდ მეტყველებს ის ფაქტი, რომ კვლევის შედეგად ინდოევროპულ-იბერიული და გერმანიკული ენების ტერმინებს შორის საოცარი თანხვედრაა. მათი წარმართული ღმერთების პანთეონიც ერთმანეთთან ძალიან ახლოსაა. ეს საოცარი თანხვედრა შეიძლება უკავშირდება იმას, რომ პატარა პროტო-გერმანული ეთნიკურ-გენეტიკური სექტორი მოქცეული იყო ყველაზე დიდი და მთავარი პროტო-იბერიული გენეტიკური სექტორის (R1b-z2103) განსახლების არეალში) . 4. პროტო-სომხური სექტორი--R1b-z2103, iamna culture-ს აღმოსავლეთ პერიფერიები. 5. პროტო-სლავურ-ბალტიური გენეტიკურ-ეთნიკური სექტორი--R1a-m458, R1a-m558. ამ გენეტიკური სექტორებიდან თავისი ასაკით ყველაზე ძველია პროტოიბერიული სექტორის მოსახლეობა - R1b-Z2103. ერთიანი ენობრივი, ეთნიკური და გენეტიკური სივრცეა შემდეგი რეგიონები: მდინარე დონის აუზის სტეპების ზონა, მდინარე ვოლგის აუზის სტეპების ზონა და სამხრეთ ურალის სტეპების ზონა და ყაზახეთის რესპუბლიკის უკიდურესი დასავლეთი რაიონი. აი ეს იყო ის ზემოთხსენებული პროტო-იბერიული გენეტიკურ-ეთნიკური დიდი სექტორი სადაც დომინირებდა ჰაპლოჯგუფი R1b-Z2103. მდინარე დონის აუზის დასავლეთით დღევანდელი უკრაინის სტეპების ზონაში და მოლდავეთის ტერიტორიაზე კი ცხოვრობდნენ პროტო-სლავურ-ბალტიური, პროტო-იტალიკურ-კელტური ტომები და აგრეთვე ზოგიერთი ტომებიც, რომლებიც ეთნიკურად და გენეტიკურად მდინარე დონისა და ვოლგა-ურალის ტომებთან იყვნენ კავშირში ანუ წარმოადგენდნენ ჰაპლოჯგუფ R1b-Z2103 - მატარებელ ტომებს. გამორიცხვის მეთოდით თუ ვიანგარიშებთ პროტო-სლავურ-ბალტიურ ტომებს დღევანდელი უკრაინის ტერიტორიაზე ძირითადად ეკავათ შემდეგი ოლქები: კიროვოგრადის ოლქი, დნიპროპეტროვსკის ოლქი, პოლტავას ოლქი, ხარკოვის ოლქი, ჩერკასის ოლქი, აგრეთვე სავარაუდოდ ლუგანსკის, დონეცკის და ზაპოროჟიეს ოლქების არეალი. ძირითადად ჰაპლოჯგუფ R1b-Z2103 - ის გენეტიკური სექტორის მოსახლეობის წიაღში ჩამოყალიბდა ინდოევროპული ენის ერთერთი დიდი და უძველესი შტო. ეს უძველესი შტო საერთო ფუძე ენას გამოეყო დაახლოებით 10 000 წლის წინ და გავრცელდა დღევანდელი მონღოლეთის და ჯუნგარიის სტეპებში. ამ უძველესი ენის ჩამოყალიბება ხდება ძირითადად მონღოლეთის სტეპებში ჰაპლოჯგუფ R1b-Z2103 მატარებელ ინდოევროპელ ტომებში. ეს ენა დომინირებდა დიდი afanasievo culture-ს მოსახლეობაში. ეს ენა მოგვიანებით გავრცელდა შედარებით ახალგაზრდა პროტო-გერმანულ პატარა სექტორის მოსახლეობაშიც. ფაქტია, რომ ეს ენა ჩამოყალიბდა ინდოევროპელი იბერების შორეული გენეტიკური წინაპრების წიაღში, ხოლო მოგვიანებით გავრცელდა ახალგაზრდა პროტო-გერმანულ ეთნოსში. ფაქტია, რომ ამ ინდოევროპული ენის უძველესი დიდი შტოს სამშობლო პროტო-იბერიელთა გენეტიკური წინაპრების წიაღშია. მეცნიერებაში იხმარება ტერმინები ჰაპლოჯგუფებთან მიმართებით მაგალითად R1b-p312 "პროტო-კელტური-იტალიკური", R1b-u106 "პროტო-გერმანული", R1a-m458 და R1a-m558 "პროტო-სლავურ-ბალტიური", R1a-z93 "პროტო-ინდო-ირანული" და ასე შემდეგ. ამიტომ მომავალში აუცილებლად დამკვიდრდება ტერმინი R1b-z2103 "პროტო-ქართველური". ტერმინი "პროტო-ქართველური" პირდაპირ ზედგამოჭრილია ჰაპლოჯგუფ R1b-z2103 - თან მიმართებით. ჩემს ერთერთ ნაშრომში აიტვირთა ძველი ქართული ენიდან მოძიებული ინდოევროპულ-იბერიული წარმოშობის დაახლოებით 520 ფუძე-ტერმინი. ფაქტია, რომ ინდოევროპელი იბერების სასაუბრო ენა დღევანდელი გაგებით იყო ერთერთი "გერმანიკული" ენა რომელიც უხვად გაჯერებულია სლავურ და რომანულ ენებთან მონათესავე ტერმინებით. დღევანდელი გერმანული წარმოშობის ენებიც უხვადაა გაჯერებული სლავურ და რომანულ ენებთან მონათესავე ტერმინებით. გარდა ამ 520 ტერმინისა დამატებით ბოლო დროს ჩემს მიერ მარტივი და ზეპირი მეთოდით მხოლოდ 3 დღეში ძალიან მარტივად იქნა კიდევ მოძიებული დაახლოებით 100 ახალი ტერმინი. თუმცა ეს ახალი 100 ტერმინი ატვირთული არ მაქვს ინტერნეტში. ბუნებრივია ამ 100 ტერმინშიც ტრადიციულად გამოკვეთილია გერმანიკულ ენებთან მონათესავე ტერმინები. პარალელურად კვლავ გამრავლდა სლავურ ენებთან მონათესავე ტერმინების რაოდენობაც ამ 100 ახალ ტერმინში. ინდოევროპულ-იბერიულ ენაში და დღევანდელ გერმანიკულ ენებში სლავურ-ბალტიური მონათესავე ტერმინების სიჭარბის ერთერთი მიზეზი უნდა იყოს პროტო-სლავურ-ბალტიური გენეტიკურ-ეთნიკური ლოკალური სექტორის არსებობა დიდი iamna culture-ს შემადგენლობაში. საერთო ჯამში ჩემს მიერ მოძიებულია დაახლოებით 620 ინდოევროპულ-იბერიული ფუძე ტერმინი ძველი ქართული ენიდან. ამ ტერმინებიდან დაახლოებით 90-100 ტერმინი ავლენს მკაფიო ნათესაობას უნგრულ-ფინურ-ესტონურ ენებთანაც. უშუალოდ ინდოევროპული ენა ჩაისახა ციმბირში, სავარაუდოდ ბაიკალის ტბის მიმდებარე რაიონებში, მდებარეობს ბაიკალის ტბის დასავლეთით, მაგრამ მისი ფართოდ გავრცელება და სრულყოფილი ჩამოყალიბება ხდება ცენტრალური აზიის სტეპებში. იმ უძველეს დროს 10 000-14 000 წლების წინ ბაიკალის დასავლეთით ცხოვრობდნენ ჰაპლოჯგუფების R1b და R1a-ს მატარებელი ტომები ერთმანეთის მეზობლად. ამ ტომების მთავარი ჰაპლოჯგუფები იყო: R1b1a2-M269, R1b1a2a-L23, R1b1a2b-PF7562, R1b1a1-M73, R1a1-M459, R1a1a-M17, R1a1a1-M417, Q. ამ ინდოევროპელთა წინაპარ ტომებში ჩაისახა და გავრცელდა ინდოევროპული ენა. შემდგომ აქედან ხდება მათი მიგრაცია და ფართოდ გავრცელება სამხრეთით, ცენტრალური აზიის სტეპებში. ბოლოსდაბოლოს ამ ყველაფერს ხომ 100%-ის სიზუსტით ადასტურებს უძველესი ინდოევროპელების გენომი. "iamna culture" და "afanasievo culture"-ს გენეტიკური წარმომავლობა მჭიდრო კავშირშია ANE-სთან(უძველესი ჩრდილოეთ ევრაზიელები). გენომი EHG ხომ ANE-საგან არის წარმოშობილი. "iamna culture"-ს მოსახლეობის ისტორიული გენეტიკური მარშრუტი ხომ ჩვენს თვალწინაა. ეს მარშრუტია--ცენტრალური ციმბირი--ბაიკალის ტბის რეგიონი-- ცენტრალური აზიის სტეპები ანუ "afanasievo culture"--აღმოსავლეთ ევროპის სტეპები ანუ "iamna culture". ხოლო გენომი ANE ერთი ვერსიით წარმოიშვა ბაიკალის ტბის ჩრდილოეთით, ცენტრალური ციმბირის რეგიონში, საიდანაც გავრცელდა სამხრეთით მოსაზღვრე ბაიკალის ტბის რაიონში. ხოლო მეორე ვერსიით წარმოიშვა უშუალოდ ბაიკალის ტბის რაიონში. ორივე ეს ვერსია თავსდება ცენტრალური ციმბირის რეგიონში და ერთმანეთთან ძალიან ახლოსაა გეოგრაფიულად. ამიტომ ეს ორივე ვერსია შეგვიძლია გავაერთიანოთ და გენომი ANE-ს წარმოშობის რეგიონად მივიღოთ ერთი რეგიონი- ცენტრალური ციმბირი. რატომ უნდა ვეძებოთ სხვაგან ის, რაც ჩვენს თვალწინაა და კარგად ვხედავთ. მე ამ ნაშრომში უკვე შევეხე ცნობილ მეცნიერს მარია გიმბუტასს და მის დამსახურებებს ინდოევროპელების წარმოშობის კვლევაში. მარია გიმბუტასის თეორია ინდოევროპელების წარმოშობაზე დიდი წინგადადგმული ნახტომი იყო მე-20 საუკუნეში. მან შეძლო ის რისი გაკეთების მაქსიმუმიც შეიძლებოდა მე-20 საუკუნეში. ამიტომ დიდ პატივს ვცემ ამ ადამიანს და მის დამსახურებას. მაგრამ 21-ე საუკუნეში გენეტიკური მეცნიერების განვითარებამ აშკარად მოითხოვა ახალი ცვლილებები და პროგრესი ინდოევროპელების წარმოშობის კვლევაში. ეს ნაშრომი ფაქტიურად წარმოადგენს ევოლუციას და განვითარებას იმ საქმისა რაც დაიწყო მარია გიმბუტასმა მე-20 საუკუნეში. ამიტომ მე შემიძლია პირდაპირ განვაცხადო, რომ ამ ნაშრომს და აქ მოყვანილ ინდოევროპელების წარმომავლობის თეორიას 21-ე საუკუნეში ფაქტიურად ალტერნატივა არ აქვს. ამის მიზეზი კი ის არის, რომ ეს ნაშრომი ეყრდნობა ზუსტ მეცნიერებას, გენეტიკას. და რაც ყველაზე უფრო მთავარია, ეს ნაშრომი ერთმა პიროვნებამ კი არ შექმნა არამედ დრომ შექმნა, რომელსაც 21 საუკუნე ეწოდება და ამიტომაც ალტერნატივა არ გააჩნია. რაც შეეხება კიდევ ერთ Y-DNA ჰაპლოჯგუფს I-ს,რომელიც დღესაც საკმაოდ გავრცელებულია ევროპის რეგიონებში.ჰაპლოჯგუფი I წარმოშობილია ევროპის კონტინენტზე. ქართველებში აგრეთვე გავრცელებულია ჰაპლოჯგუფები Q;I;E;L;T რომელთა საერთო რაოდენობა დაახლოებით 2,5%-ია.ეს ჰაპლოჯგუფები დაახლოებით პროცენტულად ასე ნაწილდება: Q-0,4%(ვეყრდნობი ორ სხვადასხვა საერთაშორისო რუკას,რომლებიც აჩვენებს <0,5%-ს საქართველოს ტერიტორიაზე).I-0,8%(ვეყრდნობი ერთერთ ინგლისურენოვან საერთაშორისო რუკას,რომელიც გვიჩვენებს საქართველოს ტერიტორიის უდიდეს ნაწილში I<1%-ზე.ამ რუკის მიხედვით მხოლოდ აჭარის რეგიონში, სამცხე-ჯავახეთის სამხრეთ ნაწილში და აფხაზეთის ტერიტორიაზე ფიქსირდება 1%-ზე ცოტა მაღალი მაჩვენებელი.საქართველოს დანარჩენ ტერიტორიებზე კი 1%-ზე დაბალი სიხშირეა.ამ გენეტიკურ რუკას არ გამორჩენია ის უმნიშვნელო განსხვავებები, რომელიც არსებობს საქართველოს ზოგიერთ რეგიონებში.ამ რუკას მე სრულ ნდობას ვუცხადებ ).E-0,3%(ამ შემთხვევაში ვეყრდნობი ერთერთ ძალიან სერიოზულ გენეტიკურ რუკას,რომელიც კავკასიის რეგიონში საქართველოს მთელ ტერიტორიას ცალკე გამოყოფს და აფიქსირებს საშუალო მაჩვენებელს E-0,3%.ამავე დროს კიდევ სხვა რამდენიმე რუკაა სადაც ამ ჰაპლოჯგუფის მინიმალური პროცენტული მაჩვენებლებია დაფიქსირებული საქართველოს ტერიტორიაზე).L-0,5%.(ვეყრდნობი გენეტიკურ რუკას,რომლის მიხედვით მხოლოდ სვანეთის რეგიონშია ეს ჰაპლოჯგუფი მაქსიმალური საქართველოს ტერიტორიაზე დაახლოებით 5%.დანარჩენი მთელი საქართველოს ტერიტორიაზე კი უმნიშვნელო რაოდენობითაა.ერთერთი რუკა დასავლეთ საქართველოში გვიჩვენებს L(L1b)-0,5%.აღმოსავლეთ საქართველო კი L1b-ს ნულოვანი სიხშირის ზონაშია.მაგრამ წარმოდგენილია L1c 1%-იანი სიხშირით.დასავლეთ საქართველოში კი პირიქით L1c-ს ნულოვანი სიხშირე ფიქსირდება ამავე რუკის მიხედვით.ამრიგად ამ ორი რუკის მიხედვით საქართველოში ჰაპლოჯგუფი L წარმოდგენილია შემდეგნაირად: დასავლეთ საქართველო L(L1b)-0,5%, აღმოსავლეთ საქართველო L(L1c)-1%.ხოლო მესამე რუკაზე, რომელიც L1a-ს გავრცელებას გვიჩვენებს როგორც დასავლეთ ისე აღმოსავლეთ საქართველოში L1a-ს ნულოვანი სიხშირეა და საერთოდ არ ფიქსირდება. T-აღმოსავლეთ საქართველოში ერთერთი რუკის მიხედვით 1%-ია, ხოლო დასავლეთ საქართველო ამავე რუკის მიხედვით ნულოვან ზონაშია მოქცეული,რაც იმას ნიშნავს,რომ ჰაპლოჯგუფი T დასავლეთ საქართველოში ან საერთოდ არ არის წარმოდგენილი, ან ძალიან უმნიშვნელო რაოდენობითაა.მთლიანობაში დასავლეთ საქართველოს, აღმოსავლეთ საქართველოს და სამცხე-ჯავახეთის ქართველთა Y-ჰაპლოჯგუფების საშუალო პროცენტული მაჩვენებლები დაახლოებით ასეთია: R1b--59%,: R1a--25%,: P-M45--3%, : R2--1%,: J--6%,: G--4%,: Q I L T E --2%. ხოლო დასავლეთ საქართველოს საშუალო მონაცემები დაახლოებით ასე გამოიყურება: R1b--59%, : R1a--29%, : P-M45--3%, : R2--1%, : J--3%, : G--3%, : Q L I E --2%. ბუნებრივია მკითხველებს გაუჩნდებათ კითხვა, რომ ეს ჩემს მიერ მოყვანილი პროცენტული მონაცემები ოფიციალური მონაცემებია თუ არაოფიციალური და აქვს თუ არა მას სამართლებრივი საფუძველი და ძალა.ამ შემთხვევაში ჩემი პასუხი ასეთია: ეს პროცენტული მონაცემები მიღებულია ასეულობით საერთაშორისო გენეტიკური რუკების შესწავლით და გამოყენებით.ზოგჯერ გარდა რუკებისა გამოყენებულია ზოგიერთი ოფიციალური ცნობებიც.ეს უამრავი საერთაშორისო გენეტიკური რუკები კი მიღებულია საერთაშორისო დასავლეთის ქვეყნების გენეტიკურ ლაბორატორიებში ჩატარებული კვლევების შედეგად,რომლებიც შემდეგ აიტვირთა ინტერნეტში, როგორც ოფიციალური კვლევებით მიღებული შედეგები.აქედან გამომდინარე ამ ნაშრომში მოყვანილი პროცენტული მონაცემები, რომელიც ეყრდნობა ამ ოფიციალურ რუკებს თავისთავად ხდება ოფიციალური პროცენტული მონაცემები.ეს ლოგიკურად ასეა.მე ამ უამრავ გენეტიკურ რუკებს სრულიად ვენდობი. ამ რუკების სანდოობა და ჭეშმარიტება დადასტურებულია ძველი ქართული ენის ლინგვისტური მონაცემებით და უამრავი ინდოევროპულ-იბერიული ტერმინებით გაჯერებული ლექსიკონით. ეს არის ცოცხალი და რეალური ფაქტები. ხოლო ის რუკები, რომლებიც რადიკალურად განსხვავდება ამ რუკებისგან ავტომატურად ჩაითვლება, როგორც არარეალური და სრულიად არასანდო. რაც შეეხება ამ რუკების წყაროების მითითებას, პრაქტიკულად შეუძლებელია ჩემს მიერ შესწავლილი და გამოყენებული ასეულობით რუკების წყაროების აქ მითითება. მე მხოლოდ ის შემიძლია, რომ დაინტერესებულ პიროვნებას თუ საჭირო გახდება დავუჯდე და 1 თვის განმავლობაში გავაცნო ეს საერთაშორისო გენეტიკური რუკები. რუკების მეშვეობით არა თუ ჰაპლოჯგუფების პროცენტული მონაცემების, არამედ ხშირად სახელმწიფოებს შორის პოლიტიკური საზღვრების თავიდან დადგენა და დემარკაცია ხდება.ასე, რომ რუკები ძალიან სერიოზულ ფაქტებს და არგუმენტებს წარმოადგენენ და მათ ოფიციალური და სამართლებრივი ძალა აქვთ. და ბოლოს მოკლედ მინდა შევეხო თურქული წარმოშობის ხალხთა ისტორიას. თურქული ტომების უძველესი სამშობლოა აღმოსავლეთ ციმბირის სამხრეთი რაიონი, რომელიც ესაზღვრება აღმოსავლეთ აზიას. მოგვიანებით ეს ტერიტორია შედიოდა თურქთა აღმოსავლეთ კაგანატის შემადგენლობაში. პალეოანთროპოლოგიური მონაცემებით უძველესი თურქები არაერთგვაროვანი იყო. მაგალითად ციმბირის სამხრეთ რეგიონებში აღმოჩენილი უძველესი თურქების ჩონჩხები აშკარად ევროპეოიდული იყო. ევროპეოიდული თავის ქალა, ქერა თმები და ცისფერი თვალები. თუმცა უძველეს თურქებში რა თქმა უნდა მონგოლოიდური გარეგნობაც გვხვდებოდა. რაც შეეხებათ დღევანდელ თურქულენოვან ხალხებს, მათში ევროპეოიდული ანთროპოლოგიური ტიპი საკმაოდ წარმოდგენილია. ესენია დღევანდელი თურქეთის მოსახლეობა, აზერბაიჯანი, ირანის აზერბაიჯანი, ბაშკირები, ჩრდილოეთ კავკასიაში მცხოვრები თურქულენოვანი ხალხები და სხვა. ეს ხალხები ევროპეოიდები არიან. ახლა გადავხედოთ ამ ხალხების გენეტიკას. აქ ჩამოთვლილი ხალხების გენეტიკაში აშკარად გაბატონებულია პროტოევროპეოიდული Y-DNA ჰაპლოჯგუფები: R1b, R1a, J1, J2, G2a, G1, E1b. ამ ხალხებში აღმოსავლურ-აზიური Y-ჰაპლოჯგუფები ან საერთოდ არ არის, ან ძალიან მცირე რაოდენობითაა წარმოდგენილი. ასევე აღმოსავლეთ-აზიური მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფები ამ ხალხებში მცირე რაოდენობითაა წარმოდგენილი და გაბატონებულია პროტოევროპეოიდული მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფები. მაგალითად ქართველებში აღმოსავლეთ-აზიური მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფები D და C ერთად დაახლოებით 7%-ია საშუალოდ, ხოლო თურქეთში ეს ჰაპლოჯგუფები ბევრად უფრო მცირედ არის წარმოდგენილი. საინტერესო ფაქტია, რომ ქართველებში და აფხაზებში აღმოსავლეთ-აზიური მიტოქონდრიული ჰაპლოჯგუფები უფრო მაღალ პროცენტებშია წარმოდგენილი, ვიდრე თურქეთში. გადავხედოთ ისტორიულ თურქულენოვან ყივჩაყებს. პალეოგენეტიკური მონაცემები ისტორიულ ყივჩაყებზე ძალიან ცოტაა. ნაპოვნია მხოლოდ ორი ინდივიდის ჰაპლოჯგუფი G2a-PH1780 და C2. მაგრამ დღეს არსებობენ ეთნოსები, რომლებსაც მეცნიერები ისტორიული ყივჩაყების შთამომავლებად თვლიან. ამ ეთნოსებში კი წარმოდგენილია შემდეგი Y-DNA ჰაპლოჯგუფები: R1b-M73, R1b-Z2103, R1a-SUR51, J2-Z2387, G2a, G1, C-L1370, N1C-P43, E1b. როგორც ვხედავთ ისტორიული ყივჩაყების შთამომავლებშიც დომინირებს პროტოევროპეოიდული ჰაპლოჯგუფები. ყივჩაყებთან დაკავშირებით უაღრესად საინტერესოა ჩინური ისტორიული წყაროს ცნობები ყივჩაყთა გარეგნობაზე. ჩინური წყაროს ცნობით ყივჩაყები არიან ცისფერთვალება და მწითურთმიანები. ეს ცნობა აშკარად მიგვანიშნებს იმაზე, რომ ჩინელების მეზობლად მცხოვრებ ყივჩაყთა ტომებში ფართოდ იყო გავრცელებული ცისფერი თვალები და მწითური თმები. ხოლო იმ ხალხში სადაც ფართოდ არის წარმოდგენილი ცისფერი თვალები და მწითური თმები აუცილებლად გავრცელებულია ქერათმიანობაც. ეს ბუნების უცვლელი კანონია. ეს ცნობები აბსოლიტურად გამორიცხავს ყივჩაყთა იმ ტომების მონგოლოიდურ გარეგნობას, რომელ ტომებზეც ეს ჩინური წყარო მოგვითხრობს და შეიძლება ითქვას 100%-ის სიზუსტით ადასტურებს ყივჩაყთა ამ კონკრეტული ტომების მკვეთრად გამოხატულ ევროპეოიდულ გარეგნობას. აქ ხაზი უნდა გაესვას იმ ფაქტსაც, რომ ეს იყო ყივჩაყთა ის ტომები რომლებიც აღმოსავლეთ აზიის საზღვრებთან ცხოვრობდნენ და ემეზობლებოდნენ აღმოსავლეთ აზიის მკვეთად მონგოლოიდურ მოსახლეობას. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ყივჩაყთა ტომები აღმოსავლეთში ცხოვრობდნენ მონგოლოიდური მოსახლეობის მეზობლად, ისინი მაინც მკვეთრად განსხვავდებოდნენ მეზობელი მონგოლოიდური მოსახლეობისგან ანთროპოლოგიურად და ტიპიური ევროპეოიდები იყვნენ. აქედან გამომდინარე ეს ანთროპოლოგიური ნიშნები რომელსაც მოგვითხრობს ჩინური წყარო, ისტორიული ყივჩაყების ბევრი ტომის ნამდვილ და ძირძველ ანთროპოლოგიურ სახეს წარმოადგენდა. ისტორიული ხაზარების სამარხებში, რომლებიც დადასტურებულია, რომ თურქებს ეკუთვნოდა აღმოჩენილია ორი ჰაპლოჯგუფი. ერთი ეკუთვნოდა ადრეულ ხაზარებს, ხოლო მეორე კი გვიანდელ ხაზარებს. ორივე ეს ჰაპლოჯგუფი წარმოადგენდა R1a-Z93-ის ორ სხვადასხვა სახეობას. აქედან მე ასეთ დასკვნას ვაკეთებ: უძველესი პროტოთურქების ფორმირება მოხდა აღმოსავლეთ ციმბირის სამხრეთ რაიონებში, რომელიც ესაზღვრება აღმოსავლეთ აზიას, მანჯურიას. ამ პროტოთურქებში დომინირებდა პროტოევროპეოიდული ჰაპლოჯგუფები: R1b, R1a, G2a, G1, J2, J1, Q. თუმცა ზოგიერთ ტომებში საკმად იყო წარმოდგენილი აღმოსავლეთაზიური ჰაპლოჯგუფებიც. ეს მოსახლეობა ანთროპოლოგიურად არაერთგვაროვანი იყო. აქ წარმოდგენილი იყო წმინდა ევროპეოიდული მოსახლეობა, შერეული ანთროპოლოგიური ტიპი და მონგოლოიდური მოსახლეობა. შერეული ანთროპოლოგიური ტიპი და მონგოლოიდური ანთროპოლოგიური ტიპი წარმოშობილი იყო ციმბირის და ცენტრალური აზიის ევროპეოიდული მოსახლეობის და აღმოსავლეთ-აზიური წარმოშობის მონგოლოიდური მოსახლეობის ერთმანეთთან შერევის შედეგად. აი ამიტომ არის დღევანდელ სხვადასხვა თურქულენოვან ხალხებში აბსოლიტური უმრავლესობით წარმოდგენილი პროტოევროპეოიდული Y-DNA და MT-DNA ეგერთწოდებული "დასავლეთევრაზიული" ჰაპლოჯგუფები და ძალიან მცირე, უმნიშვნელო რაოდენობითაა წარმოდგენილი აღმოსავლეთაზიური ჰაპლოჯგუფები. და ამიტომ ეს ხალხები ევროპეოიდები არიან. ევროპაში ცხოვრობენ ფინელები, რომლებიც წმინდა ევროპეოიდები არიან. ფინელები უკვე რამდენიმე ათასი წელია ცხოვრობენ ევროპაში, მაგრამ მათ არ დაუკარგავთ შორეული წინაპრების მთავარი აღმოსავლეთ-აზიური Y-DNA ჰაპლოჯგუფი N, რომელიც ფინელებში დაახლოებით 63%-ია. ხოლო თურქულენოვანი ხალხები, რომლებიც მხოლოდ რამდენიმე საუკუნეა რაც დასახლდნენ წინა აზიაში და ევროპაში, მაშინ სად გაქრა მათი აღმოსავლეთ-აზიური Y-DNA და MT-DNA ჰაპლოჯგუფები? პასუხი ამ შემთხვევაში ლოგიკურია. რა თქმა უნდა ყველა ისტორიული თურქული ტომი რომლებიც ცხოვრობდნენ მათ უძველეს სამშობლოში, აღმოსავლეთ ციმბირის სამხრეთ რეგიონებში არ იყვნენ ევროპეოიდები, მაგრამ ძალიან ბევრი თურქული ტომი რომელიც ცხოვრობდა ისტორიული სამშობლოს ტერიტორიებზე თავიდანვე ძალიან მაღალი დოზით ევროპეოიდები იყვნენ. ევროპეოიდული ანთროპოლოგიური კომპონენტი მათში აშკარად დომინანტური იყო. ფაქტიურად ისინი ევროპეოიდები იყვნენ. მათში დიდი უმრავლესობით იყო წარმოდგენილი პროტოევროპეოიდული ეგრეთწოდებული "დასავლეთევრაზიული" ჰაპლოჯგუფები. ხოლო აღმოსავლეთაზიური ჰაპლოჯგუფები მცირე რაოდენობით. აი ამ ტომების მემკვიდრეები არიან ისტორიული ხაზარები, ყივჩაყთა ბევრი ტომი, დღევანდელი თურქეთის და აზერბაიჯანის მოსახლეობა, ჩრდილოეთკავკასიელი თურქულენოვანი ხალხები, ბაშკირები და სხვა. ცენტრალურ აზიაში თურქულენოვანი ეთნოსები უფრო ადრე შემოვიდნენ და დასახლდნენ. მოგვიანებით შუა საუკუნეებში ცენტრალური აზია მონგოლებმა დაიკავეს. ბუნებრივია ხდებოდა თურქულენოვანი ეთნოსების და შემოსული მონგოლური ელემენტის ერთმანეთთან შერევა. ამან კი ცენტრალურ აზიაში გამოიწვია მონგოლოიდური ანთროპოლოგიური კომპონენტის გაზრდა. შემოსული მონგოლური მოსახლეობა შეერია სხვადასხვა თურქულენოვან ტომებს, გადავიდა ადგილობრივი მოსახლეობის თურქულ ენაზე და მოხდა მათი თურქიზაცია. ამ შერევის შედეგად წარმოიშვა თურქულენოვანი სხვადასხვა ახალი შერეული ტომები. ცნობილი თემურ-ლენგი წარმოშობით ასიმილირებული, გათურქებული მონგოლი იყო. : : : : P.S. რამდენიმე წელია საერთაშორისო გენეტიკური კვლევების შედეგად ზღვა მასალაა დაგროვებული.ეს გენეტიკის სფეროში მოღვაწე პროფესიონალი მეცნიერების,გენეტიკოსების დამსახურებაა.მათი შრომა ძალიან დიდია.პირადად მე როგორც ისტორიკოსი უდიდეს პატივს ვცემ ამ ადამიანებს.შეიძლება ითქვას,რომ ამ გენეტიკოსებმა ჩვენ გაგვიღეს იმ დახურული სარდაფის კარი სადაც კაცობრიობის უძველესი ისტორია იყო ჩაკეტილი. ამავე დროს გენეტიკოსებისგან მიღებულ ზღვა მასალას გაანალიზება და დალაგება სჭირდება.აქ კი უკვე გარდა გენეტიკოსებისა,აგრეთვე უნდა აქტიურად ჩაერთონ ისტორიკოსი-მკვლევარები,ისტორიკოსი-ანალიტიკოსები,ისტორიკოსი-გამომძიებლები,რომლებიც ერკვევიან გენეტიკის სფეროში და ამავე დროს არიან პროფესიით კარგი ისტორიკოს-ანალიტიკოსები და გამომძიებლები.ერთია ზღვა გენეტიკური მონაცემების მოპოვება ლაბორატორიებში და მეორეა ამ ზღვა მასალისგან კაცობრიობის უძველესი რეალური ისტორიის აგება. ამ ზღვა მასალამ ცოტა ქაოსი გამოიწვია. მე როგორც ისტორიკოსი-მკვლევარი ვეყრდნობი საერთაშორისო კვლევით ლაბორატორიებში მიღებულ გენეტიკურ კვლევებს და მონაცემებს.ამ კომბინაციის შედეგად ძალიან კარგი შედეგი მივიღე.ქართულ ინტერნეტსივრცეში ძალიან ცოტა ცნობებია გენეტიკის დარგში.ამავე დროს ინგლისურენოვან და რუსულენოვან ინტერნეტსივრცეში ძალიან დიდი რაოდენობით მასალებია მეცნიერების ამ დარგზე.ეს მასალები მიღებულია ბოლო წლებში საერთაშორისო სამეცნიერო ცენტრებში ჩატარებული კვლევებით და მეც ამ ინგლისურენოვან და რუსულენოვან ინტერნეტსივრცეს ვიყენებ. ჩემი მოსაზრებით მიღებული შედეგი ძალიან სერიოზული ნაშრომია,რომელიც გარკვეულ წვლილს შეიტანს კაცობრიობის უძველესი ისტორიის კვლევაში.უფრო მეტიც,გადაუჭარბებლად შეიძლება ითქვას,რომ ეს ნაშრომი ერთერთი ძალიან სერიოზული "მეგაპროექტია"კაცობრიობის უძველესი ისტორიოგრაფიის კვლევის მიმართულებით.ამ "მეგაპროექტის" წარმატება დამოკიდებულია საერთაშორისო ავტორიტეტული სამეცნიერო წრეების მნიშვნელოვანი ნაწილის(გენეტიკოსების,ისტორიკოსი-მკვლევარების,ანთროპოლოგების) აქტიურ მხარდაჭერაზე და აღიარებაზე. ისტორიოგრაფიას და მეცნიერებას საზღვრები არ აქვს. ჩემი ვარაუდით ეს ნაშრომი საერთაშორისო კვლევითი ცენტრების ყურადღების ცენტრში მოხვდება და შესაბამისი გამოხმაურებაც მოყვება. დრო გვიჩვენებს. საზღვარგარეთ თუ კი სერიოზულად დაინტერესდებიან ამ ნაშრომით მაშინ დიდი სიამოვნებით ვითანამშრომლებდი და ვიმუშავებდი საზღვარგარეთის სამეცნიერო წრეების წარმომადგენლებთან,როგორც ისტორიკოსი მკვლევარი იმ მიმართულებით რა მიმართულებითაც ვმუშაობდი ამ ნაშრომში. ეს არის პროექტი,რომელიც წარმატების შემთხვევაში სერიოზულ არგუმენტებზე და ფაქტებზე დაყრდნობით 99%-ის სიზუსტით დაადასტურებს და გაარკვევს შემდეგ გაურკვეველ პრობლემებს: 1.ინდოევროპელების უძველეს სამშობლოს და მათი ფორმირების გეოგრაფიულ არეალს.2.ეგრეთწოდებული "დასავლეთევრაზიული"Y-DNA და MTDNA ჰაპლოჯგუფების წარმოშობის გეოგრაფიულ არეალს.3.ევროპეოიდული მოსახლეობის ფორმირების უძველეს გეოგრაფიულ არეალს.4."Iamnaia cultura"-ს მოსახლეობის წარმოშობას და მის თავდაპირველ სამშობლოს-"Afanasievo culture"-ს დიდ გეოგრაფიულ რეგიონს,როგორც ჰაპლოჯგუფ "R1b"-ს ინდოევროპული ვარიანტების მთავარ წყაროს და სათავეს.გარდა ამ ზემოთ ჩამოთვლილი 4 საკითხისა ეს პროექტი აგრეთვე პასუხს გასცემს კიდევ რამდენიმე გაურკვეველ საკითხებს. როგორც ვხედავთ ეს პროექტი ძალიან მასშტაბური და შთამბეჭდავია და ამიტომაც მე მას სამართლიანად დავარქვი "მეგაპროექტი კაცობრიობის უძველესი ისტორიის კვლევის მიმართულებით".ნებისმიერი სახელმწიფოს სამეცნიერო წრეების წარმომადგენლებთან ვიმუშავებ და ვითანამშრომლებ,რომელიც სურვილს გამოთქვამს ამ პროექტის განხორციელებაზე.და ბოლოს,მე ვხვდები,რომ ამ ნაშრომმა უეჭველად მნიშვნელოვანი რეზონანსი გამოიწვია გარკვეულ საერთაშორისო სამეცნიერო წრეების წარმომადგენლებში.ზოგიერთ ადამიანს ალბათ გაუჩნდა კითხვა თუ ვინ არის და რას წარმოადგენს ამ ნაშრომის ავტორი.ეს ბუნებრივიცაა.ძალიან მოკლედ ვიტყვი ჩემს შესახებ.დამთავრებული მაქვს თბილისის უნივერსიტეტის ისტორიის ფაკულტეტი,მაგრამ ჩემი პროფესიით ოფიციალურად არასდროს მიმუშავია.ადრე წლების წინ რამდენიმე წელი ვმუშაობდი თბილისში ერთერთ სამართალდამცავ უწყებაში.უკვე 15 წელზე მეტია წამოვედი იმ სამსახურიდან და ვცხოვრობ დასავლეთ საქართველოს ერთერთ რაიონში,ჩემს მშობლიურ მხარეში.ჩემი გატაცება და ჰობი ყოველთვის იყო მსოფლიოს ხალხთა უძველესი ისტორია და გეოგრაფია.ამ გატაცებას ბოლო წლებში დაემატა გენეტიკური მეცნიერება.ერთხელ ინტერნეტში შემთხვევით მოვხვდი იმ საიტზე სადაც მოყვანილი იყო ხალხთა გენეტიკური ისტორიის კვლევის მონაცემები.მეც თანდათან "ჩამითრია"ამ ახალმა სფერომ.ამ დარგით დაახლოებით ორწლიანი გატაცების შემდეგ მოულოდნელად აღმოვაჩინე,რომ ჩემში უკვე დაგროვილი იყო იმ რაოდენობით გენეტიკური ცოდნა,რომელიც სრულიად საკმარისი იყო თანამედროვე ისტორიკოსი-მკვლევარისთვის.ამან კი მიბიძგა ამ ნაშრომის შექმნისაკენ.ჩემს რაიონში თავისუფალი დრო ძალიან ბევრი მქონდა და მეც ეს თავისუფალი დრო გამოვიყენე. თავიდან ერთ აღმოჩენას მეორე მოყვა,მეორეს მესამე და ეს ნაშრომიც შეიქმნა.ფაქტია,რომ თანამედროვე ისტორიკოსი-მკვლევარისთვის გენეტიკური მეცნიერება ერთერთი უძლიერესი იარაღია. ეს ვრცელი ნაშრომი და კვლევა,რომელიც ეხება, როგორც საქართველოს ასევე მრავალ სხვადასხვა ქვეყნებს ეძღვნება ქართველ ხალხს და აგრეთვე დედამიწის ყველა იმ ადამიანებს, განურჩევლად მათი ეროვნული, რელიგიური და რასობრივი კუთვნილებისა რომლებიც დაინტერესებული არიან იმ პრობლემების გადაჭრით,რომლებიც ამ კვლევაშია მოყვანილი. რამდენიმე წელია მარტო და დამოუკიდებლად ვიკვლევ და ვმუშაობ, რადგან მე ვმუშაობ არა სახელმწიფოსთვის და ხელისუფლებისთვის, არამედ მხოლოდ და მხოლოდ ქართველი ერის ისტორიისთვის და ქართველთა გენეტიკური წინაპრების ხსოვნისთვის და რა თქმა უნდა თავისთავად მსოფლიოს სხვადასხვა ხალხთა უძველესი ისტორიის კვლევისთვის. თუმცა ასეთი არაოფიციალური და არაფორმალური მუშაობით ზარალდება საქმე, რადგან დღემდე ყველაფერი არაფორმალურ მდგომარეობაშია ჩარჩენილი და ოფიციალურად არაფერი იცვლება. აგრეთვე პირადად მეც ვზიანდები, რადგან არაფორმალურ მდგომარეობაში ვიმყოფები და ოფიციალურად ვერაფერს ვაკეთებ. მე სხვა რაიმე პროფესიას არ ვფლობ. მე ისტორიკოსი ვარ და სხვადასხვა ძალიან რთულ თემებზე მუშაობა ჩემთვის "ჰობი" და გართობა არაა. ამ ურთულეს თემებზე მუშაობა უკვე რამდენიმე წელია ჩემი ნამდვილი პროფესიაა. როგორც ჩანს ბუნებამ მიბოძა ეს თვისებები და პროფესია. აქედან გამომდინარე ოფიციალური დაწესებულებების და სახელმწიფოს მხრიდან უნდა იყოს ამ ძალიან სერიოზული ნაშრომების მიმართ ის ოფიციალური დამოკიდებულება რასაც იმსახურებს ჩემი ნაშრომები და მეცნიერული კვლევები. ამით საბოლოოდ დასრულდა მუშაობა ამ თემაზე. დასრულდა რადგანაც ყველაფერს აქვს თავისი დასასრული. შედეგებს მომავალი გვიჩვენებს. Goderdzi Labartkava. :: Republic of Georgia.:: Abasha.